Internazionals Dialäktinstitut

S Internazionale Dialäktinstitut (dütsch Internationales Dialektinstitut, churz «IDI») isch en Organisazioon, wo sech für d Literatur und die sproochepolitische Situazioon vo de Mundarte inträssiert.

Gschicht

Es isch ane 1976 uf de Internazionale Dialäktdääg im öschtryychische Krems als Verein gründet worde. Syni Gschäftsstell isch zerscht z Wien gis und 1992 uf Innsbruck cho, sid 2015 isch si z Niedernsill im öschtrychische Land Salzburg.

Bi däm Verein mache meh als hundert Dialäktautoore und -autoorinne mit oder sind früener drby gsi, die meischte vonne chöme us em düütschsproochige Gebiet; und es het derby au anderi Organisazioone, wo sech für d Dialektliteratur und für Minderhäitesprooche angaschiere.

Es goot bim IDI syne Aktivitääte – andersch als deilwys bi n ere alte mundartleche «Heimetdichtig» – um d Bedüütig vo dr Literatur i de öiropäische Minderhäitesprooche, um aktuelli Frooge vom Dialäkt und dr Dialäktology und um d Sproochforschig. Me redt bi der Mundartkultur öppe vonnere «nöie Dialäktdichtig» und vom ene «nöie Dialäktlied» und dokumäntiert au d Gschicht vom mundartleche «politische Volkslied».

Sid em Afang het s IDI all zwöi Joor wider die Internazionale Dialäktdääg organisiert, si sind abwächligswyys i sächs verschidene Länder gsi, und derzue ane macht s Institut Fachtagige und Komferänze zu dr Sprooch und dr Literatur. Im Oktober 2019 isch die Internazionali Fachtagig zur Mundartliteratur z Stans i dr Schwiiz.

Dr Verein git s Heft „IDI-Information“ mit Fachtegscht und literarische Wärch use und er het Audiomeedie mit Lieder und Tegscht vo Dialäktautore gmacht. Är hilft de Organisatoore vo regionale Mundart-Verastaltige, zum Bischpiil dene vo de Mund-Art Literatur-Werkstatt im südbadische Schopfe.

D Schrifte und Dokumänt vom IDI wärde im Internazionale Mundartarchiv Ludwig Soumagne z Dormagen, Nordrhy-Weschtfale, ufbewahrt.

di Internazionale Dialäktdääg

1974: Erschti internazionali Arbetsdaagig für Mundartliteratur z Obergurgl (Ötztal, A)
1976: Internazionali Dialäktdääg z Krems (A). Gründig vom IDI als Verein.
1978: Internazionali Dialäktdääg z Rothenburg ob der Tauber (D)
1980: Internazionali Dialäktdääg z Basel un z Lozärn (CH)
1982: Internazionali Dialäktdääg z Stroßburi (F)
1984: Internazionali Dialäktdääg z Eggenburg (A)
1986: Internazionali Dialäktdääg z Bad Bevensen (D)
1988: Internazionali Dialäktdääg z Krefeld (D)
1990: Internazionali Dialäktdääg «Literatur der kleinen Völker» z Glurns (I)
1992: Internazionali Dialäktdääg «Neue Dialekt- und Regionalliteratur» z Innschbruck (A)
1994: Internazionali Dialäktdääg z Koprivnik (SLO)
1996: In Zämenarbet mit Ö.D.A.: Daagig «Musik und Poesie» z Wien (A)
1998: Internazionali Dialäktdääg z Vigo di Fassa (Trient, I)
2000: Internazionali Dialäktdääg im Breagazerwald (A)
2002: In Zämenarbet mit Pro Vita Alpina: Exkursion und Daagig Innsbruck (A) – Aosta (I) – Baio Dora (I) – Gap (F)
2004: In Zämenarbet mit «Freistaat Burgstein» Internazionali Fachdaagig z Längenfeld (A)
2008: Internazionali Dialäktdääg z Mäder (A)
2010: Internazionali Dialäktdaagig z Mille (D)
2012: Internazionali Dialäktdaagig z Meran (I)
2013: Internazionali Dialäktdaagig z Salzburg (A)
2014: Internazionali Dialäktdaagig z Freistadt (A)
2015: Internazionali Dialäktdaagig z Niedernsill (A)
2016: Internazionali Dialäktdaagig z Wange (D)
2017: Internazionali Dialäktdaagig z Rothenburg ob der Tauber (D)
2018: Internazionali Dialäktdaagig z Langenlois (A)
2019: Internazionali Dialäktdaagig z Stans (CH)

d Presidänte vom IDI

vo 1976 bis 1978: dr Luxeburger Fernand Hoffmann
vo 1978 bis 1980: dr Elsässer Pierre Garnier
vo 1980 bis 1992: dr Schwiizer Julian Dillier
vo 1992 bis 2006: dr Öschtryycher Hans Haid
sid ane 2006: dr Düütsch Markus Manfred Jung

dr Vorstand

Sid ane 2017 sind au no die Lüüt im Vorstand vom IDI: Annemarie Regensburger, Anneliese Zerlauth, Adolf Vallaster, Ulli Derndinger, Gerd Allmayer, Sepp Wittmann.

Weblink

d Website vom Internazionale Dialäktinstitut