Centovalli TI
| Centovalli | |
|---|---|
 | |
| Basisdate | |
| Staat: | Schwiiz |
| Kanton: | Tessin (TI) |
| Bezirk: | Locarno |
| Kreis: | Melezza |
| BFS-Nr.: | 5397 |
| Poschtleitzahl: | 6654 |
| Koordinate: | 693560 / 113447 |
| Höchi: | 366 m ü. M. |
| Flächi: | 51.39 km² |
| Iiwohner: | 1147 (31. Dezämber 2018)[1] |
| Website: | www.intragna.ch |
 Lionza im Centovalli | |
| Charte | |
 | |
Centovalli , offiziell Comune delle Centovalli, isch e Gmai im Kanton Tessin in dr Schwyz. Si ghert zum Chrais (circolo) Melezza im Bezirk Locarno.
Geografi[ändere | Quälltäxt bearbeite]
D Gmai isch im undere Deil vom Daal, wo dr Fluss Melezza drin flüüsst; das Daal het scho früener dr Name Centovalli gha. Zoberscht isch s Dorf Borgnone mit de Frakzione Camedo, Costa un Lionza; die sind linggs vo de Melezza. Zunderscht isch Intragna und zue däm ghere d Frakzione Golino, Verdasio, Pila, Vosa, Cremaso, Calezzo, Costa, Corcapolo un syt 1972 Rasa, wu bis 1864 zue dr Gmai Palagnedra ghert het. Zu Palagnedra, wo am rächte Bärghang lyt, ghere d Frakzione Bordei, Moneto un Cresto-Monadello.
Gschicht[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Di hütig Gmai Centovalli isch entstande am 25. Oktober 2009 dur d Fusion vu dr bishärige Gmaine Borgnone, Intragna un Palagnedra. Die drei Gmaine sind aber erscht ane 1838 sälpschtändig worde, wo die früeneri Gmai, wo vorhäär au scho Centovalli ghäisse het und wos sid em Middelalter ggä het, uufdailt worden isch.
S Dorf Borgnone isch zuem erschte Mol anne 1364 as Brugnono, Intragna 1272 as Intranea, Palagnedra anne 1236 (1379: Pallagnidrio) erwäänt.
Vercheer[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Dur s Daal und durd Gmai goot d Kantonsstraass und d Baanlinie vu dr Centovallibaan, wo ane 1923 eröffnet worden isch und wo im Gebiet vo Centovalli wäg de vile Felsvorsprüng nünzää Dunnel het. Id Bärgdörfer ue hets es baar Luftsäilbaane. Uf de schmale Bärgrügge und Gräät beidsyts vom Daal sind schöni Wanderwääg.
Verwaltig[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Dr Burgermaischter (Sindaco) vu Centovalli isch dr Ottavio Guerra.
Bevelkerigsentwicklig[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Quälle: Bundesamt für Statistik 2005[2]
| Johr | 1850 | 1860 | 1870 | 1880 | 1888 | 1900 | 1910 | 1920 |
| Borgnone | 409 | 386 | 389 | 390 | 375 | 393 | 327 | 322 |
| Intragna | 1428 | 1274 | 1567 | 1362 | 1264 | 1240 | 1126 | 1058 |
| Palagnedra | 337 | 367 | 264 | 264 | 300 | 267 | 243 | 261 |
| Johr | 1930 | 1941 | 1950 | 1960 | 1970 | 1980 | 1990 | 2000 |
| Borgnone | 295 | 294 | 307 | 226 | 182 | 165 | 140 | 143 |
| Intragna | 947 | 903 | 957 | 848 | 841 | 849 | 857 | 915 |
| Palagnedra | 266 | 271 | 298 | 198 | 129 | 123 | 95 | 92 |
Dialäkt[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Dr lombardisch Dialäkt vu Centovalli ghert zum Ticinese.
Böuwärch[ändere | Quälltäxt bearbeite]
- Chilche Beata Vergine dell' Assunta, Borgnone (1364-65 böue)
- Chilche S. Anna, Rasa (1753)
- Chilche SS. Giacomo e Cristoforo, Verdasio (um 1800)
- Chilche S. Michele, Palagnedra (1640 un 1732 böue, 1964-66 un 1999-2001 reschtauriert, mit eme spotgotische Freskezyklus vum Antonio da Tradate)
Borgnone 
Intragna 
Palagnedra 
S. Michele, Palagnedra 
Kapäll Bordei 
Verdasio
Literatur[ändere | Quälltäxt bearbeite]
- Simona Martinoli und andere: Guida d’arte della Svizzera italiana. Hrsg. Gesellschaft für Schweizerische Kunstgeschichte, Edizioni Casagrande, Bellinzona 2007, ISBN 978-88-7713-482-0, S. 151, 152, 178, 212, 215-219, 221.
- Elfi Rüsch: Distretto di Locarno IV. Hrsg. Gesellschaft für Schweizerische Kunstgeschichte, Bern 2013, ISBN 978-3-03797-084-3, S. 180–184.
Weblink[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Commons: Centovalli – Sammlig vo Multimediadateie- Website vo dr Gmaiverwaltig uf intragna.ch
- Rodolfo Huber: Centovalli. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
- Rodolfo Huber: Borgnone. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
- Rodolfo Huber: Intragna. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
- Rodolfo Huber: Palagnedra. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
Fueßnote[ändere | Quälltäxt bearbeite]
- ↑ Ständige und nichtständige Wohnbevölkerung nach Jahr, Kanton, Bezirk, Gemeinde, Bevölkerungstyp und Geschlecht (Ständige Wohnbevölkerung). In: bfs.admin.ch. Bundesamt für Statistik (BFS), 31. August 2019, abgerufen am 22. Dezember 2019.
- ↑ Bundesamt für Statistik: Eidgenössische Volkszählung 2000: Bevölkerungsentwicklung der Gemeinden 1850–2000. Bern 2005 (Online uf bfs.admin.ch (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) , Date im Aahang (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) )
