Internazionals Dialäktinstitut
S Internazionale Dialäktinstitut – churz «IDI» – isch en Organisazioon, wo sech für d Literatur und die sproochepolitische Situazioon vo de Mundarte inträssiert.
Gschicht[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Es isch ane 1976 uf de Internazionale Dialäktdääg im öschtryychische Krems als Verein gründet worde. Syni Gschäftsstell isch zerscht z Wien gis und 1992 uf Innsbruck cho, sid 2015 isch si z Niedernsill im öschtrychische Land Salzburg.
Bi däm Verein mache meh als hundert Dialäktautoore und -autoorinne mit oder sind früener drby gsi, die meischte vonne chöme us em düütschsproochige Gebiet; und es het derby au anderi Organisazioone, wo sech für d Dialektliteratur und für Minderhäitesprooche angaschiere.
Es goot bim IDI syne Aktivitääte – andersch als deilwys bi n ere alte mundartleche «Heimetdichtig» – um d Bedüütig vo dr Literatur i de öiropäische Minderhäitesprooche, um aktuelli Frooge vom Dialäkt und dr Dialäktology und um d Sproochforschig. Me redt bi der Mundartkultur öppe vonnere «nöie Dialäktdichtig» und vom ene «nöie Dialäktlied» und dokumäntiert au d Gschicht vom mundartleche «politische Volkslied».
Sid em Afang het s IDI all zwöi Joor wider die Internazionale Dialäktdääg organisiert, si sind abwächligswyys i sächs verschidene Länder gsi, und derzue ane macht s Institut Fachtagige und Komferänze zu dr Sprooch und dr Literatur. Im Oktober 2019 isch die Internazionali Fachtagig zur Mundartliteratur z Stans i dr Schwiiz.
Dr Verein git s Heft „IDI-Information“ mit Fachtegscht und literarische Wärch use und er het Audiomeedie mit Lieder und Tegscht vo Dialäktautore gmacht. Är hilft de Organisatoore vo regionale Mundart-Verastaltige, zum Bischpiil dene im südbadische Schopfe.
D Schrifte und Dokumänt vom IDI wärde im Internazionale Mundartarchiv Ludwig Soumagne z Dormagen, Nordrhy-Weschtfale, ufbewahrt.
di Internazionale Dialäktdääg[ändere | Quälltäxt bearbeite]
- 1974: Erschti internazionali Arbetsdaagig für Mundartliteratur z Obergurgl (Ötztal, A)
- 1976: Internazionali Dialäktdääg z Krems (A). Gründig vom IDI als Verein.
- 1978: Internazionali Dialäktdääg z Rothenburg ob der Tauber (D)
- 1980: Internazionali Dialäktdääg z Basel un z Lozärn (CH)
- 1982: Internazionali Dialäktdääg z Stroßburi (F)
- 1984: Internazionali Dialäktdääg z Eggenburg (A)
- 1986: Internazionali Dialäktdääg z Bad Bevensen (D)
- 1988: Internazionali Dialäktdääg z Krefeld (D)
- 1990: Internazionali Dialäktdääg «Literatur der kleinen Völker» z Glurns (I)
- 1992: Internazionali Dialäktdääg «Neue Dialekt- und Regionalliteratur» z Innschbruck (A)
- 1994: Internazionali Dialäktdääg z Koprivnik (SLO)
- 1996: In Zämenarbet mit Ö.D.A.: Daagig «Musik und Poesie» z Wien (A)
- 1998: Internazionali Dialäktdääg z Vigo di Fassa (Trient, I)
- 2000: Internazionali Dialäktdääg im Breagazerwald (A)
- 2002: In Zämenarbet mit Pro Vita Alpina: Exkursion und Daagig Innsbruck (A) – Aosta (I) – Baio Dora (I) – Gap (F)
- 2004: In Zämenarbet mit «Freistaat Burgstein» Internazionali Fachdaagig z Längenfeld (A)
- 2008: Internazionali Dialäktdääg z Mäder (A)
- 2010: Internazionali Dialäktdaagig z Mille (D)
- 2012: Internazionali Dialäktdaagig z Meran (I)
- 2013: Internazionali Dialäktdaagig z Salzburg (A)
- 2014: Internazionali Dialäktdaagig z Freistadt (A)
- 2015: Internazionali Dialäktdaagig z Niedernsill (A)
- 2016: Internazionali Dialäktdaagig z Wange (D)
- 2017: Internazionali Dialäktdaagig z Rothenburg ob der Tauber (D)
- 2018: Internazionali Dialäktdaagig z Langenlois (A)
- 2019: Internazionali Dialäktdaagig z Stans (CH)
d Presidänte vom IDI[ändere | Quälltäxt bearbeite]
- vo 1976 bis 1978: dr Luxeburger Fernand Hoffmann
- vo 1978 bis 1980: dr Elsässer Pierre Garnier
- vo 1980 bis 1992: dr Schwiizer Julian Dillier
- vo 1992 bis 2006: dr Öschtryycher Hans Haid
- sid ane 2006: dr Düütsch Markus Manfred Jung
dr Vorstand[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Sid ane 2017 sind au no die Lüüt im Vorstand vom IDI: Annemarie Regensburger, Anneliese Zerlauth, Adolf Vallaster, Ulli Derndinger, Gerd Allmayer, Sepp Wittmann.