D Gschicht vo de Juude
D Gschicht vo de Juude foot noch dr jüdische Dradizioon in dr spoote Bronsezit aa. In iire religiööse Schrifte, wo denn im Tanach zämmegfasst worde si, wärde Gschichte vo nomadische Stämm verzellt, wo in dr Region vo dr Lewante gläbt häi und sich as Volk Israel bezäichnet häi. Usser dene Schrifte git s aber seer wenig Züügniss, vor allem fast käni vo andere Völker. Uf dr Stele vom Farao Merenptah vo öbbe 1210 v. d. Z. wird e Völkergrubbe erwäänt, wo mä von ere dänkt, ass es d Israelite gsi si. Erst im erste Joorduusig mit dr Gründig vo de Staate Juda und Israel cha mä afo von ere Gschicht reede, wo s drfür besseri Beleeg git as religiöösi Schrifte, wo Joorhunderti noch de verzellte Eräignis ufgschriibe und de politische Notwändikäite vo dr Zit aabasst worde si.
Mä cha chronologisch d Gschicht vo de Juude in drei underschiidligi Epoche iidäile. D Zit vo dr staatlige Existänz im Alterdum bis zur Erooberig dur d Römer, d Zit, wo d Juude in dr Diaspora häi müesse lääbe und d Zit sit dr Gründig vom modärne Staat Israel, wo jede Juud zu jedere Zit cha iiwandere.