Ma (Göttin)
D Ma (altgriechisch: Μᾶ) isch e Göttin, wo i de Antiiki im kappadokische Ort Komana vereert woren isch. Si isch vo de Grieche mit de chriegerische Göttin Enyo und vo de Röömer mit de Chriegsgöttin Bellona vergliche woore. En Ableger vo dem Kult hets im Ort Komana Pontika ggee.
Öberliferig[ändere | Quälltäxt bearbeite]
De griechisch Geograaf Strabon schribt, ass im Tauros am Fluss Saros (hütt: Göksu) d Stadt Komana (Κόμανα; hütt: Şar) litt, mitteme Tempel för d Göttin Enyo, wo bi de Komaner Ma haissi. I de Stadt selber woned vor allem Gottbsessni und über 6000 Tempeldienner und Tempeldiennerine. De Priester stoot a Wüürdi a de zwoote Stell nochem König und er stammt o us de gliich Sippe. De Tempel het vill Land bsesse um en Iichome zhaa.[1]
En Ableger vo dem Kult isch im Königriich Pontos am Fluss Iris (Ἴρις; hütt Yeşilırmak) glege. Die Stadt hett Komana Pontika ghaisse und Opfer und de Kult sind fast gliichig gsii wie die vom kappadokische Komana. Und de Oberpriester isch ebefalls im Rang de zweet nochem pontische König gsii. De Strabon hett no gschribe, as e Neff vom Uurgroossvatter vo sinnere Muetter mittem Name Dorylaos Priesterförst i dem Komana gsii sai und witter sait er, as a de Fest vo de Göttin vili Pilger is pontische Komana choo saied und as i de Stadt vill „Waichling“ glebt hebid und as vili Fraue Prostituierti gsii sind, wo Gwaiti vom Tempel gsii sind. I de ganze Stadt aber sais verbotte gsii Schwinigs z esse.
As de Kult vo de Ma vom Orest iigrichtet wore sai, o da schribt de Strabon, und vo de Taurer doanebroocht sai, wie o de Kult vo de Perasia z Kastabala, die Uussaag isch gegestandsloos, denn d Grieche hend schnell emole Göttine miteme chriegerische Zuug mit de taurische Artemis i Verbindig broocht. De Name vom Berg Tauros het denn o nünt mit de Taurer z tue und as Komana, wie de Strabon gschribe hett, drom ase haissi, well de Orest do us Truur siini Hoor (uf altgriechisch kómē, κόμη), gopferet heb, isch e griechischi Düttig, aber faltsch. De Stadtname nämmli isch luwisch und haisst „Hailigi“.
Uf Münze usem pontische Komana het d Ma e Schild i de rechte Hand und e Küüle i de lingge. En Inschrift usem kappadokische Komana nennt si „siigriichi Göttin“ (νικηφόρος θεά, nīkephóros theá) und en Inschrift us de makedonische Stadt Edessa nennt so „nöd bisiigbar“ (ἀνίκητος, aníkētos).
D Röömer hend d Ma mit de Chriegsgöttin Bellona gliichgsetzt. De römischi Feldherr und Diktator Sulla (138 - 78 v.Chr.) wo ane 97 v.Chr. Statthalter vo Kilikie woren isch, hett im Joor 88 v.Chr., woner mitem röömische Heer gege Rom zogen isch, e Tromm ghaa. I demm isch em e „kappadokischi Göttin“ erschine, nämmli d Selene, d Athena oder d Enyo. Die hett em e Tunnerkail i d Händ druggt und mit demm heb er denn sini Gegner z Room erschlage.[2] De Kult vo de Bellona z Rom hett offesichtlich chliiasiatischi Züüg agnoo. So bischribt de Tibull (55 - 18 v.Chr.) e Szene, won e Priesteri vo de Bellona sich i de Trance mitteme Doppelbieli (bipennis) a de Brüst verwundet und denn woorsäge tuet.[3]
Düttig[ändere | Quälltäxt bearbeite]
De Name Ma werd maist as „Muetter, Mami“ düüttet, wa aber zo de Funktion as e chriegerischi Göttin mit Tempelprostitution gär nöd passe will. Die gliichzittig staarchi chriegerischi und sexuelli Komponente findet sini Parallele i de mesopotamische Göttin Ištar und o i de hurritische Göttin Sauska, wo i de Bronzezitt z Anatolie vereert woren isch.[4] Baidi Göttine hend nünt müetterlichs a sich. Z biachten isch, ass i de Forschig s kappadokische Komana mit de hethitische Kultstadt Kummanna gliichgsetzt woren isch. Die hethitischi Stadt isch d Haimet vo de Königin Puduḫepa und dere sin Vatter isch Priester vo Kummanna gsii. Di wichtigsti Göttin dai isch d Ḫebat gsii, so as d Interpretatio as Muettergöttin guet passe wöör, aber nöd s chriegerische Wese, well d Ḫebat öber d Grechitgkait gwacht hett. Hütt hett mer aber die Gliichsetzig vo Kummanna und Komana uufgee und me ninnt aa, as di hethitischi Stadt i de kilikische Ebeni glegen isch, so ass d Verbindig mit de Ḫebat nöme zwingend isch.
Literatur[ändere | Quälltäxt bearbeite]
- Olivier Casabonne: Kataonia, Melitene, Kummanni, and the problem of Komana; Acta Orientalia Belgica XXII, 2009
- Danielle Meghan Poplacean: The Business of Butchery Bellona and War, Society and Religion from Republic to Empire. Thesis, McGill University, Montréal 2017.