Wärterposchtè
Èn Wärterposchtè isch è Gebäude, wo èn Baanwärter sin Diènscht vorichtet. Wärterposchtè sin a dè Streggi entlang, also nit i dè Baanhööf, ygrichtet worrè, um als Uusgangsbasis für Baanwärter z diènè, wo als Strèggèläufer èn Strèggèabschnitt übberwacht hèn sowiè für Dunnèl- und Bruggè-wärter. Wärterposchtè sin immer a Stèllè gschtandè, wo vo Baanhööf uus nit iisehbar gsi sin. È guèts Byschpill defür isch dè Baanhof Grimmelzofè a dè Wuètèdalbaan gsi, wo beidi Èndè vom Baanhof durch Dunnèl vo dè Strèggi abdrènnt sin, a beidè jensitigè Portaal sin dört früèner Wärterposchtè gschtandè. Uff dütschè Baanschtrèggènè sin d Wärterposchtè gmäss dè Kilometryrung vo dè Strèggi durrènummèryrt gsi. Im Bäänlerdütsch isch dè Uusdrugg Wärterposchtè mit WP abchürzt worrè.
D Aafäng: Baanwärter als Sicherigspersonal
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Wärterposchtè hèt scho i dè Aafangszit vo dè Ysèbaa gää. Näbbè villè technischè un baulichè Brobleem sin bi dè neuè Ysèbaaschtreggè i dè èrschtè Hälfti vum 19. Johrhundert unter andrem zwei bedryblichi Uffgaab z lösè gsi: d Kommunikation zwüschè dè Stationè un d Bewachig vo dè Baaninfraschtuktur. Mò hèt selli Uffgabè glöst, idèm mò a dè Streggi nõch in churzè Abschtänd Wärterposchtè für d Baanwärter uffgschtellt hèt. D Baanwärter hèn d Kommunikation zwüschè dè Baanhööf sichergschtellt, idèm si ènand znägscht akustischi, spôter optischi Signal vo Wärterposchtè zu Wärterposchtè witergää hèn. Diè akustischè Signal sin mit Hörner gää worrè. Diè akustischè Signal hèn sich uff Duèr nit bewäärt, drum isch mò bald zum uusschlièßlichè Gebruuch vo optischè Signal übbergangè. Selli optische Signal sin mit Flaggè, sognanntè Korbsignal (farbigi Zeinè odder Balöng, wo a Maschtè uèzogè worrè sin) odder Flügelsignaal, glych dè hüt nò bruuchtè Hauptsignaal vowendet worrè. Bi Nacht sin Laternè mit farbigè Blendè zum Ysatz chò.
Näbbè dè Kommunikation vo Poschtè zu Poschtè hèt s au Kommunikation zwüschè Poschtè un Zug gää, idèm dè Baanwärter vom Poschtè uus im Zug Signal hèt chönnè übbermittlè un s Zugpersonal umkeert im Wärter Signal übermittlè hèt chönnè. Näb dè Kommunikation uff dè Strèggi isch selli vom Wärterposchtè uus bewacht un kontrollyrt worrè, dodezuè isch jedem Wärterposchtè èn Strèggèabschnitt zuèdeilt gsi, wellè dè Strèggèwärter unter Kontroll ghaa hèt. Selli Uffgaab hèt voschidni Hintergründ. Zum eintè hèt mò s Gfüül ghaa, Ysebaanè gegè unbefugti Benutzig odder Iigriff vo ußè bewachè z müèsè. Zum zweitè isch i dè èrschtè Betrièbsjohr s s Votrauè i dè Obberbau un d Kunschtbautè gring gsi, well keini Erfaarigè mit söttigè hochè Laschtè vorhandè gsi sin, wi si vo Ysèbaazüüg voursacht wörrèd. Ebbèso sin für Bruggènè, Dämm un Dunnel zum Deil vollkommè neui Bauwysè zum Ysatz chò, dènnè iri Tauglichkeit sich èrscht erwiisè hèt muèsè. D Baanwärter hèn sellèwäg iri Streggi regelmäßig abgò und uff Schäddè untersuchè müèsè.
D Positionyrung vo dè Wärterposchtè
[ändere | Quälltäxt bearbeite]D Aaforderungè hèn d d Laag vo dè Wärterposchtè bschtimmt: D Entfèrnig vo dè Poschtè unterènand hèt sich ergää uss dè maximalè Entfèrnung, übber welli è sicheri Übbermittlung vo akustischè odder optischè Signaal möglich gsi isch. Uff grader Streggi sin dõdefür zum Byschpill bi dè Main-Neggar-Baan 1.500 m aagsetzt gsi, a kurvigè Abschnitt mit schlechtè Sichtvohältnis hèn d Dischtanzè abber au dütlich drunter ligè chönnè.
Diè gnau Position vo dè Baanwärterposchtè sin zum eintè durch d Sichtvohältnis bschtimmt, zum andrè durch diè vorhandenè Baanaalaagè. So sin Poschtè bevorzugt a größerè Ingenieurbauwärch wiè Bruggènè un Dunnel odder a Wägübbergäng ygrichtet worrè. Us letschterè Poschtè hèn sich spôter d Schrankèposchtè im èngerè Sinn entwicklèd.
Diè Topography, d Besidlungsschtruktur mit dichtem Wägnetz un è Trassyrungsphilosophy, welli Èrdbewegungè un Kunschtbautè witgehend vomydè hèt wellè, hèt s mit sich brocht, dass z Dütschland voglychswys villi Baanübbergäng ygrichtet (un aaschlièßend bewacht) wörrè hèn müèsè. So hèt 1870 dè durchschnittliche Abschtand zwüschè zwei Baanübbergäng z Dütschland 625 m, z Öschterrych 833 m, z Ängland abber 4000 m! Èntschprechend vill Wärterposchtè sin ygrichtet worrè.
Bauartè vo Wärterposchtè
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Für d Baanwärter sin in mengè Fäll nu Unterschtänd baut worrè. Abbildungè uss èm 19. Johrhundert zeigèd Schilderhüsle, wo vo allem im militärischè Berych in Gebruuch gsi sin. Isch dè Wärterposchtè wit wäg gsi vo dè nägschstè Sidlung – bi dè Main-Neggar-Baan byschpillswys isch d Gränz bi nèrè 1/4 Wägschtund glägè – so isch dè Wärterposchtè mit ènèm Huus für dè Baanwärter un sini Familliè baut worrè. Söttigi Poschtè hèn für d Sèlbschtvosorgung vo dè Familliè è chlyns Gärtle un mitunter au en Stall für 1-2 Gaißè zuèsätzlich deby ghaa.
I jedèm Wärterposchtè git s è Warnflaggè, è Horn un Knallkapslè, um Züüg aahaltè z chönnè.
Vum Baanwärter zum Schrankèwärter
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Mit dè Yfüürung vo dè Telegrafy, dè zuènèmendè Vobesserung vum Obberbau un dè Vofiinerung vo dè Inschtandhaltungsschtrategiè sin diè Fungtionè „allgemeini Baanbewachung“ un „Nõchrichtèwittergaab“ nõch un nõch übberflüssig worrè. Dè Baanwärter i sinèrè urschprünglichè, umfassendè Uffgaab isch nimmi bruucht worrè. Übrig blibbè isch dè reine Schrankèposchtè, dèm sini alleinigi Uffgaab d Sicherung vo Baanübbergäng gsi isch.
Wärterposchtè i dè Literadur un Musig
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Èn Baanwärter isch d Hauptperson vo dè Novellè Baanwärter Thyl vom Gerhart Hauptmaa.
|
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Schrankenwärter“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |