Qanat

E Qanat, (arabisch قناة‎, DMG Qanāh, au Kanat) isch e dradizionelli Form vo dr Förderig vo Früschwasser mäist in Wüstegebiet im Middlere Oste. Es handlet sich drbii um Wasserstolle, wo Drink- und Nutzwasser us hööcher gläägene Bärgregione bezien.

Gschicht

Mä vermuetet ass d Lüt im hütige Iran scho vor 2000 vor dr Zitewändi mit Qanat Wasser gförderet häi. Die erste schriftlige Hiwiis stamme us eme Bricht über e Fäldzug vom Sargon II. (722 bis 705 v. d. Z.). Vor allem am Rand vo de Wüesten vo Lut und Kavir wird hüte no uf die Art Wasser gwunne. Äins vo de früeste Qanat isch daas vo Zavareh.

Vom Iran us het sich die Technik vor allem über d Siidestrooss in dr Antike Wält verbräitet und isch noch dr erste persische Eroberig im Joor 525 v. d. Z. au uf Egüpte choo. Mä wäiss vo Qanatsüsteem z. B. in dr Oase Charga. Au im Römische Riich het mä d Qanat kennt, aber d Römer häi d Technik vo de Akwedukt vorzooge. Si si im nördlige Indie bekannt gsi, wie dr Megasthenes öbbe 300 v. d. Z. brichtet, und au z Turfan in China. Mit de Araber häi si sich uf Algerie, Marokko, Sizilie (z. B. d Qanat vo Palermo) usbräitet, schliesslig uf Spanie und vo dört uf Südamerika.

Litratuur

Hamid Monadjem: Qanát, eine Ingenieurkunst aus dem antiken Iran. Gahname, Fachzeitschrift des VINI, Nr. 7, 2004.
Hamid Monadjem: Qanáte. In: K. Gratzl und R. Kostka (Hrsg.): Die Bergwelt des Iran.Weishauptverlag 2009, S. 231–239, ISBN 978-3-7059-0297-8
Hamid Monadjem: Ghanat, eine uralte Bewässerungstechnik. Dissertation am Institut für Bodenmechanik und Grundbau, Technische Universität Graz, 1980.

Weblingg

Commons: Qanat – Sammlig vo Multimediadateie

H. E. Wulff: The Qanats of Iran. Scientific American, April 1968, S. 94–105
P. Beaumont: Qanat Systems in Iran. (PDF; 1,8 MB) Bulletin of International Association of Scientific Hydrology, XVI,1. 3/1971, S. 39–50
Kariz (Qanat) in Iran. Destination Iran
Farah Khademolmeleh: Disney Land on Kish. Iran Daily, 3. November 2004 Qanats auf der Insel Kish
Saharan fruit-growing, foggara style. Science in Africa, Dezember 2002 Foggara in Algerien
Foggara-Bewässerung. Algerien
Carlo Trabia: Kanats of Sicily. Best of Sicily Magazine, März 2005
Roger D. Hansen: Karez (Qanats) of Turpan, China. Waterhistory.org (PDF-Datei; 235 kB)
Karez – the Underground Canal. China Culture

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Qanat“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.