Preußische G 12

G12 (Preußè, Elsaß-Lothringè, Badè, Württèbärg) XIII H Bauart 1919 (Sachsè) DR-Baureiè 58.2–5/10–21 ÖBB Reiè 658 PKP Reiè Ty 1
DR 58 261 z Potsdam (1993)
Nummerierig:	DR 58 201–225, 231–272, 281–303, 311–318, 401–462, 501–543, 1002–2148
Azahl:	1478
Hersteller:	Henschel un anderi
Baujohr:	1917–1924
Usmusterig:	1976
Bauart:	1'E h3
Gattig:	G 56.17
Spurwiiti:	1435 mm
Längi über Puffer:	18.495 mm
Dienstmasse:	95,7 t
Riibigsmasse:	82,5 t
Radsatzfahrmasse:	16,7 t
Höchstgschwindigkeit:	65 km/h
Indizierti Leistig:	1.133 kW/ 1540 PSI
Triibraddurchmässer:	1400 mm
Laufraddurchmässer vorne:	1000 mm
Zylinderzahl:	3
Zylinderdurchmässer:	570 mm
Cholbehub:	660 mm
Chesselüberdruck:	14 bar
Rostflechi:	3,88 m²
Überhitzerflechi:	68,42 m²
Verdampfigsheizflechi:	192,43 m²
Tender:	pr 3 T 20, pr 2'2' T 31,5, sä 3 T 21
Wasservorrot:	20,0/21,0/31,5 m³

D Gattig G 12 vo dè Preußischè Staatsysèbaan isch è Güèterzuglok mit dè Achsformlè 1'E.

Geschichtè

Si isch konschtruiyrt worrè, well s sich im Èrstè Wältchrièg als seer nõchdeilig für d Inschtandhaltig un Bediènig vo dè Lokomotyvè erwisè hèt, dass jedi Länderbaan iri eigenè Lokomotyvtûpè gha hèt un s au kei Normyrig gää hèt. D Heeresbaanè hèn è schnèlli, starki Güèterzuglokomotyvè bruucht, diè abber kei z hochi Achslascht gha hèt. D G 12 isch uff Basis vo dè Preußischè G 12.1 un einèrè vo Henschel für diè Kaiserlich Ottomanischi Generaldirèktion vo dè Milidärysèbaanè (C.F.O.A.) bautè 1'E-Lokomotyv (luèg G 12 Bauart C.F.O.A) entschtandè.

D Lokomotyvè wyched in einigè Pünkt vo dè bisherigè Brinzipiè vom preußischè Lokomotyvbau ab. So hèn si èrschtmòls èn durchgehendè Barrèraamè gha un ein obberhalb vin Raamè agordnetè breitè Hinterkessel (Bauart Belpaire) mit èrè großè Roschtflächi.

Zwischè Auguscht 1917 un 1921 sin vo Preußè insgsamt 1.168 Exemblaar vo sellèm Tûp beschafft worrè (drunter au Maschinnè, wo vo dè Heeresbaanè cho sin odder eigentlich für Elsaß-Lothringè beschtellt worrè sin). D Ysebaanè vo Elsaß-Lothringè hèn 118, d Badischi Staatsbaan 88, diè Sächsischè Staats-Ysèbaanè 62 un diè Württèbärgischi Staats-Ysèbaanè 43 Faarzüüg bauè lõõ. Baddè hèt 1920 10 witeri Exemblaar vo dè Preußischè Staatsbaan kauft. Diè letschtè 8 württèbärgischè Lokomotyvè hettet znägscht mit preußischè Betrièbsnummerè in Diènscht gschtellt wörrè söllè. Diè letschtè 20 sächsischè Lokomotyvè sin scho mit irè Rychsbaannummerè glieferèt worrè.

Diè sächsischè Lokomotyvè sin wiè d Vorgängerbauart als Gattung XIII H benamst worrè; Baddè un Württèbärg hèn diè preußischi Bezeichnig G 12 übbernõ. Nu diè Bayrischè Staatsbaanè sèlbscht sowiè d Ysèbaanè vo Mecklèburg un Oldenburg hèn kei G 12 (z Bayern hèt mò preußischi Maschinnè bruucht, im norddütschè Flachland hèn no chlyneri Loks wiè d pr. G 8² glangèt) agschafft; trotzdèmm ka d G 12 als Vorläufer vo dè Einheitsloks z Dütschland agsää wörrè.

Diè meischtè Loks vo sellèrè Bauart sin vo dè Rychsbaan übbernõ worrè. Dört hèn si folgendi Betrièbsnummerè erhaaltè:

Badischi G 12: 58 201–225, 231–272, 281–303, 311–318
Sächsischi XIII H: 58 401–462
Württèbärgischi G 12: 58 501–543
Preußischi G 12: 58 1002–2143, (2144–2148).

D 58 1001 isch kei G 12 gsi, sondern eini z Dütschland voblibbeni Maschinnè für d C.F.O.A.

Um 1930 sin sechs, nõch 1945 etlichi witeri Maschinè uff Kollèschtaubfüèrig umgrüschtet worrè, dèvò sin 43 längeri Zit (maximal bis 1968) im Ysatz gschtandè.

Im Zweitè Wältchrièg isch d 58 2144 uss Polè un d 58 2145–2148 uss Letzèbursch ygreit worrè. 1955 hèn drei polnischi Rückgabeloks, dennè iri Rychsbaannummerè mò znägscht nit feschtschtellè hèt könnè, d Betrièbsnummerè 58 2144 - 2146 in Zweitbsetzig erhaaltè.

Diè Dütsch Bundesbaan hèt iri Exemblaar 1953 uusgmuschteret. Diè oschtdütsch Rychsbaan hèt 1968 no 300 Maschinnè im Ysatz gha. Bi Yfüürig vo dè EDV-Nummerè im Johr 1970 sin bi dè dreischtelligè Betrièbsnummerè im allgemeinè è eins a d Dausenderschtell iègfüègt worrè. Diè letschtè Lokomotyvè sin 1976 uusgmuschterèt worrè. 56 Lokomotyvè sin vo dè Dütschè Rychsbaan vo 1958 bis 1962 zuè nèrè Rekolok vo dè Baureiè 58.30 umbaut worrè. Bis hüt sind mit dè 58 261 (Chemnitz-Hilbersdorf) un 58 311 (Ettlingè) zwei früèneri badischè Altbaulokomotyvè un mit dè 58 1616 (ehemòligè Dampfschpender, Hermeskeil) eini vo preußischem Urschprung z Dütschland erhaaltè blibbè.

Nõch èm Zweitè Wältchrièg sin d 58 1669, 1746, 1767, 1904, 1917, 2122 un 2132 uff öschterrychischem Staatsgebièt voblibbè. D 58 1669 isch 1949 a d DB zrugg gää worrè, diè 58 1904 1951 uusgschiddè un d 58 1917 isch 1949 i d Sowjetunion glangt. Diè rèschtlichè vir Maschinnè hèn unter Bybhaaltig vo dè Ordnungsnummerè d ÖBB Reihe 658 bildet. Alli Maschinnè sin bis 1966 uusgmuschterèt worrè.

Diè nõch 1945 z Polè voblibbenè Lokomotyvè hèn d PKP Baureièbezeichnig Ty1 chriègt.

D G 12 isch übberwigend mit Schlepptender vo dè Bauart pr 3 T 20 odder pr 2'2' T 31,5 uusgschtattet gsi. Diè sächsischè XIII H sin allerdings mit èm è wengili größerè Tender sä 3 T 21 uusgschtattet gsi, wodurrè au d Faarzüüglängi gschtigè isch. Well bim Umbau uff Kollèschtaubfüèrig Wasserkaschtèvolumè volorè gangè isch, sin i dè Nõchchriègszit dõdefür nu großi pr 2'2' T 31,5 odder Einheitstender vowendet worrè.

G 12 bi dè Badischè Staatsbaan

Diè Badischi Staatsbaan hèt sich ab 1918 98 Lokomotyvè vo dè Gattig G 12 bschafft. 10 Lokomotyvè sin vo dè Preußischè Staatsbaan erworbe worrè (früèner Kattowitz 5555–5559 un Erfurt 5568–5572), 76 sin zwischè 1918 un 1921 bi dè Maschinnèbau-Gsellschaft Karlsruè gfertiget worrè un zwölf sin 1921 vo Brown, Boveri & Cie chõ. Diè Loks hèn d Baannummerè 972–996, 1017–1081 un 1125–1132 erhaaltè. Bi dè Rychsbaan hèn si denn d Betrièbsnummerè 58 201–225, 58 231–272, 58 281–303 un 58 311 bis 318 kriègt.

Uusschnitt von èrè technischè Zeichnig vo dè Dampflokomotyvè Nummer 58 261 vo dè Dütschè Rychsbaan

Galery

Kollèschtaublokomotyv 58 1894 (April 1931)
Kollèschtaublok 58 1353 (1949)
Ty 1-76 mit Tendèr 20C1-76
58 311 z Neuèmärkt-Wirsbärg (2010)
Dampflokomotyv 58 261 uff èm Gelände vom Sächsischè Ysèbaanmuseum z Chemnitz-Hilbersdorf

Literadur

Thomas Frister, Hansjürgen Wenzel (Hrsg.): Lokporträt Preußische G 12, Die Baureihen 58.2-3, 58.4, 58.5 und 58.10-21. EK-Verlag, Freiburg 2010, ISBN 978-3-88255-384-0 (Eisenbahn-Bildarchiv 44).

Weblinggs

Commons: Preußische G 12 – Sammlig vo Multimediadateie

Preußische G 12 im Stadtwiki Charlsrue, übber d 58 311, wo z Karlsruè baut worrè isch un hütt im Landkreis Karlsruè im Ysatz isch.

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Preußische_G_12“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.