Erschte Chappelerchrieg
Dialäkt: Züritüütsch (See) |
Erschte Chappelerchrieg | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Asicht vo Süde vo Chappel am Albis | |||||||||||
| |||||||||||
Konfliktparteie | |||||||||||
Luzärn |
Züri |
Der Erscht Chappelerchrieg isch en Konflikt zwüsched reformierte und katholische Orte i dr Schwiiz gsii. Er isch 1529 uusbroche, hät aber ohni äigetlichi Kampfhandlige mit eme Versöönigsässe, der „Chappeler Milchsuppe“, ggändet.
Uusgangspunkt im Ziitalter vo dr Glaubesschpaltig isch de Grabe zwüsched de alt- und nöiglöibige Orte vo dr Alte Äidgenosseschaft gsii.
De Zürcher Reformator Huldrych Zwingli hät zum Schutz vom evangelische Glaube 1529 mit Choschtez s „chrischtlich Burgrächt“ gründet. Das Bündnis under dr Füerig vo Züri isch in erschter Linie gäge Öschterriich und in zwäiter Linie gege di katholische innere Orte Luzern, Uri, Schwyz, Underwalde und Zug grichtet gsii. Di 5 innere Orte händ als Gägemassnaam mit Öschterriich di „chrischtlichi Veräinigung“ gründet. Im Zäntrum vom Glaubesschtriit sind d Fürschtabtei St. Galle und di gmäine Herrschafte, bsunders s Thurgi, gstande. De Zwingli hät miteme militärische Schlag em Gägebündnis de Bode welle entzie und hät nacheme Chriegsgrund gsuecht. Im Mai 1528 händ d Zürcher im Thurgi en altglöibige Feldwöibel laa hiirichte, es Jaar spöter händ d Schwyzer de reformiert Pfarrer J. Keyser verbrännt. Wo en Underwaldner als Landvogt in Bade iigsetzt worde isch, hät Züri de innere Orte am 8. Juni 1529 de Chrieg erchlärt. D Zürcher sind bi Chappel am Albis uufmarschiert und händ s Thurgi und d Sanggaller Landschaft bsetzt.
Ganz ohni Kämpf isch dr Erscht Chappeler Landfride gschlosse worde. Me hät abgmachet, dass jedi Gmäind dur Meerhäitsbschluss dr alt oder nöi Glaube törf aanee. Dr Fride isch dur es Versöönigsässe, d Chappeler Milchsuppe, bsiglet worde.
De Konflikt isch aber 1531 mit em Zwäite Chappelerchrieg wider uusbroche.
Literatur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Christian Bäder, Oliver Bangerter: Kappeler Kriege 1529/1531: Kampf um Vorherrschaft und Souveränität, ums Wort und den wahren Glauben. Dokumentation. Militärgeschichte zum Anfassen, 11. 3. Aufl. Au 2003.
Weblink
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Erster_Kappelerkrieg“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |