Wenkerboge vo Schliéngé

Dr Wenkerboge vu Schliéngé isch e Blatt vu dere grosse Ufnaam vu dr ditsche Sprooch, wo im 19. Joorhundert angefange het un hit Bschdanddeil vum Ditsche Sprochadlas isch. Sällimols, wo dr Sproochforscher Georg Wenker vo 1852 bis 1911 sinner Sproochadlas vorbereitet hed, hänn alli Schuele im domolige ditsche Riich e Froogeboge mid vierzig gliche Muschdersätz vorgleit bikumme, wu d' Schiäler middem Léhrer in de lokal Mundart uffschriewe hänn mièn.

Hiwiis zuem Boge 41235

• Schliéngé het dozemols zuem Bezirksamt Mille im Großherzogtum Bade ghärt.
• De Ord lit im Sproochruum vum Hochalemannische / Südlige Millemer Ruum.
• D Schueler hänn mit Hilf vom Lährer Gustav Büllmann vo Eichsel by Schopfe de Wenkerboge usgfüllt.
• Vu de vierzig Wenkersätz sinn alli iitrage. Sowit des goht, isch d Schriibwiis inn de Bege iwernumme worre.
• As Üssproch vum Ortsnamme wird im Boge „Schlīéngé“ agä.
• In Süddischland sinn d' Bege anne 1887 uffgnumme worre, der vo Schliéngé het d' Nummrä 41235 kriägd.
• D' geografisch Lag vu Schliéngé isch in dere Karde iitrage.

Wenkersätz

1. Im Winter fliégé dié trochéné Blètter in dr Luft ummé.
2. S' hört gli uff zschneié, derno wird’s Wétter wieder béssér.
3. Thué Cholé in dr Ofé, as d Milch bald chocht.
4. Dé gu-ét alt Mann isch mit ém Roß dur s Is broché und ins chalt Wasser ghèit.
5. Vor vi-ér oder sègs wuché isch er gschtorbé.
6. S Für isch tschtark gsi, drum sin d Chueché undé ganz schwarz verbrénnt.
7. D Eier ißt er alliwil ohni Salz und Pféffér.
8. D Fü-éß tiémer so wèh, i glaub i ha si durgloffé.
9. I bi bi dr Frau gsi und han ères gsait u si hèt gsait, si wèlls dr Tochter au sagé.
10. I wills au nimmé meh thué.
11. I schla dr glii dr Chochlöffel um d Ohré, du Aff.
12. Wo gohsch hi, solle mer mit dr goh?
13. S sin schlächti Zité.
14. Mi li-eb Chind, bliib dunté schtoh, sunscht bissé di Gäns dot.
15. Will dé hüt am maischté glért hesch, und ordli gsi bisch, därfsch früéier heim, as dié Andéré.
16. Du bisch no zchlai, um é Fläsché Wii us ztrinké, du mu-esch erscht no ebbis wagse und größer wérdé.
17. Gang bisch so guét u sag diir Schwester, si soll dr Muétter ihri Chlaider ferig naihé u mit dr Bürschte sufer maché.
18. Héttsch én kénnt, drno wärs andersch und s thät bésser um en schtoh.
19. Wer hét mer mi Chorb mit em Flaisch gschtohlé?
20. Er hét thu-é, wi-é wenn sen zuém drèsché bschtèllt hätté; aber si héns sélber do.
21. Wém hèt er dié neui Gschicht verzèlt.
22. Mè muéß lut schreié, sunscht verstohter is nit.
23. Mér sin muéd u hén Durscht.
24. Wo mér geschtert zobé zruckcho sin, sin dié Anderé scho im Bètt glägé und hén gschlofé.
25. Dr Schnee isch dié Nacht bi uns liigé bliibe; aber hüt Morge isch er gschmulzé.
26. Hinter unserm Huus stööhnt drei schöni Äpfelbäumli mit roé Äpfeli.#
27. Chönnt'er nit no ä Augéblick uf is warté, mehr göhn drno au mit ich.
28. Dr därfet keini Chindereié so triibé.
29. Unseri Bärg sin nit gar hoch, euéri sin viel höcher.
30. Wié mäng Pfund Wurscht und Brod wént er ha?
31. I verstand ich nit, ihr müént é bitzli luter schwätzé.
32. Hénn er kei Stückli wissi Säipfi für mi uf mim Disch gfundé.
33. Si Bruéder will em zwei schöni neui Hüser in eunrem Garté boué.
34. Das Wort isch eré vom Härzé cho.
35. Das isch rächt von em.
36. Was sitzé do für Vögeli obé uf em Müürli?
37. D Buuré hénn fünf Oxé und ni Chié und zwölf Schéfli vors Dorf uusé brocht und hän si wellé verchaufé.
38. D Lüt sin hüt alli dusse uf em Fäld und mäie.
39. Gang nummé, dr bruun Hund thuét er nüt.
40. I bi mit de Lüt do hinté über d Matté ins Chorn gfahré.

Wörder im Wenkerboge

• hèiß, nai, blau, grau, haué, Hand, Hampf, Helm, Flags, er wagst, Bésé, Flumé, Bri-éf, Hof, jung, krumm.
• Suntig, Mèntig, Ziestig, Mittwuché, Dunstig, Fritig, Samstig
• elf, fufzè, sächzè, fufzig

Luäg aü do

• Lischde vu alemannische Wenkerboge
• d Wenkersätz uf Hochdütsch

Quälle

• Digitalisat vum Original Schliéngéner Wenkerboge