Dizy (Marne)
| Dizy | ||
|---|---|---|
|
| |
| Region | Grand Est | |
| Département | Marne | |
| Arrondissement | Épernay | |
| Kanton | Épernay-1 | |
| Kommünàlverbànd | Grande Vallée de la Marne | |
| Koordinàte | 49° 4′ N, 3° 58′ O | |
| Heche | 69–205 m | |
| Flech | 3,23 km2 | |
| Iiwohner | 1.492 (1. Jänner 2020) | |
| Bevelkerungsdicht | 462 Iiw./km2 | |
| Code Postal | 51530 | |
| INSEE-Code | 51210 | |
| Website | dizy.fr | |
 s’ Dorf Dizy vu Hautvillers har gsah | ||
| Dialäkt: Mìlhüüserdiitsch |
Dizy 
[dizi](info) ìsch a frànzeescha Gmainda mìt 1.492 Iiwoohner (Schtànd: 1. Januar 2020) ìm Département Marne ìn dr Regioon Grand Est. Sa gheert zem Arrondissement Épernay un zem Kàntoon Épernay-1. D’ Iiwoohner nännt m’r Dizyciennes [dizisjɛn](info) (fìr d’ Fràuija) un Dizyciens [dizisjɛ̃](info) (fìr d’ Manner).
wu dr Nàmma har ìsch[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Ums Joohr 662 ìsch s’ Dorf ìn dr Grìndungsurkunda vum Petrüsàbtai Hautvillers mìt’m làtiinischa Nàmma Villa Disiacum cum ecclesia et altare beati Timothei martyris[1][2] — dàs bediitet „Dorf Disiacum dr Kìrìch un em Àltààr zem hl. G’màrterta Thimotheus“. Dr Nàmma Disiacum schtàmmt vermüatlig vum reemischa Fàmìlianàmma Decius.[1]
Ìn dr Mìtta vum 10. Joohrhundert hàt dr Kronìscht Flodoard vu Reims s’ Dorf mìt’m Nàmma Diciacum ärwäähnt. Ìm 11. Joohrhundert hàt m’r dr Nàmma Divisiacum g’funda. Witterscht ìsch s’ Dorf uff Làtiinisch ànna 1312 Diziacum un ànna 1346 Dyseium g’nännt gsìì, wia àui schpeeter uff Àltfrànzeesch Dysy ànna 1358 un Dizi ànna 1409. Ìm 17. Joohrhunderta ìsch dr Nàmma Disy brüücht worra.[2] Àn dr Frànzeescha Revoluzioon hàt m’r ìn dr näija Gmainda dr Nàmma Dizy gaa.[3] Ìm 19. Joohrhundert ìsch d’ Gmainda manckmol Dizy-la-Rivière [dizi la ʁivjɛʁ](info) un Dizy-sur-Marne [dizi suʁ maʁn](info) g’nännt gsìì,[2] wial’s ìm nochberliga Département Aisne a àndra Gmainda nàmmens Dizy (Dizy-le-Gros) gìtt — s’ Wort rivière bediitet aifàch „Fluss“ uff Frànzeesch.
wu ’s lììgt[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Dizy lììgt àm Marne-Sittakànààl, wo d’ süüdliga Gmaindagranz bìldet. Umgaa wìrd Dizy vu da Nochbergmainda Champillon ìm Norda, Ay ìm Oschta, Magenta ìm Süüda so wia Hautvillers ìm Wäschta.[4]
Dur d’ Gmainda fiahrt d’ Nàzionààlschtrooss 51.[4]
G’schìcht[ändere | Quälltäxt bearbeite]
D’ Gmainda ìsch ànna 1964 dur d’ Tailung vu dr Gmainda Dizy-Magent gebìlda worra.[5]
wia d’ Beväälkerung äntwìckelt hàt[ändere | Quälltäxt bearbeite]
| Joohr | 1962 | 1968 | 1975 | 1982 | 1990 | 1999 | 2006 | 2018 |
| Iiwoohner | 982 | 1047 | 1070 | 1319 | 1542 | 1832 | 1714 | 1505 |
| Kwalla: Cassini un INSEE | ||||||||
wàs doo z’ sah ìsch[ändere | Quälltäxt bearbeite]
- d’ romàànischa, reemisch-kàthoolischa Kìrìch Thimotheuskìrìch (église Saint-Thimothée) üss’m 11. un 12. Joohrhundert. Ìn dr Kìrìch ìsch d’ holziga Pietà üss’m 15. Joohrhundert àls Ainzelobjakt bii da Histoorischa Dankmooler vu nàzionààler Bediitung klàssifiziart.[6]
- bii dr Kìrìch ìsch a Kriagerdankmool, fìr d’ g’schtoorwana Soldààta vum Äärschta un Zwaita Waltkriag eehra.[7]
- Àn dr Rue de Reims ìsch zitter 1947 a iisarn Waagkriiz. Dr Füass ìsch mìt da Schtaina vu dr Kànààlbrucka harg’schtällt worra, wo ìm Zwaita Waltkriag zärschteert worra-n-ìsch.[8]
-
a Blìck uffs Dorf -
d’ Thimotheuskìrìch -
s’ Roothüüs
Wìrtschàft[ändere | Quälltäxt bearbeite]
D’ Gmainda Dizy lììgt ìm Wiibàuigebiat Champagne.[9]
-
Raabgebiater um Dizy -
Raabgebiater um Dizy
wìchtliga Litt üss’m Dorf[ändere | Quälltäxt bearbeite]
- dr Dìchter un Schrìftschtäller Pierre Louÿs (1870–1925) hàt doo a Tail vu siinera Kìndhait verbroocht.[8]
- dr Füassbàllschpììler René Bliard (1932–2009) ìsch z’ Vizy uff d’ Walt kumma.[4]
Pàrtnerschàfta mìt àndra Gmainda[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Zitter 1995 ìsch a Pàrtnerschàft mìt dr diitscha Gmainda Sommerach ìn Baira.[10]
Lüag àui[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Lìteràtüür zem Dorf[ändere | Quälltäxt bearbeite]
- Dizy. In: Travaux de l’Académie nationale de Reims. Band 87/I. F. Michaud, Reims 1889, S. 177–185 (französisch, Iigschränkti Vorschau uf books.google.de).
Weblìnks[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Commons: Dizy (Marne) – Sammlig vo Multimediadateie- Websitta vu dr Gmaindaverwàltung (frànzeesch)
- Informàzioona züa dr Gmainda Dizy bii dr LdH/EHESS/Cassini (frànzeesch)
- Schtàtistik züa dr Gmainda Dizy biim INSEE (frànzeesch)
Ainzelnoohwiisa[ändere | Quälltäxt bearbeite]
- ↑ 1,0 1,1 Travaux de l’Académie nationale de Reims 1889
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Auguste Longnon: Dictionnaire topographique du département de la Marne : comprenant les noms de lieu anciens et modernes. Pàriis 1891, S. 89 (französisch, bnf.fr).
- ↑ LdH/EHESS/Cassini
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Dia Informàzioona sìnn üss’m Àrtìkel Dizy (Marne) ìn dr hoochdiitscha Wikipedia ìwwernumma worra.
- ↑ LdH/EHESS/Cassini
- ↑ groupe sculpté : Vierge de Pitié ìn dr Base Palissy vum frànzeescha Kültüürminìschterium (frànzeesch)
- ↑ Monument à Dizy. In: Les monuments aux morts : France – Belgique – autres pays. Üniwärsiteet Lille, 2. November 2017, abgruefen am 2. Juni 2024 (französisch).
- ↑ 8,0 8,1 Dia Informàzioona sìnn üss’m Dizy (Marne) ìn dr frànzeescha Wikipedia ìwwernumma worra.
- ↑ Aire géographique Champagne blanc. In: Guide des vins et des vignes de France. Abgruefen am 9. Mai 2024 (französisch).
- ↑ Comité de jumeage Dizy-Sommerach. Gmaindaverwàltung Dizy, abgruefen am 2. Juni 2024 (französisch).