Buurechrieg
Buurechrieg isch e Sammelbegriff für Ufständ vo europäische Buure im spote Mittelalter und dr früehje Neuziit, aber no so spoot wie im 19. Johrhundert het s vereinzelti Buurerevolte ge. Hüfig wird s Wort für e Dütsch Buurechrieg bruucht, wo äng mit de Reformationschrieg im Dütsche Riich zsämmeghange isch. D Buure si nit immer elei gsi in ihrer Usenandersetzig mit dr Obrikeit, es het mänggisch au Stedt oder Adligi gha, wo mit ene sympatisiert und si understützt hai.
Nit alli Chrieg zwüsche enere Landbevölkerig und ere stedtische Obrikeit wärde as Buurechrieg bezeichnet. Dr militärisch Komflikt, wo dr Basler Kantonsdeilig vorusgange isch, isch zerst e Kampf um politischi Gliichberechtigung gsi, wo denn zum Unabhängikeitschrieg worden isch.
Gründ[ändere | Quälltäxt bearbeite]
D Buure si bis in die neusti Ziit bi wiitem dr volksriichsti Stand z Europa gsi, gliichziitig aber au dä, wo politisch und militärisch am schwechste gsi isch und dorum am meiste usgnützt worden isch. Im Mittelalter si d Buure immer meh vo Adlige abhängig worde, wo se gege anderi Adligi beschützt hai, und drfür hai sich d Buure ihne müesse underwärfe. Die meiste von ene si Leibeigeni worde oder si wenigstens fast vollkomme vo ihre Grundherre abhängig gsi, wo si ihr Land von ene pachtet hai. Nume in gwüsse, im Allgemeine abglägene, Regione hai d Buure ihri Freiheit chönne bewahre.
Im Lauf vo dr Ziit, vor allem noch em Drissigjöhrige Chrieg, si d Frondienst, wo die hörige Buure hai müesse leiste, immer stränger worde und d Bestüürig immer höcher. D Obrikeite si hüfig ohni Verständnis gsi, für d Schwiirikeite, wo d Buure drunder glitte hei und hai sich sälte uf e Diskussion mit ene iiglo und die Konflikt hai sich mänggisch zu Chrieg eskaliert.
Im 18. und 19. Johrhundert het sich die juristisch Lag vo de Buure stark verbesseret, wo si im Lauf vo dr Buurebefreijig vo dr Leibeigeschaft glöst worde si.
Europäischi Buurenufständ im Spote Mittelalter und dr früehje Neuziit[ändere | Quälltäxt bearbeite]
- D Peasants’ Revolt z Ängland, 1381
- Dr Engelbrekt-Ufstand z Schwede, 1434-36
- Dr Buureufstand z Siibebürge agfüehrt vom Antal Budai Nagy (1437-38)
- Dr Ufstand z Tauberfranke wäge dr Verhaftig vom Pauker vo Niklashuuse Hans Böhm), 1476
- Dr Kärntner Buureufstand 1478 under dr Füehrig vom Peter Wunderlich (Kärnte), 1478
- D Ufstände währed dr Bundschueh-Bewegig in Südwestdütschland, 1493-1517
- Dr Buureufstand vom György Dózsa z Ungarn, April bis Juli 1514
- Dr Arm Konrad z Württebärg, 1514
- Dr Windisch Buurechrieg z Kärnte, 1515
- Dr Dütsch Buurechrieg in Süddütschland, im Elsass, dr Schwiiz und Östriich, 1524-1526
- Dr Pfälzisch Buurechrieg 1525
- Dr Dacke-Ufstand z Schwede 1542-43
- Dr Kroatisch-slowenisch Buurufstand under dr Füehrig vom Matija Gubec, 1572 bis 1573
- Dr Basler Rappechrieg im Baselbiet 1591 bis 1594
- Dr Zweit Oberöstriichisch Buurechrieg, 1595 bis 1597
- Dr Frickdaler Rappechrieg am vorderöstriichische Oberrhi 1612 bis 1614
- Dr Oberösterreichisch Buurechrieg, 1626
- Die Niideröstriichische Buureufständ 1632
- Dr Schwiizer Buurechrieg 1653
- D Zollunruehe in Oberhesse 1830