Zum Inhalt springen

Porträt vum Herr X (Pierre Loti)

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
 
Porträt vum Herr X (Pierre Loti)
Henri Rousseau, 1906
El uf Lynwand, 61 cm × 50 cm
Chunschthuus Züri, Züri

S Porträt vum Herr X (Pierre Loti) isch e Gmäld vum franzesische Moler Henri Rousseau. S zaigt in veraifachte Forme ne Mann in Halbfigur mit ere Chatz vor e Landschaftsaasicht. S Bild, wu in El uf Lynwand gmolt isch, isch 61 cm hoch un 50 cm brait. S ghert zue dr Sammlig vum Chunschthuus Züri. Wär des Bild zaigt, waißt mer nit zwyfelsfrei. E Dail Autore hän aagnuu, dr dargstellt Mann sei dr Schriftsteller Pierre Loti. Au wänn s Bild gmolt woren isch, isch nit ganz sicher; neieri Datierige gehn vu 1906 uus. S Porträt het as Vorlag dient fir verschideni Wärch vu dr modärne Molerei.

Bildbschrybig

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

S Gmäld zaigt s Porträt vun eme Mann in Halbfigur. Mit lycht zur linke Syte drilltem Chopf luegt er frontal zum Bschauer. S Gsicht het e hälle Teint, s rächt Ohr, wu uffellig abstoht, zaigt e rosig Inkarnat. Derwylscht di rächt Backe au rotlächt isch, cha mer in dr linke Gsichtshelfti en dunkle Schatteberaich uusmache. Uffellig isch e dunkle Schnurrbart mit no obe drillte Änd. Iber dr Auge erschyne d Augsbrääme as schmali schwarzi Bege. Dr Mann drait oberhalb vu dr freie Stirne e roti Chopfdeckig, doderby handlet si wahrschyns un e orientalische Fes.[1] Dodrunter lueg sytlig un in dr Mitti s pflägt dunkel Hoor fiiri. Zue dr Chlaider vum Mann ghert e rot Häm mit guldenem Chnopf uf Bruschthechi un zuenigem braiten wysse Halschrage. Iber em Häm drait er e schwarze Tschobe, wu villicht e en arabische Umhang isch – zum Byschpel e Burnus.[2] Dr rächt Arm isch vor di link Bruscht gwinklet. D Hand ragt do usere wysse Ermelmanschette mit no obe uusgstreckte Finger fiiri. Zwische Zaige- un Mittelfinger haltet dr Mann e brännigi Zigarette[2]; dr chlai Finger schmickt en Goldring. Vor em Mann hockt uf dr linke Bildsyte e digereti Chatze uf eme runde podeschtartige Chissi.[2] Si isch wie dr Mann frontal dargstellt, ihri Haltig wirkt statuarisch.[2]

Dr Hintergrund zaigt e Landschaft mit Biel un driber e blaue Himmel mit wysse Wulke. Zue boode Syte vum Mann stehn wyter ewäg hinterenander gstapfleti aifermigi Hyserzylede.[3] In dr linke Bildhelfti rage oberhalb vu dr Agsle vum Mann vier Fabrikchämi uffe, wu näbenenander stehn, dr rächt dervu stoßt dunkle Rauch uus. Uf dr andere Syte wagst hinter dr Agsle ne Akaziebaum bis zum obere Bildrand. Dr Baum un d Chämi stehn symbolhaft fir dr Gegesatz vu wilder Natur un stedtischer Induschtry.[4] Anderi Gegeniberstellige finde si in dr Baarige Mänsch un Dier un Oriänt un Okzidänt.[2] Verbindige im Bild git s zwische dr Chämi im Hintergrund un dr brännige Zigarette im Vordergrund, dr horizontale Linie vum Chatzefäll un däne vu dr Hyserzylede oder dr rote Rundforme bi dr Chopfdeckig vum Mann un dr Sitzflechi vu dr Chatz. Insgsamt herrsche Schwarz, Wyss, Rot un Ocker iber d Palette vum Moler,[3] d Farbe sin doderby wenig abgstapflet ufdrait.[5] Uffellig sin dr iberproportional groß Chopf[6] un di stark Veraifachig vu dr Forme, bsundersch im „nahezu kubistisch facettierten Gesicht“.[3] Di frontal Pose vum Mann un di collagehaft Anornig vu dr Hand hän Ähnligkaite mit Darstellige uf Spiilcharte, wie verschideni Autore aagmerkt hän.[7] D Autori Cornelia Stabenow betont di „dandyhaft Gstalt“ vum Porträtierte, wu dr Rousseau „die exzentrische Rolle des Poeten schlechthin“ inszeniert heeb.[3] S Bild isch unte rächts mit „H. Rousseau“ signiert, aber nit datiert.[4]

E Porträt in dr Tradition vu dr altmaischterlige Molerei

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dr Rousseau, wu 1844 uf d Wält chuu isch, het kai akademischi Uusbildig as Moler absolviert, är het as Aagstellte vu dr Zollverwaltig in syre Freizyt – vermuetli autodidaktisch – mit dr Molerei aagfange. Är giltet wäge däm as e Verdätter vu dr Naive Chunscht. Uf dr andere Syte het er syt Mitti vu dr 1880er Johr e baar namhafti Chinschtler gchännt un het syni Wärch effetli uusgstellt. Syter anne 1884 het er au d Erlaubnis ghaa, im Louvre un im Musée du Luxembourg Wärch z kopiere.[8] Dr Yyfluss vu dr altmaischterlige Molerei sähn verschideni Autore au im Bildnis vum Herr X (Pierre Loti). Zum Byschpel wäre Verglych zoge zue nordische Porträt us em Änd vum 15. Johrhundert [4], Bezig zu dr Spotgotik härgstellt[3] oder druf verwise, ass d Tradition vum Halbfigureporträt syt dr Renaissance gängig sei.[2] Di uffellig Handhaltig im Bildnis vum Herr X (Pierre Loti) findet si in ähnlige Wys au bi Wärch vu dr eltere Molerei. Zum Byschpel zaigt dr El Greco in sym um 1580 gschaffene Bildnis vun eme Edelmann mit dr Hand uf dr Bruscht (Museo del Prado, Madrid) wie au s em Frans Hals zuegschribe Gmäld Mann mit dr Hand uf em Härz vu 1632 (Musée des Beaux-Arts de Bordeaux) e verwandti Darstellig vu dr Hand.[9] Dr Rousseau het die oder ähnligi Bilder villicht us Reproduktione gchännt, gsicheret isch des aber nit. Bi dr große Rousseau-Retroschpektiv, wu mer 2015–2017 nochenander z Venedig, z Paris un z Prag het chenne bschaue, isch s zuen ere Gegeniberstellig vu s Rousseaus Bildnis vum Herr X (Pierre Loti) mit em Bildnis vun eme junge Mann mit roter Chappe (Museo Correr, Venedig, um 1490–1495), wu em Vittore Carpaccio zuegschribe wird.[10] Zwische dr baide Bilder cha mer verschideni Iberyystimmige uusmache. D Moler zaige alli ne Mann as Halbfigur mit ere ähnlige rote Chopfdeckig vor ere Landschaftsdarstellig. Eb dr Rousseau s Bild vum Carpaccio gchännt het, isch aber nit iberliferet.[11]

  • El Greco: Bildnis vun eme Edelmann mit dr Hand uf dr Bruscht, um 1580, Museo del Prado, Madrid
    El Greco:
    Bildnis vun eme Edelmann mit dr Hand uf dr Bruscht, um 1580, Museo del Prado, Madrid
  • Frans Hals (zuegschribe): Mann mit dr Hand uf em Härz, 1632, Musée des Beaux-Arts de Bordeaux
    Frans Hals (zuegschribe):
    Mann mit dr Hand uf em Härz, 1632, Musée des Beaux-Arts de Bordeaux
  • Vittore Carpaccio (zuegschribe): Bildnis vun eme junge Mann mit roter Chappe, um 1490–1495, Museo Correr, Venedig
    Vittore Carpaccio (zuegschribe):
    Bildnis vun eme junge Mann mit roter Chappe, um 1490–1495, Museo Correr, Venedig

Megligi Identitet vum Dargstellte un Datierig vum Bild

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Pierre Loti

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Henri Rousseau: Tiger fällt einen Büffel an, 1908
Atelier Phebus: Dr Pierre Loti z Konstantinopel, Fotografy vu 1904

D Identitet vum Mann, wu um Gmäld dargstellt wird, het bishär nit zwyfelsfrei chenne klert wäre. S git kaini Unterlage, wu aidytig drus fiirgoht, wär dr Porträtiert isch. Au s gnau Datum, wänn s Gmäld entstanden isch, waißt mer nit. Baides stoht aber villicht in eme Zämmehang. Dr im Bild dargstellt Mann wird vylmol as dr Schriftsteller Pierre Loti identifiziert. Dr Rousseau un dr Loti hän si aber nit persenli gchännt un si hän si wahrschyns au nie droffe. Eb dr Loti iberhaupt ebis gwisst het vu dr Exischtänz vu däm Gmäld, isch nit iberliferet.[12] Di erscht Nännig vum Pierre Loti as Modäll, wu mer chännt, goht uf dr Schriftsteller Georges Courteline zrugg. Wu är s Gmäld 1913 an dr Chunschthändler Paul Rosenberg verchauft het, het er s Bild as Porträt vum Pierre Loti uusgee. Wel s zwische dr dargstellte Person un dr Physiognomy vum Pierre Loti Iberyystimmige git, het er mit dr Zueschrybig villicht ghofft, uf e hechere Pryys z chuu.[13] Us däre dänkbare Identitet isch derno bi Dail Autore e Art Gwisshait wore.

D Chunschthischtorikeri Dora Vallier, d Verfasseri vu zwai Wärchverzaichnis vum Rousseau, het si 1961 bi dr Person vum Dargstellte feschtglait un het em Gmäld aifach dr Titel Pierre Loti gee.[14] As Zytruum, wänn s Gmäld entstanden isch, het si 1891/1892 aagee.[15] D Vallier het vermuetet, ass s Entstoh vum Bild mit dr Ufnahm vum Loti in d Académie française am 22. Mai 1891 zämeghänkt isch. D Rousseau hätt dodervu us zahlryche Zytigsbricht chenne here.[16] Wel dr Loti zue däm Zytpunkt z Algier gsii isch, chennte si – no dr Vallier – d Hyser im Hintergrund vum Gmäld wie au d Chopfdeckig vum Mann uf Algier bezie.[12] Um d Vorlieb vum Loti fir exotischi Chlaider het mer allgmain gwisst dur vereffetligti Fotografie.[12] Derzue hän d Wärch vum Loti vylmol e „exotische Raiz“ ghaa.[17] Fir dr Rousseau, wu villicht e Dail vu dr Gschichte vum Loti gchännt ghaa het, chennte au sällem sy literarischi Bschrybige dr Aaloss fir s Porträt gsii syy. Nit zletscht findet si vylmol au in dr Bilder vum Moler e exotisch Sujet.[2] Byschpilhaft doderfir sin syni Dschungelbilder, wu widerholt Großchatze d Szenery bevelkere, eppe im Gmäld Diger fallt en Biffel aa (Cleveland Museum of Art) vu 1908. Im Porträt vum Herr X chennt di digeret Chatz en wytere Hiiwys uf dr Pierre Loti syy. Är het as uusgsprochene Chatzeliebhaber gulte un het d Dier in sym Wärch Vies de deux chattes literarisch gwirdigt.[18] Wänn imfall dr Loti dr Dargstellt im Gmäld isch, isch er em Rousseau sicher nit Modell ghockt. Wel dr Moler widerholt Fotografie as Vorlag fir sy Bilder gnuu het, chennt er au do eso verfahre syy. Uf dr andere Syte isch em Rousseau noogsait wore, ass syni Porträt dr Dargstellte „außerordentlich unähnlich“ seie.[19]

En andere Aahaltspunkt derfir, ass es si bim Dargstellte um dr Pierre Loti chennt handle, isch d Dailnahm vum Rousseau am Salon des Indépendants 1891. Zue däre Uusstellig het er e Porträt Monsieur L gschickt, wu im Katalog vu dr Uusstellig glischtet, aber nit abbildet isch un wu s sunscht kaini wytere Informatione driber git. Dr Chunschtschriftsteller Wilhelm Uhde het rund e halb Johrhundert vor dr Vallier in dr Initiale L vum Gmäldtitel e megligi Verbindig zum Pierre Loti gsääne.[20] Wel dr Salon des Indépendants vum 20. Merz bis zum 27. April 1891 gangen isch, isch er zytli vor dr Ufnahm vum Loti in d Académie française im Mai vum nämlige Johr gsii, was dr Argumentation vu dr Vallier in däm Punkt widerspricht. Dr Uhde het s Bild Porträt des Herrn X (Pierre Loti) gnamset.[21] Des chunnt dohär, ass mer nit waißt, wäg dr Dargstellt isch, s chennt aber dr Pierre Loti syy. Neiei Vereffetlichunge hän au dr Name Porträt des Herrn X (Pierre Loti) gwehlt.[22] Au s Chunschthuus Züri, wu s Gmäld ghert, git där Titel aa.[23]

As megligi Vorlag fir s Gmäld vum Rousseau wird all Ritt e Fotografy aagfiert, wu dr Pierre Loti in elegante Chlaider mit orientalischer Chopfdeckig zaigt. Die Ufnahm isch anne 1904 z Konstantinopel entstande.[24] Unter dr Vorsuussetzig, dr Pierre Loti isch dr im Gmäld Dargstellt, deet des fir e dytli speter Entstoh vum Bild wie 1891/1892. D Chunschthischtorikeri Cornelia Stabenow het as Zytrum vum Entstoh „um 1905“ gnännt, also wenig Monet no dr Fotoufnahm vu Istanbul.[3] S Chunschthaus Züri git as Johr vum Entstoh 1906 aa, e zytligi Yyornig, wu mer au bi verschidene Autore findet.[25] Fir 1906 as Datum vum Entstoh spricht d Dailnahm vum Rousseau am Pariser Salon des Indépendants in däm Johr, wun er näbe andere Bilder s Gmäld Portrait de M. F... zaigt ghaa het. Des Bildnis vum anonym blibene Monsieur (M.) mit em nit identifizierte Monogramm F. isch vum Chunschtkritiker Louis Vauxcelles as Porträt vun eme Literat bschribe wore, e Titel, wu uf dr Pierre Loti zuedräffe deet.[26]

Edmond Frank

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Anderi Autore datierte s Gmäld uf d Zyt um 1910, s Johr, wu dr Rousseau gstorben isch.[27] In däne letschte Läbesmonet vum Rousseau isch au d Gschicht vum Edmond Frank aagsidlet, wu bhauptet het, är heeb fir s Bildnis vum Herr X Modäll gstande. Wu 1952 in dr Präss e Foto vum Gmäld erschine isch, wu ne Bricht zue dr Uusstellig Cent portraits d’hommes du XIVe siècle à nos jours in dr Pariser Galerie Charpentier illuschtriert het, het si dr Frank 1952 aageblig in s Rousseaus Gmälde widergchännt.[28] Dr Edmond Frank wird mänkmol Induschtriälle[4], dailwys au „Schurnalischt un Dichter“ gnännt[3] un mänkmol mit em Autor Edmond Achille Frank (1846–1911) verwächslet.[29] Dr Frank het brichtet, dr Rousseau heeb ihn 1909–1910 in syre Wohnig in dr Pariser Rue Giradon Nr. 13 gmolt. Di im Bild zaigt Akazie sei im Nochbergarte gstande, d Hyserzylede im Hintergrund seie die vum Biel vu Montmartre.[30] Dr Frank het au uusgfiert, s Gmäld, wu jetz im Chunschthuus Zürn hangt, sei nume ne vum Rousseau gfertigti Kopy. Dr Rousseau – so d Uussag vum Frank – hätt si Gmäld, wu uin sym Bsitz gsii sei, uusgleent, go s im Salon des Indépendants zaige, wu s Bild en Erfolg gsii sei. Bi däre Glägehait heeb dr Rousseau s Gmäld kopiert.[30] Dr Frank het wytersch aagee, är heeb s Originalbild anne 1911 gschlisse.[30] D Uussage vum Edmond Frank sin aber in meefacher Hiisicht uuwahrschynlig. Anne 1911 het mer dr Rousseau scho as Mole gchännt, un syni Wärch hän bsundersch no sym Dod hochi Pryys brocht, wu au dr Frank scho mueß gwisst haa, wu sälber uf dr Erfolg vum Bild im Salon hiigwise het.[13] Derzue chännt mer us dr Johr 1909 un 1910 im Salon des Indépendants nume ai Porträt vun eme Mann vum Rousseau, s Bildnis Joseph Brummer (Privatsammlig).

Stilistischi Yyornig

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Zue dr Datierung wären au stilistischi Merkmol vum Gmäld beizoge. Im Verglych mit em eppe 1890–1891 gmolte Bildnis vum Frumence Biche (Musée international d’art naïf Anatole Jakovsky, Nizza) zaigt si, ass baidi Porträt as Halbfigur aaglait sin, ass aber s Gsicht im Porträt vum Herr Herrn X (Pierre Loti) dytliger modelliert un d Palette vum Moler varianterycher isch. Derzue het dr Rousseau im Porträt vum Herr X (Pierre Loti) d Komposition mit Vorder- un Hintergrund aaspruchsvoller gstaltet. Die Faktore spräche insgsamt fir e dytli speteri Datierig. Sälbscht d Dora Vallier, wu s Bild uf 1891/1892 datiert ghaa het, het im Gsicht vum vermuetete Pierre Loti Ähnligkaite zue dr spote Bildnis vum Rousseau gsääne.[15] Iber zeh Johr noch em Bildnis vum Frumence Biche het dr Rousseau sy Sälbschtbildnis mit Lampe (Musée Picasso, Paris) gschaffe, wu s Gsicht nimi flechig, derfir dr Chopf insgsamt perschpektivisch erschynt. Im Bildnis Chind mit Buppe (Musée de l’Orangerie, Paris) vu 1908 zaigt dr Rousseau d Figur in dr glyche Frontalitet wie im Porträt vum Herr X (Pierre Loti). Parallele findet mer derzue au in dr farbefrohe Chlaider un in dr an dr glyche Stell positionierte Näbefigur. Dert, wu im Porträt vum Herr X (Pierre Loti) d Chatz hockt, isch bim Chind am nämlige Ort d Buppe arrangiert. Eso ne Näbefigur het s aber au scho im eppe 1894–95 entstandene Bildnis vum Schriftsteller Alfred Jarry gee, wu ne Yyl un e Chamäleon abbildet solle gsii syy. S Gmäld isch nit erhalte.[5] D Akazie im Hintergrund vum Porträt vum Herr X findet mer in anderer Form in e baar andere Wärch vum Chinschtler, eppe in Friejohr im Bièvre-Dal vu 1904 (Metropolitan Museum of Art, New York City) oder as Hintergrund vum Bildnis Joseph Brummer vu 1909 (Privatsammlig). Au im Gmäld D Muse inschpiriert dr Dichter vu 1909 (zwoo Versione: Chunschtmuseum Basel un Puschkin-Museum, Moskau) mit em Doppelporträt vum Dichter Guillaume Apollinaire un dr Moleri Marie Laurencin findet mer sonigi Baim im Hintergrund.

D Datierig vum Bild no stilistische Merkmol isch aner schwirig, wel dr Rousseau iber sy Wärch dailwys Johr speter nomol driber gschafft het.[15] Im Porträt vum Herr X (Pierre Loti) cha mer e baar Pentimenti (Ibermolige) sää.[4] Zum Byschpel iberdeckt dr Fes scho gmolti Hoorpartie un im Beraich vum Baum git s Ibermolige, wu erscht gmacht wore sin, wu s Bild scho grahmt gsii isch.[13]

  • Henri Rousseau: Bildnis vum Frumence Biche, 1890–1891
    Henri Rousseau: Bildnis vum Frumence Biche, 1890–1891
  • Henri Rousseau: Sälbschtbildnis mit Lampe, um 1903
    Henri Rousseau:
    Sälbschtbildnis mit Lampe, um 1903
  • Henri Rousseau: Chinderbildnis (Chind mit Buppe), 1908
    Henri Rousseau:
    Chinderbildnis (Chind mit Buppe), 1908
  • Henri Rousseau: Friejohr im Bièvre-Dal, 1904
    Henri Rousseau:
    Friejohr im Bièvre-Dal, 1904
  • Henri Rousseau: Bildnis Joseph Brummer, 1909
    Henri Rousseau:
    Bildnis Joseph Brummer, 1909
  • Henri Rousseau: D Muse inschpiriert dr Dichter, 1909
    Henri Rousseau:
    D Muse inschpiriert dr Dichter, 1909

Rezeption

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Le Mécanicien
Fernand Léger, 1918
LaM, Lille

Link zum Bild
(Bitte Urheberrächt beachte)

Selbstbildnis mit styfem Huet
Max Beckmann, 1921
verschideni Sammlige[31]

Link zum Bild
(Bitte Urheberrächt beachte)

Oskar Schlemmer: Paracelsus (De Gesetzgeber), 1923

S Wärch vum Henri Rousseau het e große Yyfluss ghaa uf e Raie vu Moler vu dr Modärni. Bsundersch dr Pablo Picasso het syni Arbeite gschetzt un het in syre Privatsammlig e baar Gmäld vum Rousseau ghaa.[20] D Wirkig vun eme ainzelen Gmäld vum Rousseau uf s Schaffe vun eme andere Chinschlter losst si dergege sälte noovollzie. Bim Porträt vum Herr X (Pierre Loti) isch des andersch. Glych bi ne baar Chinschtler wird d Uusstrahlig vum Gmäld vum Rousseau uf ihre Wärch dytli. Zum Byschpel git s im 1918 gschaffene Gmäld Le Mécanicien vum Fernand Léger (LaM, Lille)[32] verschideni Parallele zum Porträt vum Herr X (Pierre Loti) vum Rousseau.[2] Bsundersch uffellig isch doderby d Ähnligkait bi dr Haltig vu dr Hand mit dr brännige Zigarette. Insgsamt het dr Léger wie dr Rousseau veraifachti Forme gnuu, e uf raini Farbe bschränkti Palette un e uusbregti Frontalitet.[5]

Z Dytschland chännt mer s Gmäld Porträt vum Herr X (Pierre Loti) dur d Rousseau-Biografy vum Wilhelm Uhde vu 1914. In dr Zyt druf hän si au dytschi Chinschtler mit em Bild vum Rousseau uusenandergsetzt. Dr Max Beckmann het 1921 d Radierig Sälbschtbildnis mit styfem Huet gschaffe, wu au di uffellig vor dr Bruscht ghalte Hand mit Zigarette het, wu mer vum Rousseau-Bild chännt. Derzue het dr Beckmann wie dr Rousseau e Chatz im Bild blatziert.[33] E große Bewunderer vu dr Chusncht vum Rousseau isch au dr Oskar Schlemmer gsii. Är het anne 1915 in sy Dagbuech gschribe: „Ich bin wieder bei Henri Rousseau“. Wyter het er dr „Volksmoler“ fir däm sy „farbigen Kubismus“ globt un het si gwinscht, im „Geist Rousseaus“ „ein seltsam schönes Porträt“ z mole.[34] Im Gmäld Paracelsus (Der Gesetzgeber) vum Schlemmer vu 1923 (Staatsgalery Stuegert) wird dr Bezug zue Porträt vum Herr X (Pierre Loti) vum Rousseau bsundersch dytli. Dr Chunschthischtoriker Götz Adriani het di „kompromißlos wuchtige Frontalität“ in s Schlemmers Bildnis vum Paracelsus firighebt, het aber au in dr Geschte vu dr Hand un dr „maskenhaften“ Gsichtszig Bezig zue s Rousseaus Porträt vum Herr X (Pierre Loti) gsääne.[35]

Proveniänz

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dr Henri Rousseau het s Bildnis vum Herr X (Pierre Loti) vermuetlig anne 1906 an dr Schriftsteller Georges Courteline verchauft.[36] Vum Chausbryys vu „wenige Franke“ heeb si dr Rousseau Ässe gchauft, wie dr Grafiker Jules Chéret brichtet het.[37] Dr Chéret het au aagmerkt, dr Courteline, wu mer fir sy zynische Humor chännt, heeb s Bild fir sy Schräckmuseum[12] (Musée des horreurs) gchauft.[4] Doderby het s si um e Chammere in s Courtelines Wohnig ghandlet, wun er verschideni Skurrilitete un Laiechunscht din zämedrait ghaa het.[20] Anne 1910 isch dr Henri Rousseau gstorbe. Doderno sin d Bryys fir syni Wärch dytlig aagstige.[12] Dr Courteline het 1913 s Porträt vum Herr X (Pierre Loti) zäme mit s Rousseaus Allegory vu dr Freihait (Nationalmuseum fir modärni Chunscht Tokio) fir 10.000 Franke an dr Pariser Chunschthändler Paul Rosenberg verchauft.[20] Där het s Bildnis vum Herr X (Pierre Loti) 1914 fir iberlifereti 6000 Franke an s Berliner Sammlerbaar Paul un Lotte von Mendelssohn-Bartholdy verchauft[13], wu e Hufe Wärch vu dr Modärni in ire Chunschtsammlig ghaa hän, dodrunter Arbete vum Vincent van Gogh un em Pablo Picasso. No dr Schaidig vum Baar 1927 isch s Bildnis vum Herr X (Pierre Loti) in Bsitz vu dr Frau ibergange, wu no ire zwoote Hochzyt ab 1930 dr Name Charlotte Gräfin von Wesdehlen gfiert het.[38] Vor em Hintergrund vu dr Verfolgig vu dr Jude z Dytschland isch si anne 1938 in d Schwyz ibergsidlet.[39] Fir ire Läbesunterhalt isch si zwunge gsii, nodisno Chunschtwärch us irem Bsitz z verchaufe.

Anne 1939 het dr Chunschthändler Paul Rosenberg Inträssi zaigt am Chauf vum Bildnis vum Herr X (Pierre Loti). Dr Verchauf isch aber nit zstand chuu.[40] Inträssiert am Bildnis vum Herr X (Pierre Loti) isch au s Chunschthuus Züri gsii. Vor em spetere Aachauf dur s Museum het s aber langi Verhandligie gee. Fir s Bild het d Greefi von Wesdehlen zerscht 38.000 Schwyzer Franke verlangt, des isch fir s Chunschthuus Züri aber seli z hoch gsii.[41] D Aachaufskummission vum Chunschthuus het zum Verglych s Bild D Muse un dr Dichter vum Rousseau härzoge, wu wenigi Wuche vorhär us dr nämlige Sammlig an s Chunschtmuseum Basel verchauft woren isch. Do het d Greefi von Wesdehlen aafangs 60.000 Franke gforderet ghaa, verchauft wore isch s schließli fir nume 12.000 Franke.[41] Wel s zue kaire Ainigung zwische dr Verchaifer un em Chunschthuus chuu isch, het 1940 zerscht dr Zürcher Bankier Claus Vogel s Bildnis vum Herr X (Pierre Loti) gchauft. Är het fir s Porträt un e Bluemestillläbe vum Rousseau zäme 45.000 Franke zahlt. S Chunschthuus Züri het e weng speter im nämlige Johr vum Vogel s Bildnis vum Herr X (Pierre Loti) fir 22.000 Franke gchauft.[41]

Literatur

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  • Götz Adriani: Henri Rousseau, der Zöllner, Grenzgänger zur Moderne. Ausstellungskatalog Kunsthalle Tübingen, DuMont, Köln 2001, ISBN 3-7701-5591-2.
  • Gabriella Belli (Hrsg.), Guy Cogeval (Hrsg.): Le Douanier Rousseau: l’innocence archaïque. Ausstellungskatalog Palazzo Ducale Venedig, Musée d’Orsay Paris, Národní Galerie Prag, Éditions Hazan, Malakoff 2016, ISBN 2-7541-0878-5.
  • Delia Ciuha, Philippe Büttner: Henri Rousseau. Ausstellungskatalog Fondation Beyeler, Hatje Cantz, Ostfildern 2010, ISBN 978-3-7757-2536-1.
  • Herny Certigny: La Vérité sur le douanier Rousseau. Plon, Paris 1961.
  • Esther Tisa Francini, Anja Heuß, Georg Kreis: Fluchtgut – Raubgut: der Transfer von Kulturgütern in und über die Schweiz 1933–1945 und die Frage der Restitution. Chronos, Zürich 1999, ISBN 3-0340-0601-2.
  • Galeries nationales du Grand Palais (Hrsg.): Le Douanier Rousseau. Ausstellungskatalog Galeries Nationales du Grand Palais, Paris und Museum of Modern Art, New York, Editions de la Réunion des Musées Nationaux, Paris 1984, ISBN 2-7118-0275-2.
  • Pierre Loti: Vies de deux chattes. Mercure de France, Paris 1997, ISBN 2-7152-1993-8.
  • André Salmon: Henri Rousseau. Somogy, Paris 1962.
  • Cornelia Stabenow: Henri Rousseau; 1844–1910. Taschen, Köln 2001, ISBN 3-8228-1363-X.
  • Wilhelm Uhde: Henri Rousseau. Kaemmerer, Berlin 1923.
  • Dora Vallier: Henri Rousseau. DuMont Schauberg, Köln 1961.
  • Dora Vallier: Das Gesamtwerk von Rousseau. Kunstkreis, Luzern 1969.
[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Fueßnote

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  1. ↑ Di maischte Autore gehn bi dr Chopfdeckig vun eme Fes uus, lueg zum Byschpel Götz Adriani: Henri Rousseau, der Zöllner, Grenzgänger zur Moderne, S. 187. D Autore vum Katalog vu dr Pariser Rousseau-Uusstellig vu 1984 häng dergege di traditionäll tunesisch Chopfdeckig Chéchia gnännt, lueg Galeries nationales du Grand Palais: Le Douanier Rousseau, S. 122.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Götz Adriani: Henri Rousseau, der Zöllner, Grenzgänger zur Moderne, S. 184.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Cornelia Stabenow: Henri Rousseau; 1844–1910, S. 68.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Galeries nationales du Grand Palais: Le Douanier Rousseau, S. 122.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Gabriella Belli, Guy Cogeval: Le Douanier Rousseau: l’innocence archaïque, S. 102.
  6. ↑ Götz Adriani: Henri Rousseau, der Zöllner, Grenzgänger zur Moderne, S. 184 un Cornelia Stabenow: Henri Rousseau; 1844–1910, S. 68.
  7. ↑ Götz Adriani: Henri Rousseau, der Zöllner, Grenzgänger zur Moderne, S. 184 un Cornelia Stabenow: Henri Rousseau; 1844–1910, S. 68.
  8. ↑ Cornelia Stabenow: Henri Rousseau; 1844–1910, S. 94.
  9. ↑ S Gmäld Mann mit dr Hand uf em Härz wird vum Musée des Beaux-Arts de Bordeaux as Wärch vum Frans Hals gfiert, lueg Internetsyte vum Museum. Im Wärchverzaichnis vum Claus Grimm isch s Gmäld nit din enthalte.
  10. ↑ Derwylscht in dr Literatur zum Rousseau widerholt dr Vittore Carpaccio as meglige Moler vum Bildnis vun eme junge Mann mit roter Chappe gnännt wird, schrybt s Museo Correr s Bild allgmain dr Schuele vu Ferrara oder Bologna zue, lueg Internetsyte vum Museum.
  11. ↑ Gabriella Belli, Guy Cogeval: Le Douanier Rousseau: l’innocence archaïque, S. 104.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 Dora Vallier: Henri Rousseau, S. 47.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Götz Adriani: Henri Rousseau, der Zöllner, Grenzgänger zur Moderne, S. 187.
  14. ↑ In dr dytschsprochige Ibersetzig vu s Valliers Rousseau-Monografy vu 1961 haißt s Bild im Täxt Pierre Loti, im Abbildigsdail findet mer d d Bildunterschrift Porträt Pierre Loti, lueg Dora Vallier: Henri Rousseau, S. 46 un Abbildig 48. Au in dr dytschsprochige Fassig vu irem Wärchverzaichnis vu 1980 findet mer dr Titel Pierre Loti, lueg Dora Vallier: Das Gesamtwerk von Rousseau, S. 20, Nr. 25.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Dora Vallier: Henri Rousseau, S. 123.
  16. ↑ Dora Vallier: Henri Rousseau, S. 49.
  17. ↑ Dora Vallier: Henri Rousseau, S. 46.
  18. ↑ Pierre Loti: Vies de deux chattes.
  19. ↑ Wilhelm Uhde: Henri Rousseau, 1923, S. 55.
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 Götz Adriani: Henri Rousseau, der Zöllner, Grenzgänger zur Moderne, S. 186.
  21. ↑ Wilhelm Uhde: Henri Rousseau, 1914, ohni Sytenaagab, zitiert no Götz Adriani: Henri Rousseau, der Zöllner, Grenzgänger zur Moderne, S. 184.
  22. ↑ Götz Adriani: Henri Rousseau, der Zöllner, Grenzgänger zur Moderne, S. 184. Im Katalog vu dr Pariser Rousseau-Uusstellig vu 2015 haißt s Bild Portrait de Monsieur X (Pierre Loti), lueg Gabriella Belli, Guy Cogeval: Le Douanier Rousseau: l’innocence archaïque, S. 105.
  23. ↑ S Chunschthuus Züri brucht näb em franzesische Titel Portrait de Monsieur X (Pierre Loti) di dytsch Entsprächig Porträt des Herrn X (Pierre Loti), lueg Yydrag im Onlinekatalog vum Chunschthuus Züri.
  24. ↑ Aagabe zur Fotografy uf dr Internetsyte vu dr Bibliothèque Nationale de France
  25. ↑ D Datierig 1906 findet mer zem Bypschel in André Salmon: Henri Rousseau, S. 47 un in Gabriella Belli, Guy Cogeval: Le Douanier Rousseau: l’innocence archaïque, S. 105.
  26. ↑ Artikel vum Louis Vauxcelles in dr Zytschrift „Gil Blas“ vum 20. Merz 1906, zitiert in Götz Adriani: Henri Rousseau, der Zöllner, Grenzgänger zur Moderne, S. 187.
  27. ↑ D Dora Vallier git aa, di maischte Autore dieje s uf 1910 datiere, lueg Dora Vallier: Henri Rousseau, S. 123; d Aagab „um 1910“ findet mer in Delia Ciuha, Philippe Büttner: Henri Rousseau, S. 69.
  28. ↑ Dr Edmond Frank het doderzue ne uusfierligi Stellignahm verfasst, wu 1961 vereffetligt woren isch in Herny Certigny: La Vérité sur le douanier Rousseau, S. 477f.
  29. ↑ Dr megligerwys Dargstellt wird Edmond Achille Frank gnännt in Götz Adriani: Henri Rousseau, der Zöllner, Grenzgänger zur Moderne, S. 186 un Edmond-Achille Frank in dr Churzbschrybig uf dr Internetsyte vum Chunschthuus Züri.
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 Em Edmond Frank sy Bschrybige findet mer in Götz Adriani: Henri Rousseau, der Zöllner, Grenzgänger zur Moderne, S. 186–187.
  31. ↑ Exemplar vu dr Radierig sin zum Byschpel in dr Staatsgalery Stuegert, dr Kunsthalle Bremen un dr Kunsthalle Karlsruhe.
  32. ↑ Vu s Légers Gmäld Le Mécanicien git s e anderi Version in dr Sammlig vu dr National Gallery of Canada z Ottawa, lueg Gabriella Belli, Guy Cogeval: Le Douanier Rousseau: l’innocence archaïque, S. 104.
  33. ↑ Galeries nationales du Grand Palais: Le Douanier Rousseau, S. 81.
  34. ↑ Dagbuechzitat vum Oskar Schlemmer widergee in Götz Adriani: Henri Rousseau, der Zöllner, Grenzgänger zur Moderne, S. 189.
  35. ↑ Götz Adriani: Henri Rousseau, der Zöllner, Grenzgänger zur Moderne, S. 189.
  36. ↑ Aagabe zum Gmäld Porträt vum Herr X (Pierre Loti) uf dr Internetsyte vum Chunschthuus Züri
  37. ↑ D Bschrybig vum Jules Chéret isch anne 1927 vereffetligt wore in Philippe Soupault: Henri Rousseau, dit le Douanier, widergee in Galeries nationales du Grand Palais: Le Douanier Rousseau, S. 122.
  38. ↑ Im Dibinger Uusstelligskatelog vu 2001 findet mer di fählerhaft Aagab „Lotte Gräfin Kesselstadt-Mendelssohn“. D Elsa Lucy Emmy Loco Reichgräfin von Kesselstatt isch di zwoot Frau vum Paul von Mendelssohn-Bartholdy gsii, het aber nit dr Vorname Lotte gfiert. Di zwoot Frau het noch eme Dod vum Paul von Mendelssohn-Bartholdy zwar Chunschtbsitz gerbt ghaa, nit aber s Bildnis vum Herr X (Pierre Loti) vum Rousseau. Lueg Götz Adriani: Henri Rousseau, der Zöllner, Grenzgänger zur Moderne, S. 187.
  39. ↑ Anna-Carolin Augustin: Berliner Kunstmatronage: Sammlerinnen und Förderinnen bildender Kunst um 1900, S. 411.
  40. ↑ Esther Tisa Francini, Anja Heuß, Georg Kreis: Fluchtgut – Raubgut: der Transfer von Kulturgütern in und über die Schweiz 1933–1945 und die Frage der Restitution, S. 218.
  41. ↑ 41,0 41,1 41,2 Esther Tisa Francini, Anja Heuß, Georg Kreis: Fluchtgut – Raubgut: der Transfer von Kulturgütern in und über die Schweiz 1933–1945 und die Frage der Restitution, S. 80.
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Porträt_des_Herrn_X_(Pierre_Loti)“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.
Vun "https://als.wikipedia.org/w/index.php?title=Porträt_des_Herrn_X_(Pierre_Loti)&oldid=1052547"