Balge

Balgach
	Wappe vo Balgach
Basisdate
Staat:	Schwiiz
Kanton:	St. Galle (SG)
Wahlchrais:	Waalkrais Rhintl
BFS-Nr.:	3232
Poschtleitzahl:	9436
UN/LOCODE:	CH BAL (Balgach); CH HEE (Heerbrugg)
Koordinate:	763140 / 252156Koordinate: 47° 24′ 0″ N, 9° 36′ 0″ O; CH1903: 763140 / 252156
Höchi:	404 m ü. M.
Flächi:	6,52 km²
Iiwohner:	5067 (31. Dezämber 2022)
Website:	www.balgach.ch
Charte
	Charte vo Balgach

E aglüegti Version vo derre Site, wo am 6. Juli 2023 freige worre isch, basiert uff derre Version.

Balge isch e politischi Gmaind im Waalkrais Rintl vom Kanton San Galle. D Gmaind hät zwo Ortstail, nämmli Balge und Heerbrugg.

Geografii

Wämmer vo Sammagreata uf Altstetta fahrt, so merkt ma vo luter Hüüser kumm, wo Balge aafangt oder ufhöört. Fahrt ma vom Rhii här dor s Riet uf Balge zua, so kunnt ma ana paar Sidliga (landwertschaftligi Betrieb) verbii. Chorz vor da Bahnlini häts nördlich vo da Rietschtrooss a Mehrzwäck- und a Sporthalla, a Hallabaad und o a Sportalaag im Fraia. Uf da Südsita isch d Induschtrii Wäga (Wegen). Di ander Induschtrii-Zoona ischt im Ortstail Heerbrugg, wo au d Laica schtoht. Oberhalb vom Doarf häts bis zum Wald ufi nomol landwertschaftlich gnutzts Gebiat, döt häts vil Räba. Da Bearg doruf gits no a gmüetlichi Füürstell mit anara Hütta dazua wo ma wunderbar brötla cha.

Name

Dä früeschti Beleg vom Ortsname findt ma 890/891, damols als 'Palgaa'.

Bevölkerig

Bevölkerigsentwicklig
Johr	1850	1900	1910	1950	1970	1990	2000	2010
Iiwohner	1'435	1'733	2'200	2'644	3'356	3'538	3'997	4'406

D Befölkerig hät i früenere Johrhundert vorwigend vo da Landwertschaft gläbt. Ma hät Tier ghalta, g ackeret, am Hang Räba pfläagt und föra Winter im Waald gholzet. Wo geges Endi vom 18. Johrhundert d Schtickerei eri Hochblüeti ka hät, händ o z Balge viel Lüt davo künna provitiere. Hüt gits im Chligwärb und ir Induschtrii Arbet för d'Bewohner vo Balge. Viel aber gond usswärts gi schaffe.

Wia d Bevölkerig früener dänkt hät zaiget en Schpruch a da Fassade vom Huus a da Schtaigschtrooss 3; D'redlichkeit wead wohl am längsta gäalta - nia wead sy abgnützt, ma brucht sy säalta - Wänt nöd wärchascht by Räaga - und by Sunnaschy - gits wäadar Törgga no Ribil - und ko Truba und ko Wy

Sehenswördigkaita

A gschichtsträchtigs Huus ischt s alti Rodhuus a dä Staigschtrooss, wo hüt s Ortsmuseum dinna ischt. As ischt uf da Lischta vo da Kulturgüater vo nazionaler Bedütig im Kanton San Galle.

Zmitzt i da Räba stoot oberhalb vom Dorf s Schloss Grüenestai (Grünenstein), uurschrünglich us em 13. Johrhundert, dä hütig Barockbou ischt 1871 baut wora.

Uf em Gmaindsgebiat send 22 Brünna, wo under da Kontrolla vom Wasserwaart vor Gmaind stond. Allai 17 dävo send im Dorfchärd oder i dä umligenda Quartier und send mit Kunschtwärch vo verschidna Künschtler verschönneret wora.^[2]

Persönlichkaita

Jakob Laurenz Sonderegger (1825-1896), Arzt und Politiker, erste Zentralpräsident vo de Schwizerische Ärzteschaft (hüt FMH)
Meinrad Zünd (* 5. Mai 1916; † 21. März 1998) au Mädy Zünd oder Mädy 13., Künschtler und Bildhauer