Sousaphon

S Sousaphon bzw. Sousafon [ˌzuːzaˈfoːn] isch è spezièlli Bauform von èrè Tuba, wo Èndi vom 19. Johrhundert uff d Initiativè vom amrikanischè Komponischt John Philip Sousa erschtmòls baut un au nõch ym benamst worrè isch. S Inschtrumänt isch vo dè Fungtion un dè Mensur hèr è Basstuba bzw. Kontrabasstuba in Grundschtimmig F, Es bzw. C un B mit drei odder vir, sèltè au füüf Ventyl.

Bauwys

D Bauform vom Sousaphon stammt vom z Europa früèner favorisyrtè Helikon ab, dèm sin (chlynerè) Schallbècher allerdings sitlich links zu dè Laufrichtig un hinter dè linkè Schulter vom Spiller uusgrichtet isch. Es wörd im Gegèsatz zu dè Tuba nit vor, sondern um dè Körper drait, well s Hauptroor ringförmig wiè bim Helikon gformt isch. Dè hochuffragende Schallbècher vom Sousaphon mit nèm churzè, abber zimli wit uusladendèm, um öppè 90° nõch vornè grichtem Schalldrichter (Durchmessèr öppè 65-70 cm) isch abnèmbar. Bim originalè Sousaphon hèt dè Drichter allerdings nõch obbè zeigt, dõrum hèt mò sèllèm au Raincatcher (Règèfänger) gsait. Sousa hèt èn dirèkt is Publikum abschtraalendè Bass nit wellè, drum isch s hüt gebrüüchliche Modell mit èm nõch vornè grichtetè Drichter unter sinerè persönlichè Leitig niè bruucht worrè isch.^[1]

Kunschtoffysatz

Sit dè 1960er Johr sin au Sousaphöner uss Kunschtoff in Modi chò, dènnè iri Schalldrichter un letschti Roorwindig uss Gründ vo dè Gwichtserschparnis uss wyß ygfärbtem Faservobundwärchschtoff (glasfaservoschtärkts Epoxidharz) bschtòt. S Gwicht un diè gringerè Abküèlig, mit dèrè s Inschtrumänt düèfer intonyrt, sin diè einzigè Vordeil vo dè Kunschtoff-Sousaphöner. Èn gravyrendè Nõchdeil chunnt bim Schwingvohaltè vom Matriaal zum Dräägè, well dè Kunschtoff schlèchter un mit èm andrè Klang mitschwingt. D Vollmèssing oder -neusilber-Sousaphon hèn èn wesètlich besserè Klang resp. Dòn. D Kunschtoff-Sousis hèn unter dè Sousaphon-Schpiller deshalb dè Spitznammè Joghurt-Becher vobasst chriègt.

Ventyltechnig

Moderni Spiller, wiè znägscht dè Kirk Joseph, hèn uff èm Inschtrumänt è Beweglichkeit erreicht, diè ènèrè Drumbeetè glych chunnt. Sell isch möglich worrè durch so gnannti Short-Action-Ventyl, also Bumpventyl mit vokürztem Ventylwäg, wo bi jeddem Druggè vom Ventyl vo allèm uff èm Ruggwäg i d Uusgangsschtellig Zit sparèd. Im Gegèsatz zum Helikon hèt s Sousaphon generèll Bumpventyl un keini Drèèventyl, wa ganz eifach draa lyt, dass s Sousaphon i dè amrikanische Blõsmusig-Szenè entschtandè isch, un au z Europa aafänglich nu i dè weschteuropäischè Länder (Ängland, Frankrych, Benelux-Staatè) ygsetzt worrè isch, wo traditionèll Bumpventyl für Ventylinschtrumänt bruucht wörred.

Ysatz i dè Blõsmusig

S Sousaphon wörd meischtens in Marching Bands, Milidärorcheschter un Guggènè ygsetzt. Nadürlich isch è Sousaphon vill lychter zum Dräägè, well è normali Tuba vor èm Spiller drait wörred, wa bi längere Ysätz guèti Bruscht- un Schultermuskulatur erfordèrè duèt. Dè wènniger volle Klang wèg dè ängèrè Mensur gegèübber dè Tuba odder Kontrabasstuba würd d Blõsorcheschter dezuè zwingè, sich beidi Bauformè, d Tuba un s Sousaphon, aazschaffè, wa mitunter für d Vorein nit finanzyrbar isch. I dè meischtè Fäll entscheidet mò sich gegè s Sousaphon, un setzt d Tuba mit Bruschtgurt y, a wellèm d Tuba befeschtigt wörd. Für Sondereffèkt wörd abber trotzdèmm s Sousaphon ygsetzt, zu Byschpill bim Ufffüürè vo Dixieland-Stüggle.