Europa (Mond)

Dä Artikel beschäftigt sich mitem Mond Europa vum Planet Jupiter, anderi Bedütige vu dem Begriff findener under Europa (Begriffsklärig)

II Europa
Dr Jupitermond Europa, ufgnumme us ere Entfernig vu 677.000 km vu dr Rümsonde Galileo am 7. September 1996.
Zentralchörper	Jupiter
Eigeschafte vum Orbit
Grossi Halbax	670 900 km
Periapsis	664 100 km
Apoapsis	677 700 km
Exzentrizität	0,0101
Bahnneigig	0,470°
Umlaufzitt	3,551 Däg
Middleri Orbitalgschwindigkeit	13,74 km/s
Physikalischi Eigeschafte
Albedo	0,68
Schinbari Helligkeit	5,3 mag
Middlerer Durchmesser	3121,6 km
Masse	4,80 × 1022 kg
Middlere Dichti	3,01 g/cm³
Siderischi Rotation	3,551 Däg
Axneigig	0°
Fallbeschlünigung an dr Oberflächi	1,32 m/s²
Fluchtgschwindigkeit	2040 m/s
Oberflächetemperatur	50 - 102 - 125 K
Entdeckig
Entdecker	Galileo Galilei Simon Marius
Datum vu dr Entdeckig	7. Jänner 1610
Amerkige	Eifach bundeni Rotation D'Europa het e Atmosphäri mit <10-6Pa
Grösseverglich zwische dr Europa (unde links), em Erdmo (obe links) un dr Erde (massstabsgrechti Photomontage)

Europa isch de zwait un chlainst vu de große Mond vum Planet Jupiter.

Entdeckig

De Europa ihr Entdeckig wird im italienische Glehrte Galileo Galilei zuegsproche, wo anno 1610 si ajfachs Fernrohr uf de Jupiter grichtet het. Die veer große Mond Io, Europa, Ganymed un Kallisto werre au als die galileische Mond bzajchnet.

Allerdings het de Dytsch Simon Marius in sinem 1614 erschinene Werch Mundus Jovialis ihr Entdeckig fer sich basprucht, indem er behauptet het, die große Jupitermonde brajts einigi Nächt vor Galilei entdeckt z'ha. Galilei het des azwiflet un het im Marius´ si Werch als Plagiat bzajchnet. Noch hütige Erchänntnisse isch nit uszschließe, dass Marius die Mond uabhängig vu Galilei entdeckt het, jedefalls gen ihri Nämme uf ihn zruck.

Daift worre isch der Mond uf Europa, äre Gliebte vum Zeus us de grichische Mythologi. Obwohl de Namme Europa brajts churz noch sinere Entdeckig vu Simon Marius vorgschlage worre isch, het er sich iber langi Zit nit dursetze chänne. Erst in de Mitti vum 20. Johrhundert isch er wiider in Bruuch kumme. Vochher sin die galileischi Mond iblicherwiis mit römische Ziffere bzajchnet worre un Europa isch de Jupitermond II gsi.

Die galileische Mond sind so hell, dass mer si brajts mitäme Fernglas oder äme chlajne Teleskop bobachte cha.

Bahndate

Europa umkrajst de Jupiter in äme mittlere Abstand vu 670.900 km in 3 Däg 13 Stund und 14,6 Minute. D'Bahn wiist ä Exzentrizität vu 0,0101 uf un isch 0,470° gegeniber de Äquatorebeni vum Jupiter gnajgt.

Ufbau un physikalischi Date

Innerer Ufbau vu Europa

Europa bsitzt ä mittlere Durmesser vu 3121,6 km un ä Dichti vu 3,01 g/cm³.

Europa glicht in ihrem Ufbau de terrestrische (erdähnliche) Planete, wil si iberwigend us silikatischem Gstaj ufbaut isch. Ihri usser Schicht bstoht us Wasser mit äre gschätzte Mächtigkajt vu 100 km. Dribernus dürft Europa ä relativ chlajne Chern us Iise bsitze.

Europa bsitzt mit äre Albedo vu 0,64 ajni vu de hellste Oberfläche vu allene bchannte Mond im Sunnensystem. 64 % vum ingstrahlte Sunneleecht werre reflekteert.

De Europa ihr Oberflächi isch ussergwöhnlich ebe. Si isch vu Furche iberzoge, wo allerdings ä gringi Diefi ufwiise. Bloß wänigi Strukture, wo sich meh wie ajnigi hundert Meter iber d'Umgäbig erhebe, sin festestellt worre.

De 26 km groß Impaktkrater Pwyll

Uf Europa sin sehr wänig Impaktkrater sichtbar, vu däne bloß dri ä Durmesser vu meh wie 5 km bsitze. De größt Krater, Pwyll, het ä Durmesser vu 26 km. Pwyll isch aini vu de geologisch jüngste Strukture uf Europa. Bi dem Ischlag wurde isch hells Material ussem Undergrund iber Dausendi vu Kilometer weg usgworfe worre.

Die gering Verkraterig isch ä Hiwis druf, dass de Europa ihr Oberflächi geologisch sehr jung isch. Schätzige vu de Ischlagshäufigkajt vu Komete un Asteroide ergäbe ä Alter vu höchstens 30 Millione Johr.

Die glatt Oberflächi un d'Strukture erinnere sehr starch an Iisfelder in Polarregione uf de Erde. S'wird vermutet, dass sich under de Europa ihrer Chruste us Wasseriis ä Ozean us flüssigem Wasser bfindet, wo dur d'Wirkig vu Gezittechräft erwärmt werre duet. D'Temperatur uf de Europa ihrer Oberflächi btrait bloß 110 K am Äquator un 50 K an de Pole. Under dene Bdingige isch Wasseriis hert wie Gstaj. Die größte sichtbare Krater sin offesichtlich mit frischem Iis usgfüllt un igebnet worre. Der Mechanismus sowie Brechnige vu de dur d'Gezittenchräfte verursachte Erwärmig len druf schließe, dass de Europa ihri Iischruste etwa 10 bis 15 km starch isch. De drunter ligend Ozean chännt ä Diefi vu bis zue 90 km ufwiise.

De Europa ihr uffälligst Merkmol isch ä Netz vu chrüz un quer verlaufende Gräbe un Furche, in de latinische Nomenklatur fer d'Europa-Geographi Linea gnennt, die die gsamt Oberflächi iberziege. D'Linea hän ä starchi Ähnlichkajt mit Risse un Verwerfige uf irdische Iisfelder. Die größere sin etwa 20 km brajt un bsitze udütlichi usseri Ränder sowie ä innere Brajch us hellem Material. D'Linea chännte dur Kryovulkanismus (Kältivulkanismus) oder de Usbruch vu Geysire us warmem Wasser entstande si, wodur d'Iischruste usänander druckt worre isch.

Detailleerte Ufnamme zajge, dass sich Dajl vu de Iischruste gegenänander verschoben hän un verbroche sin, wobi ä Muster vu Iisfelder entstande isch. D'Bwegig vu de Chruste wird dur Gezittechräft vorgruefe, wo d'Oberflächi um 30 m heben un senken. Europa wiist, wie de Erdmond un die übrige innere Jupitermond, ä bundini Rotation uf un zajgt durend mit deselbe Syte zum Planet. D'Iisfelder müesste dodebi ä bstimmts, vorhersagbars Muster ufwiise. Detailleerte Ufnamme zajgen statt desse, dass nur die geologisch jüngste Gebit ä sonigs Muster zajge. Anderi Gebit wiche mit zuenämmendem Alder vu dem Muster ab. Des cha dodemit erklärt werre, dass sich de Europa ihr Oberflächi gringfüegig schneller bwegt, als ihr innere Mantel un de Kern. D'Iischruste isch vum Mondinnere dur de dezwische ligend Ozean mechanisch abkopplet un wird vu im Jupiter sinene Gravitationschräft be-iflusst. Verglich vu de Ufnamme vu de Rumsonde Galileo un Voyager zajge, dass sich de Europa ihr Iischruste in etwa 10.000 Johr ajmol um de Mond bwegt.

Ä witere Typ vu Oberflächestrukture sin krajs- un ellipseförmigi Bilde, Lenticulae (lat. Flecke) gnennt. Vili sin Erhebige (engl. Domes), anderi Verdiefige oder ebeni dunkli Flecke. D'Lenticulae sin offesichtlich dur ufstigends wärmers Iis entstande, verglichbar mit Magmakammere in de Erdchruste. D'Domes sin dodebi nufdruckt worre, die ebene dunkle Flecke chännte gfrores Schmelzwasser si. Chaotischi Zone, wie Conomara Chaos, sin wi ä Puzzli us Bruchsticker gformt, wo vu glattem Iis umgäbe sin. Si hän s'Ussähne vu Iisberg in äre gfrorene See.

Atmosphäre

Ufnamme vum Hubble-Weltrumteleskop hän Hiwiis uf s'Vorhandesi vu äre extrem dünne Atmosphäre us Sürstoff ergä, mit äme Druck vu 10^-11 bar. S'wird agnu, dass de Sürstoff dur d'Iwirkig vu de Sunnestrahlig uf d'Iischruste entstoht, wobi s'Wasseriis in Sürstoff un Wasserstoff gspalte wird. De flüchtig Wasserstoff entwiicht sofort in de Weltrum, der massericher Sürstoff wird dur de Europa ihri Gravitation länger festghobe.

Magnetfeld

Bi Vorbiflieg vu de Galileosonde isch ä schwachs Magnetfeld gmesse worre (si Stärchi entspricht etwa ¼ vu dere vum Ganymed). S Magnetfeld varieert, während sich Europa dur die usserst usprägt Magnetosphäre vum Jupiter bwegt. D Date vu Galileo wiise druf hi, dass sich under de Europa ihrer Oberflächi ä elektrisch lajtendi Flüssigkeit bfindet, etwa ä Ozean us Salzwasser. Drübernus zajge spektroskopischi Undersuechige, dass die rötliche Linie un Strukture an de Oberflächi rich an Salz, wie Magnesia, sin. D Salzablagerige chännte zruckblibe si, als usträtes Salzwasser verdampft gsi isch. Wil die festgstellte Salz in de Regel farblos sin, dürfte anderi Element, wie Iise oder Schwäfel fer die rötlich Färbig verantwortlich si.

Läbe uf Europa

Ä Kryobot setzt ä Hydrobot im hypothetische Europa-Ozean us

S'Vorhandesi vu flüssigem Wasser het Spekulatione drüber ufchu lo, ob in de Europa ihrene Ozeane Forme vu Läbe existeere chänne. Uf de Erde sin Läbensforme entdeckt worre, wo under extremste Bdingige, au ohni s'Vorhandesi vu Sunneleecht, bsto chänne, etwa in de hydrothermale Quelle (Black Smoker) vu de Diefsee oder im antarktische Wostoksee. Bislang git's chajni Hiwiis dodefir, doch solle späteri Missione des kläre helfe. Adenkt wird ä ubmannti Kryobot-Rumsonde, wo uf de Oberflächi lande, sich dur die Iischruste durschmelze un ä Art „Mini-Uboot“ (Hydrobot) in de Europa ihr Ozean ablo soll.

D'Galileomission isch 2003 z End gsi, wobi mer d'Sonde kontrolleert uf de Jupiter het stürze lo. Dodemit het verhinderet werre solle, dass ä nit sterile Flugkörper möglicherwiis irgendwenn uf Europa ischlage dät un der mit irdische Mikroorganisme kontamineere chännt.

Bdütig fer d'Exobiologi

Fer d'Exobiologi (Lähr vum usserirdische Läbe) spilt s'megliche Vorhandesi vume bläbte Europa-Ozean insofern ä wichtigi Rolle als des die sognennt Ökosphäre - also die Zone um ä Stern, wo mer Läbe wie mir es chenne fer meglich haltet, praktisch ubegrenzt nach Usse usdähnt het. Wie au s'riich Läbe in de irdische Diefsee zaigt, isch läbe nit ubedingt uf Sunneleecht agwise, sundern cha au mit us geologische Prozesse friwerrende Energi usku. Des stigeret die megliche bwohnbare Braiche um anderi Stern ganz gwaltig.

Europa in de Science Fiction

• Europa spilt ä sehr wichtigi Rolle im Film un im Buech 2010 - Das Jahr in dem wir Kontakt aufnehmen vu Arthur C. Clarke' un in de Folgeromane 2061 un 3001. In 2010 - Forsetzig vum legendäre Science-Fiction-Klassiker 2001 - Odyssee im Weltraum verarbajtet Clarke d'Erchänntnis vu de Voyager-Rumsonde-Flüg zum Jupiter un setzt ä uf Schwefel-Metabolismus broihendi Biosphäre in de Ozean underem Iispanzer vu Europa. Usserirdischi Mächt verwandle deno Jupiter in ä Minisunne, um des Iis z'daue un de Gschöpf vu Europa d'Entwicklig vu äre technische Zivilisation un de Zuegang zum Weltall z'ermögliche.

Quelle

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Europa_(Mond)“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.