Menzèschwand
| Menzèschwand Stadt St. Bläsy
| |
|---|---|
 | |
| Höhe: | 863 m |
| Iiwooner: | 545 (1. Apr. 2015)[1] |
| Iigmäindig: | 1. Juli 1974 |
| Postleitzahl: | 79837 |
| Vorwahl: | 07675 |
Menzèschwand isch èn heilklimatischè Kurort. S Dorf isch èn Ortsdeil vo dè Stadt St. Bläsy im Schwarzwald z Baddè-Württèbärg.
Geography
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Menzèschwand bschtòt uss drei Dorfchärn, Vorderdorf, Mitteldorf un Hinterdorf, un ghört mit öppè 550 Ywooner zuè dè Stadt St. Bläsy im Landchrais Waldshuèt. S lyt am Süèdfuèß vom Fèldbärg-Massyv, wo mit èm 1493 Meter hochè Fèldbärg dè högschte Pungt im Schwarzwald z biètè hèt. S Dal vo dè Menzèschwander Alb fangt unterhalb vom Fèldbärg-Pass aa, also am Fuèß vom Seebuck. Bi dè Quällè vo dè Menzèschwander Alb lyt d Menzèschwander Hüttè, öppè 28 m unterhalb un 650 m èwäg vo dè Passhöchi. Vo dè Quällè wèg gòt s Dal als fascht 2,3 km langi Klamm gu Oschtè un biègt denn nõch rächts ab in Richtung Südè. Dört vohürõtet sich s änge Dal mit èm Nõchbòrdal, wo vom Oschthang vom Herzogèhorn obbè abbè chunnt, dört lyt au s Hinterdorf vo Menzèschwand. Uugfäär 850 m s Dal durab lyt s Mitteldorf, wo vo dè linkè Haaldè vo dè Menzèschwander Alb d Passschtrõß vom Ülèmer Chrütz obbè abbè chunnt. Am Fuèß vo dè Oschtsitè vom Ülèmer Chrütz lyt dè Weschtzipfel vom Schluchsee bi Aha. Obberhalb vo dè rächtè Dalhaalè thront s Spièßhorn. En halbè Kilometer unter m Mitteldorf lyt s Menzèschwander Vorderdorf. S Vorderdorf isch dè gröscht Ortsdeil vo Menzèschwand. 2,75 km unterhalb vom Vorderdorf vohürõtet sich d Menzèschwander Alb 3,75 km obberhalb vo St. Bläsy mit dè weschtlich volaufendè Bernauer Alb, ab dört heißt dè Südschwarzwälder Fluss denn Alb.
D Dallandschaft vo Menzèschwand isch brägt vo Glètscherschtrööm vom Fèldbärg-Glètscher, wo in è baar Iiszitè entschtandè isch. Dè Hauptglètscher, wo bis 300 Meter un mee hoch gsi isch, hèt weschtlich am Herzogèhorn aagfangè, mit è baar inènand gschachtlètè großè Karè. Bi sèllèrè Karlandschaft hèt s wannèförmige Krunkelbachdal aagfangè. S Dal vo dè Menzèschwander Alb gòt in èrè chlynèrè Dalschtufè mit èrè Höchi vo 20 Meter mit èm Krunkelbachdal zämmè. D Menzèschwander Alb hèt dört è Klamm mit chlynè Wasserfäll (ein dèvò künschtlich) iègschnittè. Öppis obberhalb chrützt èn markantè Èrdmoränèwall s Dal. Diè äng Durchbruchsschtellè vom Bach, d Menzèschwander Klusè, isch früèner zum Uffstauè für d Holzschitledrift bruucht worrè. Dè beggèförmige Mündungsberych isch früèner èn See gsi, wo vo Sedimänt zuèdeggt isch. Èn Huufè Rundhögger brägt d Wisè vo dè unterè Haaldèabschnitt.
Weschtlich vom Hinterdorf lyt in èm Kar unter m Spièßhorn s chraisrunde Schiibèlächtèmoos, è Gebirgs-Hochmoor. Auch im Gipfelberych vo dè nördlich glègènè Bärhaaldè git s wärtvolli chlyni Moor in voschidènè Entwicklungsschtadiè.
Großi Deil vo dè Gemarkung ghörèd zum Nadurschutzgebièt Fèldbärg.
Geschichte
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Diè èrschti urkundlichi Erwäänung stammt uss èm Johr 1328.
Exischtenzgrundlaagè sin sit annèdubaki Vyhwǜrtschaft un s Holzmachè in Heimarbèt wiè Schnèflè, Drèchslè, Zainèmachè. D Näbbèarbèt isch voschtärkt nötig worrè durch diè zuènämmendi Fèldvoschplitterung im Deilungsbann vom Kloschter St. Bläsy.
Um 1770 isch dè Gmeindswald wägèm Holzyschlag fascht voschwundè gsi. S Holz hèt mò übber d Alb bis in Hochrhy abbè gflößt.
Um 1910 hèt dè Erbauer un Bsitzer vom Kurhuus z St. Bläsy, dè Otto Hüglin, è großaaglaits Brojèkt mit èm Luxus-Hotel z Menzèschwand un ènèrè Brivatbaanaabindung übber s Fèldbärg-Massyv blaant. S Brojèkt isch nit realisyrt worrè.
Mit dè Chraisreform z Baddè-Württèbärg isch mit Wǜrkung vum 1. Januar 1973 d Gmeind Menzèschwand vom Landchrais Hochschwarzwald zum Landchrais Waldshuèt chò. Am 1. Juli 1974 isch Menzèschwand i d Stadt Sankt Bläsy ygmeindet worrè.[2]
Wirtschaft und Verkehr
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Landwirtschaft
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Menzèschwand isch als Dallandschaft witgehend brägt durch d Näbbèerwèrbslandwǜrtschaft (Vyh- un Milchwǜrtschaft, au Vodraagnadurschutz).
Tourismus
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Diè wesèntlichi Erwèrbsquällè isch abber dé Fremdèvokeer mit Behèrbärgungsbedryb, Ferièwoonungè un spezifischi Diènschtleischtungè. Dè hütige Ort voschtòt sich vorwygend als Winterschportort im Schigebièt Fèldbärg. Im Ort git s è Schischprungschtadion mit zwei Schanzè (im Winter õbends Sprungbedryb bi Fluètlicht), drei Lift i dè Ortslaag (ein isch gebüürèfrei) un füüf uff èm Fèldbärg, sowié s gröschte Nordic-Walking-Netz z Dütschland. È neuers Aagebot isch d Radontherapy.
Bärgbau
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Im Menzèschwander Krunkelbachdal git s è ryches Uranvorchò. Vo 1961 bis 1991 isch Uranärz abbaut worrè, offizièll isch d Krunkelbach-Gruèb abber nu èn „Uranuffsuèchungsbedryb“, dèm sin Hauptzwèck d Erkundung un nit dè Abbau sy sött. Nõch Énd vom Abbau im Juli 1991 isch d Gruèb bis zum Johresènd vollschtändig abgsoffè. S Land hèt d Rekultivyrung vo dè Haaldè übbernõ.[3] Uffgrund vo radonhaltigé Wasservorchò uss èm stillglaitè Bärgwärch isch am 9. Oktobèr 2005 z Menzèschwand s èrschte Radonbad im Schwarzwald uffgmacht worrè, s Radon Revitalbad Menzèschwand.
Uff Menzèschwand chunnt mò vo St. Bläsy uus odder übber d Schwarzwaldhochschtrõß, d B 500, wo bim Ort Unteraha am Weschtzipfel vom Schluchsee in è Landschtrõß übbergòt. Sèlli Landschtrõß gòt übber Obberaha un dè Wyler Äule übber d Passhöchi vom Ülèmer Chrütz un ènnè abbè bis zum Menzèschwander Mitteldorf. Im Winter isch d Strõß wèg dè Passhöchi nu ygschränkt befaarbar.
Züüg zum Aaluègè
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Ortsbild mit è baar Ensemble vo guèt erhaaltènè Schwarzwaldhüser
- Gipfelberych Fèldbärg
- Gipfelberych Herzogèhorn
- Wildbeschtand vo dè alpinè Steilhäng (u. a. Gämsè, Gryfvögel)
- Klamm un Wasserfäll a dè Menzèschwander Alb unterhalb vo dè Menzèschwander Kluse (luèg au Dütschi Wasserfäll)
- Hochmoor Schiibèlèchtèmoos in èm Kar unter m Spièßhorn
- Le Petit Salon mit Winterhaalder-Uusschtellung[4]
Kultur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Kirchè
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Sit 1308 wörd diè katholischi Gmeind – hüt: St. Martin – vo dé Benediktinermönch z St. Bläsy betreut. Anno 1604 isch è Kapèllè im Vorderdorf, diè hütig Sebaschtianskapèllè, wèllèrè 1687/88 è Kirchèneubau im Hinterdorf gfolgt isch.
Im Johr 1975 isch è neus Pfarrzèntrum un è neui Pfarrkirchè, wo am 30. Mai 1976 vom Weihbischof Karl Gnädinger konsekryrt worrè isch. Sit Oktobèr 2003 zellt d Pfarrei St. Martin, zämmè mit dè Pfarrei Herz-Jesu, Albdal un dè Pfarrei St. Blasius, zuè dè Seelsorgeeinheit St. Bläsy.
D Kirchè im Hinterdorf wörd nu vo dè evangelischè Kirchègmeind St. Bläsy bruucht.
Persönlichkeitè
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Dè Porträtmòler un Lithograf Franz Xaver Winterhalder isch z Menzèschwand geborè worrè, ebbèso sin Bruèder Hermann Fidel Winterhalder (1808–1891).
D Mòlerin Hildegard vo Eylandt-Rheydt hèt ab 1929 z Menzenschwand gwoont.[5]
Dè Bhindertèschportler Alexander Spitz (* 1968),[6] hèt zwǜschè 1984 un 1994 bi Wältmeischterschaftè un Paralympics i dè Sportart Ski Alpin insgsamt 12 Gold-, 5 Silber- un 3 Bronze-Medaillè gwunnè, isch z Menzèschwand aasässig un Mitglyd vom Ski-Club Menzèschwand.[7]
Dè dütsch-niderländischè Chünschtlèr Conrad Schierenberg isch z Menzèschwand ufgwachsè.
Literadur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Frank Bode: Subrezenter Vegetations- und Landschaftswandel im Südschwarzwald. Untersucht am Beispiel des Menzenschwander Tals. Dissertation, Universidät Fryburg 2005, urn:nbn:de:bsz:25-opus-26477
- Hubert Mayer, Michael Ehlert: Chronik Menzenschwand. Geschichte eines Schwarzwalddorfes. Stadtvowaltung, St. Bläsy 2000, ISBN 3-00-007141-5.
- Armin Simon: Der Streit um das Schwarzwald-Uran. Die Auseinandersetzung um den Uranbergbau in Menzenschwand im Südschwarzwald 1960–1991. In: Arbètschrais Regionalgschichte vo Fryburg e. V. (Hrsg.): Alldag & Brovinz. Band 11. Donzelli-Kluckert Volaag, Breemgartè 2003, ISBN 3-933284-11-2.
Einzelnõchwys
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ Zaalè Datè Faktè uff dè Websitè vo dè Stadt St. Bläsy (Memento vom 28. Oktober 2017 im Internet Archive), abgruèfè am 15. Juli 2016
- ↑ Historisches Gemeindeverzeichnis für die Bundesrepublik Deutschland. Namens-, Grenz- und Schlüsselnummernänderungen bei Gemeinden, Kreisen und Regierungsbezirken vom 27.5.1970 bis 31.12.1982. W. Kohlhammer, Stuttgart / Mainz, ISBN 3-17-003263-1, S. 523.
- ↑ mineralienatlas.de: Mineralienatlas Lexikon - Deutschland / Baden-Württemberg / Schwarzwald / Menzenschwand / Krunkelbach, Zuègriff am 11. Juni 2008
- ↑ Startseite - Le Petit Salon. Abgruefen am 22. Juni 2016.
- ↑ Karin Steinebrunner: St. Blasien: Bilder der Heimatliebe, Badischi Ziting, 2. Juli 2012, abgruèfè am 20. Juli 2012
- ↑ Übersicht Sportbotschafter. Bewerbungsgesellschaft München 2018 GmbH, archiviert vom Original am 19. Oktober 2010; abgruefen am 19. Mai 2013.
- ↑ Rolf Kunkel: Diè Trotzdèm-Athletè, in: D Zit, 1998
Weblinggs
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Commons: Menzenschwand – Sammlig vo Multimediadateie
Wikivoyage: Menzenschwand – Reisefüerer 
|
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Menzenschwand“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |