Zum Inhalt springen

Ladino

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
(Witergleitet vun Ladino (Sprache))

Ladino, au bekannt als Judeo-español, Judezmo oder Spanyol, isch e romanischi Sprooch wo uf em Altschpanische basiert. Ladino hed au vil Vokabulaar us em Hebräische.

Ladino isch d Sprooch vo de sefardische Jude, wo 1492 us Spanie verdribe worde sinn. Dr name 'Dzhudezmo' wird vo jüdische LinguischtInne benutzt, Judeo-Espanyol vo türggische Jude, Judeo-español vo Romanischte. Dr verbraitetschti Terminus isch aber worschynts Ladino. Ladino isch dr Name wo unter Nitspezialischte am bekanntischte isch.

Wi im Altschpanische gits au im Ladino zwai Foneem /ʃ/ und /ʒ/, wo im hüttige Spanisch in /x/ zämegfalle sinn.

Jee noch (ehemoligem) Woonort hets Ladino Leenwörter us Sprooche wi em Französische, Türggische, Griechische und südslawische Sprooche. Alle i allem isch Ladino aber vil neecher bim Spanisch blibe as sis aschkenasisch Pendant Jiddisch bim Dütsch.

Vor allem z Griecheland un in dr Türkey wird Ladino syt em 19. Johrhundert mit latynische Buechschtabe gschribe; dradizionellerwys isch s aber mit em hebräische Alfabeet gschribe worde, wi au s Jiddischi.

Ladino nach em Zweite Wältchrieg

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Seer vil Ladinosproochigi us em Balkaan sinn im Holocaust ummbroocht worde, und nach em Zweite Wältchrieg si vili vo dene wo überläbt hai, nach Israel uusgwanderet. In de 1990er-Johr hai no ungfähr 150.000 Lüt Ladino gredet, die meischte as Zweitsprooch. Es git immer no Ladinosprochigi in dr Dürkei, z Griecheland, z Bulgarie und andere Länder uf em Balkaan, aber die jüngeri Generation redet immer weniger Ladino drotz Ziitige und Radiobrogramm, und d Schprooch isch vom Uusschterbe bedroht.

D Wikipedia uff Ladino