Stephan Gutzwiller

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Dialäkt: Baseldütsch

Dr Stephan Gutzwiller (* 21. November 1802 z Therwil; † 29. Auguscht 1875 z Interlake) isch ä Schwiizer Awalt und Politiker gsi. Er isch dr Hauptafüehrer vo de Baselbieter in dr Revolution vo 1833, wo zur Deilig vom Kanton Basel gfüehrt het.

Biografii[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dr Stephan Gutzwiller isch am 21. November 1802 z Therwil as Sohn vom Huefschmiid Joseph Thomas Gutzwiller uf d Wält cho. Therwil het zu säller Ziit zum französische Departement vom Haut-Rhin ghört. Wäge däm het er immer ä groossi Sympathie für die französisch Kultur gha. Er isch am Lyzeum z Solodurn uf d Schuel gange und denn het er z Würzburg zwei Johr lang Theologii schdudiert. Z Heidelberg und z Basel het er denn Rächtswüsseschafte schdudiert und het 1827 z Basel d Awaltsbrüefig gmacht. Er het am Barfi z Basel siis Büro ufgmacht und isch as liberale Politiker 1827 in dr Grooss Root gwehlt worde.

Am 18. Oktober 1830 het er sich mit 39 Baselbieter z Bad Buebedorf droffe und si hai ä Bittschrift and d Basler Behörde verfasst, ass mä dr Bevölkerig vom Land meh Rächt sött ge. D Bittschrift isch vo de reaktionäre Schdadtbasler abgwiise worde, und im Baselbiet isch d Volksbewegig immer radikaler worde und dr Gutzwiller, wo kei Drennig vo Schdadt und Land het welle, het sä nüm chönne länke.

Scho am Afang vom Johr 1831 isch in Lieschdel ä brovisorischi Regierig gwehlt worde und dr Gutzwiller isch ihre Vorschdand gsi. Dr Gutzwiller isch vom Basler Kriminalgricht in Abwäseheit zu sächs Johr Zuchthuus verurdeilt worde und mä het em s Aktivbürgerrächt für zwölf Johr gnoh. Das het en zum enä Baselbieter Volksheld gmacht. Wo uusem bolitische Konflikt än offeni Revolte worden isch, het d Basler Regierig milidärischi Vorbereitige gmacht.

Am 17. Merz 1832 hai 46 Gmeinde dr sälbschdändig Kanton Basel-Landschaft gründet und dr Stephan Gutzeiller isch zum Bresidänt vom Verfassigsroot gwehlt worde. Schbööter isch er au Bresidänt vom Landroot und Bresidänt vom Regierigsroot worde.

3. August 1833 hai d Baselbieter ä Basler Armee vo 1.200 Ma mit 14 Kanone bi dr Hülfdäschanz zwüsche Braddele und Fränkedef zum Rückzug zwunge. Am 26. Auguscht 1833 het die Eidgenössischi Dagsatzig d Drennig vom Baselbiet und dr Schdadt beschdätigt, aber erscht mit dr neue Bundesverfassig si in dr Schwiiz d Grundbürgerrächt, wo dr Gutzwiller siis Läbe lang drfür kämpft het, garantiert worde.

Dr Stephan Gutzwiller het sich in de 1840er Johr uus dr Kantonspolitik zruggzoge und sich siim Bruefs- und Brivatläbe gwidmet. 1846 isch er noch Arlese zruggzoge. Er isch am 29. Auguscht 1875 z Interlake gschdorbe und isch uf si eigene Wunsch nid z Therwil sondern in dr Kantonshauptschdadt Lieschdel begrabe worde.

Boschde[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  • Bresidänt vo dr brovisorische Regierig 1831,
  • Bresidänt vo Verfassungsrats 1832
  • Regierigsbresidänt1832-33
  • Afuehrer vo dr Baselbieter Delegation in dr Deiligskommission 1833-35
  • Landroot 1833-41, Bresidänt 1833 und 1837
  • Bresidänt vom Erziehigssroot 1835-38
  • Dagsatzigsmitgliid 1832-34, 1836, 1841
  • Bezirksschriiber z Lieschdel 1834-37
  • Awaltsbüro z Lieschdel 1833-41
  • Agent vo dr Saline Schwiizerhalle
  • Chef vo dr Ordnigsbartei
  • Oberrichter 1841-53 und 1854-60, mehmols Bresidänt
  • Schtänderoot 1848-51
  • Nationalroot 1851-72
  • Verwaltigssroot vo dr BL Hypothekenbank 1849-71
  • Verwaltigssroot vo dr Schwiizer Centralbahn 1860-64 und 1867-72

Weblinks[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Stephan_Gutzwiller“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.