Liedli ab em Land

Liedli ab em Land heisst dr Titel vom ene Gedicht- und Liederbuech vom Soledurner Mundartautor Josef Reinhart. Gnau gnoo isch es meh weder eis, nei, es git e ganzi Zylete Büechli wo so heisse.

s Liederbüechli vo ane 1897

Dr Reinhart het s erschte vo dene Heft ane 1897 useprocht, won er z Äärlischbach als Lehrer gschaffet het. Trukt worde isch es vom Verlag Karl Henckell & Co., wo z Züri und z Leipzig dehei gsi isch. S zwöite Liederbüechli isch ane 1908 z Bärn usecho.

Die erschti Uusgab vo däm Wärch isch es chlyses Heft, wo me guet chan in Sack nää. Uf 38 Syte sind vierefüfzg Gedicht, und es het no keini Noote drby. Wie dr Reinhart druf choo isch, dene Väärs «Liedli» z säge, isch nit ganz klar; es Vorwort wo dr Autor drin gschribe hätti wie ner zu dere Sach cho isch het’s leider nit im Büechli. Vilecht isch es so dänkt gsi, ass d Lüüt vo sälber e suscht vo Volchslieder bekanti Melody uswähle zum d Värs druuf z singe.

S erschte Stückli heisst «Grüeß Gott!». Mit däm Gedicht, wo drüü Värs het, foot dr Reinhart a:

«Grüeß Gott! Mer chömen ab em Land,
Hei nit so fyn Maniere;
Doch für nes Stündli chönnt ders jo
Emol mit üs proberie.

Mer hei nes subers Gwändli ah
Und jungs und heiters Bluet
Und ab em Feld und usem Wald
Es Strüßli ufem Huet.

Ischs nit so bildet, was me seit,
So chunnt es doch vo Härze!
Wei singe, wils no Blüiet isch;
Im Winter chamer härze!»

Und denn sind die Lieder oder ebe Gedicht vom Heft vo ane 1897 under drüü Kapitel zämegstellt

• Am Waldsaum (23 Gedicht)
• Solothurnisch (1 Gedicht)
• Rosenzeit (30 Gedicht)

Alli Tegscht het dr Reinhart i dr Mundart gschribe. Er het d Motyv vo de Väärs deils sälber gfunde un deils us däm literarische Schatz vo de Theemen übernoo, wo au scho früener bi de Volkslieder und bi de eltere Dialäktautore wie öpen em Johann Peter Hebel, em Franz Josef Schild oder em Luzärner Jost Bernhard Häfliger vorchöme. Bim Reinhart stimme dr Ritmus und d Ryym vo de Värs immer psunder schön; dr Schuelmeischter use m Galmis het es guets Sproochgfüel zeigt.

em Reinhart sini Gedicht verdoont vom Casimir Meister

Ane 1913 isch em Reinhart sis nöie Gedichtbändli «Im grüene Chlee. Neui Liedli ab em Land» wider z Bärn bim A. Francke-Verlag usecho. Und sid dere Zyt het der Soledurner Komponischt Casimir Meister (1869–1941) zu vilne vom Reinhart sine Gedicht d Melodye gsetzt und die in es bar Liederbüechli au wider under em Titel «Liedli ab em Land» bim Francke z Bärn usegää. Mit dere glungene und schöne Musig sind d Reinhart-Gedicht mit irne Sproochmelodye no besser zur gältig cho, und eso sind si beliebti Volsklieder worde, wo me au id Singbüecher für d Schwiizer Schuele übernoo het. Si ghöre zum tradizionelle Liedguet vo dr Schwiizer Singkultur. Wyt im Land ume isch d Melody vom Stück «Meietag» mit de erschte Wort «D’Zyt isch do» bekannt worde, wo si vo 1926 bis ane 1966 em Schwiizer Radio sis Pausezeiche gsi isch.

Au vo anderne Komponischte het me usem 20. Joorhundert Liederbüechli mit em Reinhart sine Gedicht:

• Ane 1918 het dr Suurländer z Aarau s Buech «D’Zyt isch do. Liedli für d’Schuel und für deheime. In Musik gesetzt vom Alfred Frei» usegää. Dr Musiker Alfred Frei (1887–1966) vo Mümliswil isch Lehrer i verschidene Soledurner Gmeinde gsi, und er het dank ere guete Musigusbildig vil komponiert, mit Gedicht vom Reinhart und syne Melodye het er au s Liederheft «Dr Fäldwäg us» gmacht.
• 1920 het dr Suurländer s Wärch «Uf em Bärgli. Liedli für d’Schuel und für deheime» usegää.
• Dr Suurländer het 1930 für deil vo de Lieder wider nöji Musik lo schrybe. S nöie Buech heisst «Im Grüenhag. Neui Liedli ab em Land für d’Schuel und für deheim, komponiert vom Otto Schnyder.»
• Vo 1934 isch es Liederbuech usem Verlag Musik Hug z Züri: «Liedli ab em Land. Für dreistimmigen Frauenchor komponiert von Paul Fehrmann.» (Dr Paul Fehrmann (10. Dezämber 1859–27. Juni 1938) vo Sanggalle isch Kapällmeischter vom Stadttheater Sanggalle gsi, und er het ane 1896 ghulfe dr Schwiizerisch Chilegsangsbund gründe.)

Literatur

• Peter Schönborn: Josef Reinhart. Leben und Werk. Winterthur 1964.