Tektonik

Dialäkt: Markgräflerisch (Ebringe)

Tektonik bedütet - nooch dr grichische Wortwurzle - dr Ufbau vu zämmegsetzte Strukture. S'Wort wird insbesundere fer d'Gliderig vu planetare Chruste (z. B. vu dr Erdchruste) verwendet, aber au fer Baute un in dr Dichtkunst. Allgmeiner heisst tektonisch: klar ufbaut, wie in dr Bauchunst gfüegt.

Geowisseschafte

In dr Geowisseschafe bezeichnet Tektonik dr Ufbau vu dr ussere Schicht vum e terrestrische Himmelskörper (z. B. vum Erdkörper) in sinere Struktur un grossrümige Bewegig. Witteres dezue findet sich under Plattetektonik; lueg au Vulkanismus.

In dr Geologie bezeichnet tektonisch meistens regionali Bewegigsvorgänge in ere planetare Chruste, wo zue langsame Verschiebige, Verbiegige, Faltige oder gar Brüche vu Gsteinschichte oder grössere Eiheite füehre - zum Bispil:

tektonischi Störig (flächeförmigi tektonischi Schwächezone, oft mit verstärchter Erosion oder Bebetendenz),
Bruchtektonik (Ufbreche bzw. gegesitigi Verschiebig vu Gsteisschichte, oder Isenkig vu Sedimentbecke)
tektonischi Erdbebe (seismischi Aktivität dur Löse vu Spannige im Undergrund).

D'Erdbebe entstehn dur raschi Bewegige un Ribig zwische Gsteispakete, während die andere gnennte Bispile wesetlich chleineri Bewegigsrate im Beriich vu Zentimeter pro Johr ufwiise. Higege len sich Gsteiner langsam zue Falte verbige (ohni z'breche), wenn d'Verschiebige numme einigi mm/Johr betrage un s'Gstei usriichend duktil isch. Produkte vu tektonische Prozesse sin doher oft metamorphi Gsteiner (Regionalmetamorphose) un dere ihri Merkmole wie e Schiferig oder Klüftig.

Allgmeiner bedütet tektonisch in dr Geowisseschafte:

dr Ufbau vu dr planetare Chruste betreffend, sowie
die ussere Schichte vum e planetare Körpers (Chruste un e Deil vum planetare Mantel = Lithosphäri) in ihrer Struktur un grossrümige Bewegig - lueg au Plattetektonik.

Architektur

Im technische Sinn befasst sich d'Tektonik mit em Zämmesetze vu dr Baudeile zu eme Gfüege, bzw. mit dr Körperlichkeit in dr Architektur. Dr nächst Schritt zue ere Verallgmeinerig vu dr Ruumuffassig isch s'Ufhebe vu Vertikaler un Horizontaler.

Archivwese

Im Archivwese isch d'Tektonik e wesetlichs Gliderigsmerkmol fer d'Strukturierig vu dr Bestände vu Archive, um im Benutzer e systematische Zuegang dezue z'rmögliche. Die typisch hierarchisch Ornig vume Archivs folgt im Schema Archiv-Tektonik(stufe)-Bestand. Sälli Informatione finden sich hüffig druckt oder online in sognennte Beständeybersichte oder Churzybersichte dargstellt. Vgl. au "Klassifikation".

Bildendi Chunst

In dr Bildende Chunst isch dr Begriff Tektonik in dr russische Avantgarde un im Konstruktivismus as Begriff fer d' Verbindig vu Architektur un Molerei aztreffe.

Dichtig

In dr Dichtchunst schwätzt mer vu Tektonik bi eme strenge, dramatische Ufbau vu ere Dichtig.

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Tektonik“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.