Ladino
Ladino, au bekannt als Judeo-español, Judezmo oder Spanyol, isch e romanischi Sprooch wo uf em Altschpanische basiert. Ladino hed au vil Vokabulaar us em Hebräische.
Ladino isch d Sprooch vo de sefardische Jude, wo 1492 us Spanie verdribe worde sinn. Dr name 'Dzhudezmo' wird vo jüdische LinguischtInne benutzt, Judeo-Espanyol vo türggische Jude, Judeo-español vo Romanischte. Dr verbraitetschti Terminus isch aber worschynts Ladino. Ladino isch dr Name wo unter Nitspezialischte am bekanntischte isch.
D Sprooch
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Wi im Altschpanische gits au im Ladino zwai Foneem /ʃ/ und /ʒ/, wo im hüttige Spanisch in /x/ zämegfalle sinn.
Jee noch (ehemoligem) Woonort hets Ladino Leenwörter us Sprooche wi em Französische, Türggische, Griechische und südslawische Sprooche. Alle i allem isch Ladino aber vil neecher bim Spanisch blibe as sis aschkenasisch Pendant Jiddisch bim Dütsch.
D Schrift
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Vor allem z Griecheland un in dr Türkey wird Ladino syt em 19. Johrhundert mit latynische Buechschtabe gschribe; dradizionellerwys isch s aber mit em hebräische Alfabeet gschribe worde, wi au s Jiddischi.
Ladino nach em Zweite Wältchrieg
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Seer vil Ladinosproochigi us em Balkaan sinn im Holocaust ummbroocht worde, und nach em Zweite Wältchrieg si vili vo dene wo überläbt hai, nach Israel uusgwanderet. In de 1990er-Johr hai no ungfähr 150.000 Lüt Ladino gredet, die meischte as Zweitsprooch. Es git immer no Ladinosprochigi in dr Dürkei, z Griecheland, z Bulgarie und andere Länder uf em Balkaan, aber die jüngeri Generation redet immer weniger Ladino drotz Ziitige und Radiobrogramm, und d Schprooch isch vom Uusschterbe bedroht.
Weblink
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
- Ladino
- Jerome Socolovsky: Lost Language of Ladino Revived in Spain. I: Morning Edition, National Public Radio, 19. März 2007.