S Huus zum Luft
Koordinate: 47° 33′ 17,6″ N, 7° 35′ 33,1″ O; CH1903: 611584 / 267143
| Dialäkt: Baseldütsch |
S Huus zum Luft oder Erasmushuus isch e historischs Huus an dr Böimligass 18 in dr Altstadt vo Baasel. Es isch äins vo de Baasler Kulturgüeter, wo für d Regioon vo Bedütig si.
Gschicht
[ändere | Quälltäxt bearbeite]D Liigeschaft an dr Böimligass wird um 1400 erwäänt, isch also woorschinlig non e chli elter. Si het denn «Kammerers hof» ghäisse noch em Gschlächt vo de Kämmerer. Zu sällere Zit het s Huus im Ridder Burckhard Zu Rhein ghöört, wo 1414 Bürgermäister vo Baasel worde isch. 1479 het dr Michael Wenssler us Stroossburg, wo sit 1462 in Baasel bekannt isch, s Huus kauft und dört, s het jetzt «ze Ryn hoff» ghäisse, e Druckerei iigrichdet. 1488 het er e Spitzboogedoor in d Umfriidig am Luftgässli baut. Dr Wenssler isch noch em Johannes Amerbach dr riichst Druckheer gsi, bis er alles verloore und sich 1491 us dr Stadt drvogmacht het.
S Huus, wo denn zum Luft ghäisse het, het denn wider de Zu Rhiis ghöört, em Ridder Friedrich wo dr Brueder von em, dr Kasper, Baasler Bischof gsi isch. 1531 het s dr Hieronymus Froben kauft, dr Soon vom Johannes Frobenius, won e guete Fründ vom Erasmus vo Rotterdam gsi isch und au däm sini Wärk druggt het. Au dr Hieronymus isch Drucker worde und het d Druckerei vom Vater us em Huus zum Sässel im Dootegässli an d Böimligass züüglet. Er het sä zämme mit sim Stiefvater Johannes Herwagen (ca 1497-1558) und sim Schwooger Nicolaus Episcopius (1501-1564) gfüert. Wie si Vater isch er e Fründ vom Erasmus gsi und het sini Wärk druckt. Dr Erasmus isch noch dr Reformazioon für e baar Joor uf Freiburg im Brisgau, isch aber 1535 zrugg uf Baasel kho und het bim Froben im Huus zum Luft gwoont. Er isch denn scho sograngg gsi, ass er nid witer uf Holland het könne räise, wien er vorghaa het. Dr Froben het für en im erste Stogg e Schminee lo iibaue, wil dr Erasmus Ööfe nid verdräit het. Dr Erasmus het dört witer gschafft und sini Fründ Froben, Episcopius und dr Bonifacius Amberbach si vilmol bin em am Bett ghoggt. In dr Nacht vom 11. zum 12.Juli 1536 isch dr Erasmus gstorbe und isch, au wenn er Katholik bliibe isch, im Chrüzgang vom Münster begraabe worde.
Wo dr Hieronymus Froben 1563 gstorbe isch, häi sini Söön Ambrosius und Aurelius Erasmius s Offizin zämme mit irem Gusäng Eusebius Episcopius im Huus zum Luft witer betriibe. Dr Aurelius het s Huus 1576 sim Brueder verkauft und dä het s bald druf an dr Junker Jakob vo Andlau verüsseret, wo s Huus het lo umbaue. Bis 1622 het s denn de Andlauer ghöört.
Denn isch s Huus vo Hand zu Hand gange, bis es Bsitz vom Grichtsher Jeremias Mitz worde isch, und bis ins 18. Joorhundert in däm sinere Familie bliibe isch. 1765 het s dr Johann Jakob Bischoff-Roschet kauft und im Hoof vo dr Liigeschaft e Siidebandfabrigg iigrichdet. Dr Siidebandfabrikant Rudolf Sarasin-Stehlin het s 1882 kauft und umbaut.
Aber d Posamänterii het im 20. Joorhundert si Bedütig verloore und im Joor 1935 isch s Buechantikwariat Braus-Riggenbach im Huus zum Luft iizooge. S Gschäft het dr Naame «Erasmushaus - Haus der Bücher» überchoo und isch bis ins 21. Joorhundert as daas bekannt gsi. 2008 isch die allgemäini Abdäilig vom Antikwariat zuedoo worde und sithär hets dört nume non e spezialisierti Abdäilig für sälteni Büecher. In d Rüüm, wo freiworde si, isch e Galerii iizooge.
Kwelle
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Das Haus zum Luft / Erasmushaus uf altbasel.ch
- Luftgässlein uf basler-bauten.ch
- Haus zum Luft - Basel, Switzerland uf waymarking.com
- Immanuel Stockmeyer, Balthasar Reber, Historische und Antiquarische Gesellschaft zu Basel: Beiträge zur Basler Buchdruckergeschichte, Druck und Verlag von Seul und Mast, 1840, S. 94 - 127