Dr Muttezer Dorfbach
| Dr Dorfbach vo Muttez | ||
| Laag | Baselbiet (Schwiz) | |
| Flusssystem | Rhii | |
| Quelle | Grendelmatt / Weiermatt 47° 30′ 49″ N, 7° 39′ 7″ O | |
| Quellhöchi | 323 m ü. M. | |
| Mündig | bi Muttez in Hochrhii (bis 2012 Birs)Koordinate: 47° 32′ 4″ N, 7° 40′ 4″ O; CH1903: 617257 / 264895 47° 32′ 4″ N, 7° 40′ 4″ O | |
| Mündigshöchi | 256 m ü. M. | |
| Höchiunterschiid | 67 m
| |
| Chliistedt | Muttez | |
| Schiffbar | näi | |
| Dialäkt: Baaseldütsch |
Dr Dorfbach z Muttez isch e lokale Bach gsi, wo bis in s 20. Joorhundert offe in sim historische Bachbett zmidz dur s Dorf gflosse, denn iidoolt worden isch und hüte zum e groosse Däil im ene Graabe oder under Druck dur Roor zum Rhii gfüert wird.
Gschicht
[ändere | Quälltäxt bearbeite]D Kwelle
[ändere | Quälltäxt bearbeite]In de Hööchene über Muttez het s meereri Kwelle, won e Däil drvo scho vor langer Zit gfasst worde si und dur Tüchle, das häisst usgehöölti Baumstämm wo inenandergsteckt worde si, d Dorfbrünne gspiist häi. Am Nordosthang vom Wartebärg isch d Arbogastkwelle, wo d Brünne an dr Burggass versorgt het, vom Hang unden am früenere Schiessblatz isch s Wasser vo dr Geispelkwelle in d Brünne an dr Geispelgass gflosse, das vom Fuulebach in dr Brunne an dr Baaselgass und d Ängedaalkwelle, wo vom Waldrand gege d Schönmatt chunnt, het d Brünne im Dorfbach nooche gspiist.[1]
Dr Dorfbach
[ändere | Quälltäxt bearbeite]S Dorf het sich im Dorfbach nooch entwigglet, s Ooberdorf oobe an dr Arbogast-Chille und s Underdorf undedraa. Bis zum Aafang vom 20. Joorhundert isch dr Dorfbach offe in sim ursprünglige Bachbett bi dr Gämpegass dur s Ooberdorf am Abhang gflosse, denn um d Chille ume und in dr Eebeni näbe dr Hauptstrooss gege Nord-Nordoste zum Hardwald. Im Underdorf het s bi Hoochwasser immer wider Überschwemmige gee.[2]
1760 het mä dr Bach unden am Dorf gege Weste in d Richdig vo dr Birs abgläitet und so s Wasser zum Bewässere vo de Fälder im Norde vo dr hütige St. Jakobsstrooss chönne bruuche.[3]
Über e Bach het s doo und dört e chliises Brüggli ghaa, aber d Buure si vilmol mit iire Wääge äifach duure gfaare. Für Fuessgänger het s Stääg us Holz gee. Wie suuber s Wasser gsi isch, do drüüber git s die underschiidligste Mäinige. Noch em Hans Bändli sig s Wasser ganz klaar gsi und Forälle sige din umegschwumme. Aber es si au Hüüsli[4] über em Bach baut gsi und d School[5] vo dr Metzgerei bim Restorant Wartebärg. Die het d Schlachtäbfäll äifach in Bach iine gläitet, wo si denn im Räche bim Lindebrunne blibe hänge si. Us em Ooberdorf sige Änte aabegschwumme und häige die Abfäll gfrässe.[6] D Buure häi au d Gülle vilmol in Bach iine gläitet.[7]
1911 het mä dr Bach afo iidoole und het so e seer bräiti Haupstrooss überchoo. In dr zwäite Helfti vom 20. Joorhundert isch dr Dorfbach in en anderi Richdig abgläitet worde und isch iidoolt sit dr Hüslimattstrooss dur s Ooberdorf under em Kirchblatz gflosse, dr Baaselstrooss und denn dr Münchestäinerstrooss nooch in d Birs. Wil d Roor aber nid wit gnueg gsi sin, zum au noch starke Gwidder alles Wasser chönne abfüere und s Bachwasser au immer wider in d Abwasserkanalisazioon iinegflosse isch, het mä 2009 afo blaane, dr Bach wider umzläite. Hüte fliesst er vo dr Chille us dr Burggass und dr Bräitistrooss nooch im ene offene Graabe, denn im ene Roor vo dr Roothuusstrooss dur d Chirchmatt und vo dört in Rhii.[8]
Weblink
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Dorfbach auf heimatkunde-muttenz.ch
- Nie mehr «Land unter»: So will Muttenz den Dorfbach bändigen Artikel uf basellandschaftlichezeitung.ch vom 25. Mai 2018
Fuessnoote
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ Dorfbrunnen uf heimatkunde-muttenz.ch, abgrüeft am 18. Januar 2013.
- ↑ Kunstführer Muttenz: Das Ortsbild (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) uf baselland.ch, abgrüeft am 18. Januar 2013.
- ↑ Der Dorfbach uf heimatkunde-muttenz.ch, abgrüeft am 18. Januar 2013.
- ↑ WC
- ↑ s Schlachthuus
- ↑ Der Dorfbach - Bildgalerie (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) uf heimatkunde-muttenz.ch, abgrüeft am 18. Januar 2013.
- ↑ Früher → Dorfbäche uf gummistiefelland.ch, abgrüeft am 18. Januar 2013.
- ↑ Der Dorfbach – Ableitung des Dorfbaches 2009-2012 uf heimatkunde-muttenz.ch, abgrüeft am 18. Januar 2013.