Dr Kohlebärg z Basel

Kohlebärg
	Dr Kohlebärg; (vom Steinebärg/Barfüesserblatz us gsee) Dr Kohlebärg; (vom Steinebärg/Barfüesserblatz us gsee)
Lag	Basel-Stadt, Schweiz
Geografischi Lag	611235 / 267167Koordinate: 47° 33′ 18″ N, 7° 35′ 16″ O; CH1903: 611235 / 267167
	Kohlenberg (Basel) (Schweiz) Kohlenberg (Basel)
	Kohlenberg (Basel) (Schweiz) Kohlenberg (Basel)

f

Dialäkt: Baseldütsch

Dr Kohlebärg^[1] isch e Hüügel im Groossbasel. Es het dört e baar Schuele, d Lienertskiirche und d Muusigakademii vo dr Stadt Basel. Dr Kohlebärg isch grad näbe dr Altstadt uf dr andere Site vom Birsig. Uf dr Strooss mit em gliiche Naame, wo uf e Kohlebärg uufe goot, verkehrt d Linie 3 vom Drämli.

Uf em Kohlebärg het s zwäi Kulturgüeter vo nazionaler Bedütig: Dr Lohnhof und s Lienert-Gümnasium.
Am Steinebachgässli het s en imposants Bischbil vo Stroossekunst: e säggs Stöck hoochs Trompe-l’œil, wo im Betrachder d Illusioon git, es gääb e Durchgang, won e Huuswand isch.^[2]

Gschicht

Im Middelalter isch dr Kohlebärg usserhalb vo dr Stadtmuure gsi und es het dört allerhand Gsindel gläbt wie Bättler, Huere, Dieb und Landstriicher. Am Ändi vom 14. Joorhundert si s Duusigi gsi, gnueg zum de Basler Bürger Angst iizjaage.^[3] Si häi en äigeni Sprooch gschwätzt, Rotwälsch,^[4] und häi bsundrigi Freihäite gnosse und häi dorum Freihäitsgnaabe ghäisse. S Kohlebärggricht vo de Freihäitsgnaabe het Buesse für liichteri Vergeä chönne iizie und isch zum ene gwüsse Graad autonoom gsi,^[5] oder es het wenigstens eso usgsee. Es isch aber vo dr Basler Obrigkäit doch zimlig genau kontrolliert worde.^[6]^[7]

Au dr Hänker het uf em Kohlebärg müesse woone, wil dä villicht no mee verachdet worden isch as die, won er hiigrichdet het. S Huus vom Hänker isch am Hänkersgässli gstande und 1857 isch an sim Blatz s Mäitlischuelhuus St. Leonhard baut worde. Bis 1861 het me dr Abzwiigig Kohlebärggass - Kanonegass no Hänkersgässli gsäit.^[8]

1884 isch d Döchderschuel in s Schuelhuus uf em Kohlebärg iizooge, wo grad nöi baut worden isch, und 15 Joor spööter isch dört d Gümnasialabdäilig ufdoo worde, so dass d Mäitli d Matur häi chönne mache.

Litratuur

Katharina Simon-Muscheid, «Der Basler Kohlenberg und seine Anwohnerschaft» in Die Dinge Im Schnittpunkt Sozialer Beziehungsnetze: Reden Und Objekte Im Alltag (Oberrhein, 14. bis 16. Jahrhundert), Vandenhoeck & Ruprecht, 2004, S. 214ff.

Weblingg

Commons: Kohlenberg, Basel – Sammlig vo Multimediadateie

Fuessnoote

↑ Noch Johann Jacob Spreng: Abhandlungen von dem Ursprunge und Altertum der mehrern und mindern Stadt Basel, wie auch der raurachischen und baselischen Kirche, Eckenstein, 1756 - Basel, S. 34, chunnt dr Naame Koolebärg vo alemannisch Koli, das isch dr Kaalmacher, Scholder oder Schinder gsi, wo mit sim Gsind dört gwoont het.
↑ Trompe l'oeil, Kohlenberg - Basel, Switzerland - Anamorphous Street Art uf Waymarking.com, abgrüeft am 9. Dezämber 2012
↑ Carter Lindberg, Beyond Charity: Reformation Initiatives for the Poor, Fortress Press, 1993, S.44f.
↑ «Zu Basel auf dem Kohlenberg,/ da treiben si viel Bubenwerk./ Mit Rotwelsch kommen si durchs Land./ Im Terich jeder Nahrung fand./ Jeder Stabil ein Hornlüten hat, die foppt, färbt, ditzet durch die Stadt.» (Sebastian Brant, Das Narrenschyff) Die letschte bäide Ziile bedüte: Jeede Bättler het e Zuehältere gha, wo in dr ganze Stadt glooge, betrooge und chrank gschbiilt het. (Sebastian Popovic, Die Sprachen der Bettler, Gauner und Vaganten, GRIN Verlag, 2008, S.15)
↑ Valentin Groebner, Liquid Assets, Dangerous Gifts: Presents and Politics at the End of the Middle Ages, University of Pennsylvania Press, 2002, S.57
↑ Pieter Spierenburg, Crime, histoire et sociétés, 2006, Band 10, Fascicule 2, S.108
↑ Robert Jütte, Poverty and Deviance in Early Modern Europe, Cambridge University Press, 1994, S.166
↑ Henkershaus am Kohlenberg uf Basler Bauten, abgrüeft am 8. Dezämber 2012

[1] Noch Johann Jacob Spreng: Abhandlungen von dem Ursprunge und Altertum der mehrern und mindern Stadt Basel, wie auch der raurachischen und baselischen Kirche, Eckenstein, 1756 - Basel, S. 34, chunnt dr Naame Koolebärg vo alemannisch Koli, das isch dr Kaalmacher, Scholder oder Schinder gsi, wo mit sim Gsind dört gwoont het.

[2] Trompe l'oeil, Kohlenberg - Basel, Switzerland - Anamorphous Street Art uf Waymarking.com, abgrüeft am 9. Dezämber 2012

[3] Carter Lindberg, Beyond Charity: Reformation Initiatives for the Poor, Fortress Press, 1993, S.44f.

[4] «Zu Basel auf dem Kohlenberg,/ da treiben si viel Bubenwerk./ Mit Rotwelsch kommen si durchs Land./ Im Terich jeder Nahrung fand./ Jeder Stabil ein Hornlüten hat, die foppt, färbt, ditzet durch die Stadt.» (Sebastian Brant, Das Narrenschyff) Die letschte bäide Ziile bedüte: Jeede Bättler het e Zuehältere gha, wo in dr ganze Stadt glooge, betrooge und chrank gschbiilt het. (Sebastian Popovic, Die Sprachen der Bettler, Gauner und Vaganten, GRIN Verlag, 2008, S.15)

[5] Valentin Groebner, Liquid Assets, Dangerous Gifts: Presents and Politics at the End of the Middle Ages, University of Pennsylvania Press, 2002, S.57

[6] Pieter Spierenburg, Crime, histoire et sociétés, 2006, Band 10, Fascicule 2, S.108

[7] Robert Jütte, Poverty and Deviance in Early Modern Europe, Cambridge University Press, 1994, S.166

[8] Henkershaus am Kohlenberg uf Basler Bauten, abgrüeft am 8. Dezämber 2012

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]