Schmììdgàss (Mìlhüüsa)

S’ zwaischproochiga Schtroossaschìld

Dialäkt: Mìlhüüserdiitsch

D’ Schmììdgàss (offiziäll ìm zwaischproochiga Schtroossaschìld Schmidgass; uff Frànzeesch rue des Maréchaux) ìsch a Schtrooss ìm Schtàdtzäntrum vu Mìlhüüsa.

wu sa lììgt

D’ Schmììdgàss ìsch d’ Verlängerung vu dr Mììhlagàss. Sa làuift uff äbba 175 Meeter vu dr Wìldamànnsgass bis àn d’ Kloschtergàss. Uff ìhrer Làuifschträcka trìfft sa d’ Lambertgàss, d’ Warkhofgàss un d’ Müassbrunnergàss. Àn dr Schmììdgàss sìnn àui Äffnunga zem Schmììdplàtz un zem Kieferwìnkel.

Gschìcht

Ìm 14. Joohrhundert ìsch dia Schtrooss Grosshügelin von Dornach Gasse gnännt worra. Naamlig hàt àm Nr. 7 s’ Gschlacht vu Durni ìhra Hoof ghàà. Àm And vum 14. Joohrhundert hàt d’ Àdelsgschlacht ze Rhiin dr Hoof ìwwernumma. Domìt ìsch d’ Schtrooss àm And vum Joohrhundert àls Ze Rhine Gasse bekànnt gsìì. Àm hìttiga Nr. 20 hàt vor 1462 d’ Schmììder-Zunft àn dara Schtrooss a Gebäi kàuifa, wo-n-ìhra Zunftschtuwa worra-n-ìsch. Wagadam ìsch d’ Schtrooss schuu-n-ìm 15. Joohrhundert àls Schmììdgàss bekànnt gsìì. Naawa dr Zunftschtuwa vu da Schmììder ìsch bis 1671 dia vu da Bäcker gsìì.

Grààd geega-n-ìwwer’m Nr. 7 ìsch sallamols dr Warkhoof gsìì, wo-n-ìhr Nàmma àn dr Warkhofgàss gaa hàt. Ànna 1398 hàt dr Mìlhüüser Schtàdtroot daa Hoof ìwwernumma. Schpeeter hàt’r a zwait Gebäi kàuifa, fìr dr Warkhof greesser màcha. Ànna 1825 ìsch s’ Gebäi ìn a Pumpierkàsarna umgwàndelt worra. Bis 1870 ìsch’s àls Wàffafàwrìk, Schàndarmeriikàsarna un sogààr àls Zuchthüüs bnutzt worra. Àm Ààfàng vum 20. Joohrhundert hàt maa doo a näija Kàsarna wälla bàuja — dàs hàt m’r àwwer nia gmàcht. Ànna 1972 ìsch àwwer a näija Kàsarna àm Boulevard de la Marseillaise gäffent worra un dr Warkhoof ìsch àbgrìssa worra — àn dara Schtälla-n-ìsch a Pàrkplàtz bàuia worra. D’rnooh hàt dr Mìlhüüser Gmaindaroot d’ Gebäjer d’rnaawa ìwwernumma un hàt doo ìn da 1980. Joohra-n-a dr „Schmììdahoof“ (Cour des Maréchaux) loo bàuia, wo-n-a Iikàuifszäntrum worra-n-ìsch. Schpeeter hàt maa-n-a Pàrkplàtz unter’m Schmììdahoof bàuja; domìt hàt maa dr Roothüüsplàtz ìn a Füassgangerzoona känna umwàndla.

Àn dr Schmììdagàss hàt d’ Druckaräi Hartmann et Cie ìhra äärschta Warkschtàtt ghàà, vor äbb sa dr Gàschthoof vu da Dräi Keeniga àn dr Dräikeenigsgàss ìwwernumma hàt. Üsserdam ìsch àm Ààfàng vum 19. Joohrhundert àm Äcka vu dr Müassbrunnergàss dr Sìtz vum Konzärn Gaspard Baumgartner gsìì.

Dur a Verordnung vum Mìlhüüser Gmaindaroot àm 11. Nowamber 1843 hàt d’ Schtrooss ìhr offiziäller Nàmma-n-uff Frànzeesch, Rue des Maréchaux, bikumma — ’s ìsch d’ Ìwwersätzung vu „Schmììgàss“. Àn dr Zitt vum Raichslànd Elsàss-Lothrìnga hàt d’ Schtrooss àb 1882 Schmied Strasse ghaissa. Noh-n-em And vum Äärschta Waltkriag hann d’ Mìlhüüser Schtroossa dur a Verordnung vum 12. Jüüni 1919 ìhra frànzeescha Nàmma wììder ìwwernumma. Unter’m Drìtta Raich hàt sa àb’m 16. Àuigscht 1940 Schmied Strasse ghaissa, un d’rnooh Schmied Gasse àb’m 27. Septamber 1941. Noh dr Befräijung vu Mìlhüüsa àm Andsjoohr 1944 ìsch dr frànzeescha Nàmma wììder z’ruckkumma.

Hìtt ìsch d’ Schmììdgàss a Füassgangerzoona. Sa gheert züa da Gschaftsschtroossa vu dr Mìlhüüser Àltschtàdt.

Lìteràtüür

• Rue et Place des Maréchaux. In: Conseil Consultatif du Patrimoine Mulhousien, Société d’Histoire et de Géographie de Mulhouse (Hrsg.): Les rues de Mulhouse : Histoire et Patrimoine. JdM Éditions, Mìlhüüsa 2009, ISBN 2-915836-67-1, S. 359–360 (französisch, Erstausgabe: 2007). 

Weblìnks

 Commons: Schmììdgàss (Mìlhüüsa) – Sammlig vo Multimediadateie

Ainzelnoohwiisa

47.748267.33728