Käppelijoch

S Käppelijoch

Dialäkt: Baseldütsch

Die alti Middleri Brugg, churz bevor si 1903 abgrisse worden isch. S Käppelijoch stoot uf em üsserste Stäipfiiler und um s ume het s e Gländer gha.

S Käppelijoch hüte, zmidzt uf dr Brugg

S Käppelijoch isch en ehemoligi chläini Kapälle uf dr Middlere Brugg z Baasel, wo under Dänggmolschutz stoot. Wie e baar anderi Baute in dr Stadt, het au s Käppelijoch e farbigs Ziegeldach.

Baugschicht

Statue vo Häilige odr Kapälle sin im Middelalter uf Brugge nid sälte gsi. 1392, wo Grooss- und Chläibaasel veräinigt worde si, isch s Käppeli, e chläini Bruggkapälle uf em fümfte Stäipfiiler vom Chläibaasel us, wo denn dr üssersti Pfiiler us Stäi gsi isch und wäge dr Kapälle Käppelijoch ghäisse het, nöi baut worde. Die Kapälle isch woorschinlig no us Holz gsi. 1478 het mä sä abgrisse und nöi us Stäi lo baue – vilicht vom Jakob Sarbach, wo 1473–74 s Spaaledoor versterkt het – under anderem zum dr Bruggepfiiler z beschweere, wo immer wider bi Hoochwasser vom Rhii z Schaade cho isch. Uf däm Jooch isch d Käpalle au bliibe, wo 1457 e säggste Stäipfiiler, s Bärefelserjoch, baut worde isch, bis mä 1858 das Joch het müesse versterke und denn au d Kapälle uf em nöi ufgstellt het. Mä het au anstatt vo dr Christusfigur, wo mä noch dr Reformazioon wäggnoo het, s Hüüsli mit ere Skulptur vom Bischof Heinrich vo Thun verziert. 1903 het mä die alti Rhiibrugg afo abrisse und e nöiji baut und denn au nid vergässe, s Käppelijoch wider ufzbaue, zmidzt uf dr Brugg zwüschen em Grooss- und em Chläibaasel.

D Schändigung dur d Hussite

D Hussite, wo mit em Kaiser Sigismund und em Babst verstritte gsi sin, häi e Delegazioon zum Konzil uf Baasel gschiggt. Mä verzellt, ass uf em Wääg zum Konzil Hussite am 23. Januar 1433 d Christusstatue im Käppelijoch mit Schneeballe gschändet häige. Die gmässigte Hussite, d Utrakwiste, häi denn aber mit em Konzil e Kompromiss abgschlosse, wo am 30. Novämber 1433 as Baasler Kompaktat rächtsgültig worde si.

D Richtstatt

Mä het lang vil Wärt druf gläit, ass d Bürger e guete Blick uf d Hiirichdige, wo nid sälte gsi sin, überchoo häi. Wemm mä uf em Määrtblatz männligi Verbrächer köpft het, so sin vom Käppelijoch us vor allem Fraue gschwemmt worde, wo wäge Ehebruch und Chindsdöödig verurdäilt worde si. Mä het si gfesslet in Rhii gheit und sä bachab im Santihanns wider us em Wasser zooge. Wenn si no gläbt hän, sin si begnaadigt worde, häi aber d Stadt müesse verloo.

Bruuchdum und Volksglaube

1858 isch vorgschlage worde, ass mä s Käppelijoch ganz wurd abrisse, wil s in son eme schlächte Zuestand gsi isch. Das het aber äinige Baasler nid basst. D Fasnächtler sin druf mit ere Ladärne in dr Form vom Käppelijoch am Morgesträich umeglofe. Es schiint das het gnützt, uf jede Fall het mä s Hüüsli nöi ufbaut.

Früener emol het mä no ums Käppelijoch chönne umelaufe, und e Baasler Aberglaube isch s gsii, ass wemm mä Zaanwee häig, es wurd gnüege, wemm mä dreimol ums Käppelijoch wurd umelaufe und denn s Zaanwee loos sig – uf jeede Fall, wenn dr Rhii zuegfroore sig.

S Käppelijoch isch au do und dört in Chindervärsli erwäänt worde. So bim Abzelle: ...Über em Rhy isch s Käppelijoch, do wirft mä die kleine Kinder ins Loch... oder au Uf dr Rhybruck s Käppelijoch, wo me die gäle Rüebe kocht. Wo me si kocht, wo me si isst. Wo me die böse Buebe fitzt. (Wo me die liebe Maiteli küsst.)

Wenn genau Verliebti aagfange häi, Liebesschlösser am Gitter vom Käppelijoch ufzhänke, wäiss mä nid. In de Medie isch die Sitte im Joor 2013 zum erste Mol erwäänt worde. Hützudags hange schon e baar hundert Schlösser dört.

Am Vogel Gryff danze d Ehrezäiche am Zwölfi vor em Käppelijoch und zäige de Groosbaasler nume iiri Füüdle.

Kwelle

• Die alte Basler Rheinbrücke uf albasel.ch, abgrüeft am 10. August 2014
• Stadtführung Basel uf herrkarrer.ch, abgrüeft am 10. August 2014