Le Perche

Le Perche isch è historischi Grõfschaft im Nordè vo Frankrych, dèrrè irèn Nammè abber au hüt no i sèllèrè als Landschaftsbezeichnung in Gebruuch isch.

Geografy

Laag

D Perche lyt im Weschtè vom Pariser Beggi bzw. im Südè vo dè Normandy im èm Ärmelkanal bzw. im Nordè vom Loire-Dal sowiè witt öschtlich vo dè Bretagne. D Perche isch è witzogènè Büggele-Landschaft, wo sich vom Ärmelkanal hèr wiè-nèn Keil zwüschè s Pariser Beggè un s Loire-Dal gschobè hèt. Zuèdèm vobindet d Perche d Büggellandschaft vom Massif armoricain, wo sich vo dè Weschtspitze vo dè Bretagne bis i diè öschtlichi Normandy zièt, mit èm Pariser Beggi. Uff dè bolitischè Landchartè spillt d Perche kei Rollè mee, irè Gebièt setzt sich us Deile vo diversè Départements zämmè:

diè weschtlichi Hälfti lyt im Oschtè vo dè unternormannischè Orne (Region Normandy, früèner Basse-Normandy odder Unteri Normandy)
diè öschtlichi Hälfti lyt im Weschtè vom Département Eure-et-Loir (Region Centre-Val de Loire), also am Rand vom Loire-Dal un a dè rächtè Näbbèflüss vo dè Loire
im Südweschtè ghörd è chlyns Eggli zum Département Sarthe
im Südè ghörd è schmals Rièmli zum Dèpartment Loir-et-Cher
am Südrand gränzt d Perche a d Landschaftè Le Perche Gouët un Le Perche Vendômois.

Landschaft

D Perche isch è Land, wo uss èm Huufè Höger un chlynè Büggele bschtòt. Dè högscht vo sèllnè Büggele isch nu 301 m hoch; diè durchschnittlichi Höchi vo dè Ortschaftè lyt bi ca. 150 m. S Gebièt vo dè Perche isch früèner è Waldland (Sylva Pertica) gsi; hüt isch s hauptsächlich è Weidwǜrtschaftsgebièt, wo durch Stuudèhäg ((bocage)) strukturyrt isch. Diè Huufè Weidè bruucht s, well diè früèner bedütendi Rösserzucht (luèg au bi Percheron-Pfèrd) mittlerwyl durch d Milchwǜrtschaft un d Sauèzucht abglöst worrè isch. È Induschtrialisyrung hèt langè Zit nit stattgfundè, un hèt i dè letschtè Dekadè nur langsam Yzug ghaaltè. Hüt sin großi Deil vo dè Perche im Regionalè Nadurpark Perche integryrt. D Perche berèt i dè Hauptsach uff dè Wǜrtschaftschraft vo dè Buèrè, wo i dè zaalrychè Dörfer läbbèd; Hauptortschaftè i dè Perche sin Nogent-le-Rotrou (ca. 10.000 Ywooner), Mortagne-au-Perche (gèrn au mòl als la coeur du Perche benamst mit ca. 4.000 Ywooner) un Bellême (ca. 1.950 Ywooner zämmè mit Sérigny).

Flüss

D Perche gildèt als weschtfranzösisches Wasserschloss (frz.: château d'eau), wo sowoll è baar Näbbèfluss vo dè Seine im Pariser Beggi wiè au è baar Näbbèflüss vo dè Loire mit Wasser uss sinè zaalrychè Quällè un Bäch vosorgt. Ußerdèmm gön no è baar chlyni Flüssle am Nordrand vo dè Perche bis zum Ärmelkanal abbè, sin also strèng gnõ Strömle.

Wichtigschti Flüss im Yzugsgebièt vo dè Seine sin:

d Eure
d Risle

Im Yzugsgebièt vo dè Loire flüèßèd:

d Sarthe
d Loir, wo èn Näbbèfluss vo dè Sarthe isch (un sèllèwäg übber d Sarthe in d Loire entwässèrè duèt)
d Huisne, wo èn Näbbèfluss vo dè Sarthe isch
d Même, wo i d Huisne mündè duèt

Vo dè Küschtèflüss odder Strömle sin zwei z nennè:

d Touques (mündet bi Deauville i dè Ärmelkanal)
d Dives (mündet bi Houlgate i dè Ärmelkanal)

Beidi Küschtèflüss sin guèt 100 km lang.

Gschichtè

Schu i dè karolingischè Zit isch i dè Perche è Grõfschaft (comté) ygrichtet worrè. I dè Mitti vum 10. Johrhundert isch s Land allerdings zwǜschè m Grõfè Theobald dè Bschiisser vo Blois un èm Normannèhärzog Richard Ooniangscht (reg. 942–996) hart umkämpft gsi. I dè nägschtè Zit isch si bolitisch zweideilt gsi. Dè weschtliche Deil, wo sich d Hèrrè vo Bellême etablyrt hèn, isch unter normannischem Yfluss blibbè; dè öschtliche Deil um Nogent isch abber unter dè Kontrollè vom Grõf Theobald dè Bschiisser blibbè.

Dè Grõf Theobald hèt i dè Burg vo Nogent sin Vasall Rotrou I. als Burghèrr ygsetzt. Sini Èrbdöchter hèt dè Burghèrr vo Mortagne, wo d Burg nördlich vo Nogent lyt, ghürõtè (d Hèrrè vo Mortagne sin zitèwys, abber nit permanènt, als Grõf benamst worrè), wodurrè dè gröschte Deil vo dè Perche in einèrè Familliè zämmègfasst worrè isch. Durch Èrbschaft isch für churzi Zit d Vizegrafschaft Châteaudun (Dunois) dèzuè chò, wo abber gly wègè Erbdeilung widder eigèni Wäge gangè isch. D Hèrrè vo Nogent-Mortagne hèn im 12. Johrhundert in èrè ständigè Fehde gegè d Hèrrè vo Bellême ghaa. Gottfried II. hèt für sin Bsitz als Èrschtè dè Titel von èm Grõfè vo dè Perche (comte du Perche) gfüürt, wo vo siné Nõchfolger wittergfüürt worrè isch.

Nõchdèm s Grõfèhuus uusgschtorbè isch (1227), hèt mò d Perche i d Krondomänè (Domaine royal) übberfüürt. Prinz Peter (Sohn vom Könnig Ludwig IX.) hèt d Perche un d Grõfschaft Alençon im Johr 1269 als Apanage chriègt, d Perche isch abber 1283 wieder i d Domaine royal zrückgholt worrè. Ab èm Johr 1293 hèt d Perche dè Näbbèlinniè vom Huus Valois vo Alençon ghört, wèlli 1525 mit èm Härzog Karl IV. vo Alençon uusgschtorbè isch.

Im 17. Johrhundert sin vill Lütt uss dè Perche uff Kanada uusgwanderèt, dört machèd d Nõchfolger bis hüt èn wesèntlichè Deil vo dè frankokanadischè Bevölkerung uus.

Hèrrè vo Mortagne

Hervé I., Grõf, Hèrr vo Mortagne, um 941/955
Hervé II., Grõf, Hèrr vo Mortagne, um 974/980

Hèrrè vo Nogent

Rotrou I., Grõf vo Nogent, um 960/996
Mélisende, Grôfin vo Nogent, sini Döchter

Fulcois, um 1000

Fulcois isch wôrschinlich èn Soon vom Vizegrõf Gottfryd I. vo Châteaudun un Neffe vom Hervé II. vo Mortagne. Er hèt d Erbschaft vo sim Onkel aadrèttè, wôrènd in Châteaudun sin ältèrè Bruèder Hugo I. hinnè nõch chò isch. Durch im Fulcois sini Hochzit mit dè Mélisende hèt er Mortagne un Nogent i sinèrè Familliè zämmè brocht.

Hèrrè vo Mortagne un Nogent (Huus Châteaudun)

Gottfryd I. († 1039/40), Hèrr vo Nogent un Mortagne, wôrschinlich Soon vom Fulcois un Mélisende (als Gottfryd II., Vizegrõf vo Châteaudun)
Hugo I. († 1042/44), Hèrr vo Nogent, Grõf vo Mortagne, sin Soon (als Hugo II., Vizegrõf vo Châteaudun)
Rotrou II. († woll 1080), Hèrr vo Nogent, Grõf vo Mortagne, sin Bruèder (als Rotrou I., Vizegrõf vo Châteaudun)

Grõfè vo Le Perche

Huus Châteaudun

Gottfryd II. († um 1100) Hèrr vo Nogent, Grõf vo Mortagne, nõch 1090 èrschtè Grõf vo Le Perche, sin Soon (Châteaudun hèt sin Bruèder Hugo III. chriègt)
Rotrou III. dè Große († gfallè 1144 vor Rouen), Grõf vo Le Perche
Stephan vu Perche (* nõch 1137; † 1169), Kanzler vo Siziliè un Elegtbischof vo Palermo, vomuètlich Soon vo Rotrou III.
Rotrou IV. († 1191), Grõf vo Le Perche, Soon vom Rotrou III.
Stephan vu Le Perche († 1205), Chrützritter, Soon vom Rotrou IV.
Gottfryd III. († 1202), Grõf vo Le Perche, Soon vom Rotrou IV.
Thomas († gfallè 1217 vor Lincoln), Grõf vo Le Perche, Soon vom Gottfryd III.
Willelm († 1226), Bischof vo Châlons, 1217 Grõf vo Le Perche, Bruèder vom Gottfryd III.

Kapetinger

Peter I., Grõf vo Le Perche 1269–1284

Huus Valois-Alençon

Karl I. vo Valois, Grõf vo Le Perche 1293–1325
Karl II., Grõf vo Alençon un Le Perche 1326, † 1346.
Robert, † 1377, 1361 Grõf vo Le Perche, Soon vum Karl II.
Peter II. (Pierre II.), † 1404, 1361 Grõf vo Alençon, 1377 Grõf vo Porhoet un Le Perche, sin Bruèder
Johann I. dè Weise (Jean I. le Sage) (X 1415 i dè Schlacht vo Azincourt) 1396 Grõf vo Le Perche, 1404 Grõf un 1414 Hèrzog vo Alençon, sin Soon
Pierre (* 1407, † 1408) Grõf vo Le Perche, sin Soon
René, † 1492, 1476 Herzog vo Alençon, Grõf vo Le Perche, sin Bruèder
Karl IV. (Charles IV.), † 1525, woll 1489 Grõf vo Le Perche, 1492 Härzog vo Alençon, 1497 souveränè Grõf vo Armagnac un Rouergue, Grõf vo Rodez, 1517 Härzog vo Berry, sin Soon

Touristischi Attraktionè

D Burg (château) vo Nogent-le-Rotrou isch diè gröscht Attraktion vo dè Perche. Diè meischtè Dorfkirchè sin ehemòligi Prioratskirchè mit romanischem Urschprung, wo abber meischtens i dè Chrièg vum 14., 15. un 16. Johrhundert plünderèt worrè sin un/odder gröschtèdeils gschliffè un neu baut worrè sin: Èn Huufè hèn Donnègwölbe uss Holz mit Zuganker a dè Basis; è baar Holzgwölbe sin ornamental aagmòlt (z. B. Combres, La Croix-du-Perche u. a.). D Apsidè vo vill Kirchè sin im 17./18. Johrhundert durch èn Lettner unterdeilt worrè, dört dèhinter isch d Sakrischtei.

Landschaftlich hèt d Perche au öppis z biétè, s git èn Huufè Schlösser un Hèrrèhüser, frz.: manoir, wo übber diè ganz Perche voschtreut ligèd. Witterhy git s am Ufer vo dè Huisne pittoreski Uferabschnitt, z. B. mit aaltè Müllènè. Sèlli Gegènd biètet sich au für Radtourè uff èm voie verte vo Condé-sur-Huisne uff Alençon durch diè weschtichi Perche aa, wo èn Bähnleradwäg isch.

Für Tourischtè, wo è bitzeli mee Action wenn, hèt diè dünnbesidelti Perche gnuèg Flächi un Aalaagè für Motocross- un Outdoor-Kart-Rennbaanè z biètè, wènniger Action git s uff dè Golfblätz i dè Perche.

Vokeer

Fèrnschtrõßè

Vyr großi Fèrnvokeersschtrõßè bindèt d Perche a s französisché Strõßènetz aa.

d RN 12 via Dreux, Mortagne un Alençon
d A 11, wo vo Paris uff Nantes i dè Bretagne gòt, hèt Aaschlussschtellè in Chartes, Nogent-le-Rotrou un z Mans.
d D 923, wo vo Chartres uff Mans gòt, un Aaschlüss in Courville-sur-Eure, Champrond-en-Gâtine, Nogent-le-Rotrou un La Ferté-Bernard biètet. D D 923 isch urschrünglich d RN 23 gsi, anno 1972 abber zuè nèrè Departementschtrõß degradyrt worrè isch (entspricht im Wechsel vo Bundesschtrõß zuè nèrè Landesschtrõß z Dütschland).
d D 955, wo vo Orléans in wittèm Bogè südweschtlich um Pariser Agglo ummè gòt un tangyrt i dè Perche Nogent-le-Rotrou, Bellême un Mamers am Weschtrand vo dè Perche. Sèlli Chaussee isch anno 1811 im Uffdraag vom Napoleon baut worrè, um sini Truppè schnellschtmöglich i d Bretagne volegè z chönnè. Sèllèwäg volauft D 955 tout droit, also kerzègraad, übber d Höger vo dè Perche. Wèg irer Hèrkumpft wörd si vo dè Yheimischè als route napoléonienne benamst, wa uff Alemannisch Wellblèchwäg heißè duèt.

Baanschtrèggè

D Baanschtrèggi Paris-Brescht gòt i dè südlichè Hälfti quer durch d Perche. Uff sèllèrè Streggi vokeerèd Eilzüüg (TER) übber d Stationè Chartres, Courville-sur-Eure, La Loupe, Nogent-le-Rotrou sowiè La Ferté-Bernard i dè Perche un Connerré sowiè Mans im Loire-Dal (Mans hèt TGV-Aaschluss). Ußerdèm hèn d Ywooner vo dè Oscht-Perche d Möglichkeit, dè TGV-Baanhof vo Villiers-sur-Loir für d TGV-Züüg z bruuchè (D Faarzit bis Paris bedrait 42 min.). Sowoll d TGV wiè au d TER, wo vo dè Perche uus gu Paris gän, hörèd im Bf. Paris-Montparnasse in Südweschtè vo dè französischè Hauptstadt uff.

Weblinggs

Commons: Perche – Sammlig vo Multimediadateie

Perche Fotos + Infos uf schwarzaufweiss.de

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Le_Perche“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Perche_(région_naturelle)“ vu de französische Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.