S kyrillische Alphabet

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

S kyrillische Alphabet wird z Russland, ir Ukraÿne, z Wißrussland, Bulgarie und in andere osteuropäische (z. B. Serbie) und nordasiatische Länder brûcht.

S isch im 10. Jahrhundert am Hof vom bulgarische Zar Simeon am Großa durch 'n Kliment (Clemens) von Ohrid (sell isch au d´Name vum e See mit ganz bsundere Fisch), am Schüler vom Kyrill, Buechschtabe wo nit uus em Griechische übernoh worde si - die glagolitische Buechschtabe (Schpalte 4) entwickelt worra.

D' meischta Buchstaba sin us am griechischa Alphabet übernomma odr abgleitet worra. Für Laute, wo im Griechische net vorkomma sen, sen Zeichen von dr glagolitischa Schrift (Glagolica) verwendet worra, wo a bissel früher vom griechischa Mönch Konschtantin, wo später Kyrill ghoißa hat, erfunda worra isch. Nach dem isch d' kyrillische Schrift bnannt worra, obwohl se sich arg von dr glagolitischa Schrift unterscheidt.

Vergliichstabelle zur Entwicklig vo de kyrillische Buechschtabeforme[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  • Gross- und Chliibuechschtabe (Schpalte 1)
  • Dransliteration (Schpalte 2)
  • alti Buechschtabe, wo hüt no für Chilletekscht benutzt wärde (Schpalte 3)
  • Buechschtabe, wo nit uus em Griechische übernoh worde si - glagolitischi Buechschtabe (Schpalte 4)
  • die entschprächende griechische Buechschtabe (Schpalte 5)
  • zum Vergliich: latinischi Buechschtabe, wo us em griechischen Alphabet entwicklet worde si (Schpalte 6).
Kyrillisch Urschprung Zum Vergliich:
lat. Buchescht.
mod. kyr. transl. altkyr. glag. griech.
Cyrillic letter A.png a Early Cyrillic letter Azu.png Alpha uc lc.svg A a
ja Greek lc iota.pngGreek lc alpha.png
Cyrillic letter Be.png b Early Cyrillic letter Buky.png Beta uc lc.svg B b
Cyrillic letter Ve.png v Early Cyrillic letter Viedi.png
Cyrillic letter Ghe.png g, h Early Cyrillic letter Glagoli.png Gamma uc lc.svg C c
G g
Cyrillic letter Ghe with upturn.png g
Cyrillic letter Gje.png ģ
Cyrillic letter De.png d Early Cyrillic letter Dobro.png Delta uc lc.svg D d
Cyrillic letter Ie.png e Early Cyrillic letter Yesti.png Epsilon uc lc.svg E e
Cyrillic letter Io.png jo
Cyrillic letter E.png ė
Cyrillic letter Ukrainian Ie.png je Early Cyrillic letter Ye.png
Cyrillic letter Zhe.png ž Early Cyrillic letter Zhiviete.png GlagolitsaZhivete.gif
Cyrillic letter Ze.png z Early Cyrillic letter Zemlia.png Zeta uc lc.svg Z z
Cyrillic letter I.png i Early Cyrillic letter Izhe.png Eta uc lc.svg H h
Cyrillic letter Short I.png j
(fita ()) ḟita theta
Cyrillic letter Byelorussian-Ukrainian I.png ï Early Cyrillic letter I.png Iota uc lc.svg I i
Cyrillic letter Yi.png ji
Cyrillic letter Je.png j J j
Cyrillic letter Tshe.png ć Early Cyrillic letter Djerv.png GlagolitsaDzherv.gif
Cyrillic letter Dje.png đ
Cyrillic letter Ka.png k Early Cyrillic letter Kako.png Kappa uc lc.svg K k
Cyrillic letter Kje.png
Cyrillic letter El.png l Early Cyrillic letter Liudiye.png Lambda uc lc.svg L l
Cyrillic letter Lje.png lj
Cyrillic letter Em.png m Early Cyrillic letter Myslite.png Mu uc lc.svg M m
Cyrillic letter En.png n Early Cyrillic letter Nashi.png Nu uc lc.svg N n
Cyrillic letter Nje.png nj
x, ks Early Cyrillic letter Ksi.png Xi uc lc.svg (X x)
Cyrillic letter O.png o Early Cyrillic letter Onu.png Omicron uc lc.svg O o
Cyrillic letter Pe.png p Early Cyrillic letter Pokoi.png Pi uc lc.svg P p
Cyrillic letter Er.png r Early Cyrillic letter Ritsi.png Rho uc lc.svg R r
Cyrillic letter Es.png s Early Cyrillic letter Slovo.png Sigma uc lc.svg S s
Cyrillic letter Dze.png ʒ Early Cyrillic letter Dzelo.png
Cyrillic letter Te.png t Early Cyrillic letter Tvrido.png Tau uc lc.svg T t
Cyrillic letter U.png u Early Cyrillic letter Uku.png ΟΥ ου
Upsilon uc lc.svg
U u
V v
W w
Y y
Cyrillic letter Short U.png ŭ
(Cyrillic letter Izhitsa.png) ÿ Early Cyrillic letter Izhitsa.png
Cyrillic letter Ef.png f Early Cyrillic letter Fritu.png Phi uc lc.svg
Cyrillic letter Ha.png ch Early Cyrillic letter Khieru.png Chi uc lc.svg (X x)
ō Early Cyrillic letter Otu.png Omega uc lc.svg
Cyrillic letter Tse.png c Early Cyrillic letter Tsi.png GlagolitsaTsi.gif
Cyrillic letter Dzhe.png
Cyrillic letter Che.png č Early Cyrillic letter Chrivi.png GlagolitsaCherv.gif
Cyrillic letter Sha.png š Early Cyrillic letter Sha.png GlagolitsaSha.gif semitisch:
hierat. Hieratic sh.gif
hebr. ש
kopt. Coptic sh.gif
arab. س
Cyrillic letter Shcha.png šč, št Early Cyrillic letter Shta.png GlagolitsaShta.gif[1] Psi uc lc.svg
ps Early Cyrillic letter Psi.png
Cyrillic letter Hard Sign.png ”, ă, ъ Early Cyrillic letter Yeru.png GlagolitsaJer.gif
Cyrillic letter Yeru.png y Early Cyrillic letter Yery.png GlagolitsaJery.gif
Cyrillic letter Soft Sign.png ’, ь Early Cyrillic letter Yeri.png GlagolitsaJerj.gif
(Cyrillic letter Yat.png) ě Early Cyrillic letter Yati.png GlagolitsaJat.gif
Cyrillic letter Yu.png ju Early Cyrillic letter Yu.png Greek lc omicron.pngiota[2]
Cyrillic letter Ya.png ja, ę Early Cyrillic letter Yusu Maliy.png GlagolitsaJusE.gif
(Cyrillic letter Big Yus.png) ă, ǫ Early Cyrillic letter Yusu Bolshiy.png
Early Cyrillic letter Yusu Maliy Yotirovaniy.png
s.o. Early Cyrillic letter Yusu Bolshiy Yotirovaniy.png

Quelle[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  1. Zr Herkumft vom glagolitische und em kyrillische Schta uus em griechische Psi vgl. Nikolaos Trunte (Πρὸς τὸ σαφέστερον: Zu Reformen in der glagolitischen Schrift, in: Glagoljica i hrvatski glagolizam, Zagreb und Krk 2004, S. 428 f.). S Schta, wo in den ältischte Tekscht nit vorchunnt, isch as Deil vo dr Reform vom glagolitischen Alphabet iingefüehrt worde.
  2. In ältere südslawische Tekscht findet mä mänggisch e Schbiegelform vom kyrillische Buechschtaben, wo uf si Herkunft uus em griechische οι anewiist, wo denn as [y] uusgschbroche worden isch, wie wohrschiinlig au ю, während ιο ja [io] uusgeschbroche worde isch und nie [ju] (vgl. Trunte, Lehrbuch, Bd. 1, S. 13).

Literatuur[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  • August Leskien, Handbuch der altbulgarischen (altkirchenslavischen) Sprache: Grammatik – Texte – Glossar. Weimar 11871, Heidelbert 101990.
  • Nikolaos Trunte, Словѣньскъи ѩзыкъ: Ein praktisches Lehrbuch des Kirchenslavischen in 30 Lektionen. Zugleich eine Einführung in die slavische Philologie. Bd. 1: Altkirchenslavisch. München 11990, 52003.