Schimpfwort
Ä Schimpfwort isch ä Wort, wo bruucht wird für zum Schimpfe. Vulgaritäte, Fluech- und Chraftwörter wärde im allgemeine derzue zellt. Schimpfwörter si ä wichdige Bestandteil vo dr Umgangssproch.
Fast jedes Substantiv (sältener au anderi Wortarte) cha as Schimpfwort bruucht wärde, wil es dr Kontext und d Intonation si, wo s Schimpfe vom normale Schwätze underscheide. Schimpfwörter wärde hüfig in dr Form vo Interjektione güsseret, aber mä cha si au in Setz iibinde.
Arte vo Schimpfwörter
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Obszönitete
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Die ächte Schimpfwörter si Wörter, wo im Alldag praktisch nume as sonigi bruucht wärde. Zu dene ghöre Wörter, wo mit em Usscheide vo Körpersubstanze oder mit Sexualitet und Obszönitet z due hai. Sache, wo mä im Bekanntekreis sälte frei drüber redet.
Beleidigunge, Schlötterlig
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Än anderi Gruppe ziilt druf ab, öpper z beleidige odr z erniidrige. Do derzue ghöre Vergliich mit Dier, Üsserige wo d Hygiene, Charaktermerkmol, s moralische odr soziale Verhalte vom Beschimpfte in Frog stelle. Hüfig wärde au Charakteristika ufgfüehrt, wo Deil vom Wäse vom andere si, wie Hutfarb, Härkumft usw., wo dr Beschimpfti nit cha verändere und wo ihn dorum in siiner Existenz agriffe.
Fluechwörter
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Ä dritti Gruppe si d Fluechwörter. Bi dene cha mä die magisch Komponänte, wo im Schimpfe liit, no am dütligste gsee. Do wärde Gottheite oder heiligi Ritual in s Spiil brocht und, wenigstens in de mosaische Religione, isch die Art vo Schimpfe nooch an dr Gotteslästerig (Blasphemii), wo immer no in ä baar Länder strofbar isch.
Om s Eck schempfa
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Bsonders hentrhältig send Schempfwerter, wenn se om es Eck zu oiner vo vorherigee Kategoria ghairat. Zom Beispiel, we mr am Verschtand von oim zweiflat, dem z' rota nach enam Ort z' ganga, an dem al Psychatrie isch.
Gebruuch
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Schimpfwörter si ä Deil vo der Volkssproch. Si wärde im allgemeine im Affekt bruucht, typischerwiis as Usrüef, chönne aber au ziilt und chaltblüetig iigsetzt, für zum soziali oder politischi Änderige z erziile, so wie s „N-Wort“ z Amerika de wiisse Underschichte ghulfe het, d Neger z underdrucke. Under de 'Meh-Bessere' isch s im allgemeine verpönt, Schimpfwörter z bruuche. Bi dene diene hüfig Umschriibige zum Zwäck, öbber z beleidige oder z erniidrige. Die politischi Korräktheit, wo sich vo de USA us au z Europa verbreitet het, het drzue biidrait, ass dr Gebruuch vo Schimpfwörter, wo rassistisch oder sexistisch si, uf grössere öffentlige Widerstand stosst.
Diminutivforme, Umschriibige, Euphemisme usw. wärde bruucht, für zum dr Iidruck, wo es Schimpfwort cha mache, abzschweche. So git s Lüt wo „Jesses“ bruuche für zum nit „Jesus“ z säge, oder wo d Italiener as „Tschinggeli“ draktiere, wil si dängge, ass das weniger beleidigend siig as s Wort „Tschingg“; und wenn eim öbber „Armlüüchter“ sait, isch mä im allgemeine weniger vor ä Chopf gschlage, as wenn er „Arschloch“ bruucht hät.
Rächtligs
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Schimpfwörter chönne beleidigend, ehrerüehrig, verlüümderisch oder volksverhetzend si, und wär se bruucht, cha under Umständ verchlagt wärde. Bsundrigs gschützt vor Beschimpfig si in gwüsse Länder, wo d Beamtebeleidigung kenne, die Staatsagstellte.
Beischbiel
[ändere | Quälltäxt bearbeite]| Schempfade | Bedeiteng | Awendeng |
| Huatsempl | oifach denkadr Kerle | oiner der an Feler gmacht hot |
| Lällabäpp | oifach denkadr Kerle | oiner der an Feler gmacht hot |