Dollfus-Mieg et Compagnie
Koordinate: 47° 44′ 55″ N, 7° 19′ 2,2″ O
| Dialäkt: Mìlhüüserisch |
.jpg)
DMC (Dollfus-Mieg & Cie) ìsch a Textil-Firma wo ànna 1746 z Milhüüsa grìnda worra ìsch, un wo ìn dr Entwìcklung vu dr Stàdt wìchtig gsìì ìsch.
Gschìcht
[ändere | Quälltäxt bearbeite]D Gschìcht vu dr Firma ìsch ang verbunda mìt dr Gschìcht vu da großa Fàmìlia wo üs Milhüüsa a wìchtiga ìnduschtriella Stàdt gmàcht han: Dollfus, Mieg, Koechlin un Engel.
Vor ìhra Vereinigung mìt em Frànkrìch ànna 1798, ìsch d Stàdt Milhüüsa a frèia Republik gsìì. Ìm Frànkrìch ìsch sallamols (vu 1868 bis 1759[1]) d Stoffdruckarèi ìn dr „indiennes“-Àrt verbotta gsìì, so hàt Milhüüsa a Vorteil ìwer d frànzeescha Städta ghàà, un d Stoffdruckarèi vu „indiennes“ hàt sìch z Milhüüsa güet entwìckelt. (Ànna 1792 sìn àwer hoocha Zollrachta zwìscha Milhüüsa un s Frànkrìch igrìchta worra, un s milhüüser kommerziella Betrìeb war ìn großer Gfohr gsìì, wenn's dia Vereinigung nìt gaa hat.)
Ànna 1764 hàt dr Jean Dollfus (* 1729; † 1800), wo ìn dr Stoffdruckarèi „Hartmann“ gschàfft hàt, sina Àrwet verloo fer sina eigena Unternamma z grìnda: „Dollfus & Hofer“. Ànna 1777 ìsch d Firma uf „Jean Dollfus“ umtaift worra, wial Mìtàrweiter dervu gànga sìn. Dernawa hàt dr Daniel Dollfus (* 1769; † 1818), dr zweit Suhn vum Jean Dollfus, ìn dr Stoffdruckarèi „Dollfus-Vetter & Cie“ z Lütterbàch gschàfft.[2]
Àm 21. März 1800 han sìch dia Unternamma vum Vàter un vum Suhn zammagschlossa, un sìn „Dollfus-Mieg & Cie“ worra. Ìn dr gliicha Zitt hàt dr Daniel Dollfus d Anne-Marie Mieg (* 1770; † 1852) ghirota. Dr Daniel Dollfus hàt dia Unternamma z Durni, sallamols a Dorf nawa Milhüüsa (dàto a Viartel vu Milhüüsa), entwìckelt. Wia mehrera Unternamma ìn dara Gegend, hàt'r sìch àm Steinbächlein entlàng wälla befìnda, wial s Wàsser vum Bàch nutzbàr gsìì ìsch fer d Àktivität (fer Mìhla màcha z dreiha oder eifàch wial ma Wàsser brüücht hàt).
Ìm Johr 1814, ìsch dr André Koechlin (* 1789; † 1875) Mìtàrweiter vum Daniel Dollfus worra. Sechs Johr speeter, ànna 1820, ìsch dr Jean Dollfus-Mieg (* 1800; † 1887), dr Suhn vum Daniel Dollfus, ìn s Unternamma kumma ku mìtschàffa. Do ìsch dernoh dr André Koechlin furtgànga (fer a großa Ìnduschtriella-Màschìna-Firma z grìnda). Vu 1850 àb, ìsch dr Jean Dollfus-Mieg dr Leiter vu DMC worra. Dr Frédéric Engel-Dollfus (* 1818; † 1883), si Tochtermànn, ìsch si Mìtàrweiter gsìì.
Nawesbii ìsch aui s kreativa Teil vum Betrìeb entwìckelt worra: ànna 1884, hàt DMC d Thérèse de Dillmont (* 1846; † 1890), a beriamhta un begàbta eeschtricha Stìckera, igstellt: wahrend mehrera Johra hàt sa nèia Modell fer d Firma erfunda.[3]
Wo s Elsàss ànna 1872 ditsch worra ìsch, sìn mehrera elsassischa Ìndustrieller uf Beefert gànga, fer därt a Àktivität ìn Rìchtung vum frànzeescha Betrìeb z grìnda. So hàt sìch DMC nawa dr Stàdt ìnschtàlliart.[4] Ìn da 1950. Johra hàt dia Àktivität àbgnu un d beeferter Gebäi vu DMC sìn ìn dr Firma Bull verkàuift worra.[5]
Dr ehmàliga Logo vu dr Màrka ìsch a Glocka gsìì, dàto ìsch's dr Kopf vu'ma Ross: dàs ìsch ìsch dr Logo vu dr Firma Thiriez-Cartier-Bresson, wo sìch ìm Mai 1961 hàt mìt DMC zammagschlossa hàt. Dr Nàmma „DMC“ ìsch blìewa, obwohl àss Thiriez-Cartier-Bresson greeßer gsìì ìsch, denn DMC ìsch scho ìn dr Börsa bekànnt gsìì.[6]
Produktion
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Zìmlig friaih hàt d Unternamma unhàbangig vu àndra Partner wälla wara: eigena Wawarèi, eigena Spìnnarèi, eigena Kohla-Produktion (ànna 1812 hàt DMC d Kohlamina vu Ronchamp kàuift), eigena Bleicha un Fàrbstoff-Harstellung (dr Daniel Dollfus ìsch Chemischt gsìì). D Bàuimwulla ìsch nàtiirlig üs witta Lander ìmportiart worra.
Ànna 1841 hàt DMC a nèia Àktivität ààgfànga: dr Verkàuif vu Fàda, fer nahia un stìcka. Dia Àktivität hàt sìch güet entwìchelt, wahrend àss àndra làngsàm àbgnumma han: ànna 1888 hàt d Druckarèi-Àktivität ghàlta un ànna 1898 hàt d Wawarèi-Àktivität ghàlta.
Dur dr Erfolg vu ìhrem Fàda, hàt DMC ànna 1975 d Produkt-Linia „Loisirs Créatifs“ ààgfànga: do gìtt's Fàda un Wàr fer ìn'ra Frèizitt-Àrt stìcka, nahia oder ìrgendwia mìt Textil baschla.[7]
D beschta Zitt ìsch àwer umma; ànna 1985 hàt's d erschta Màssaentlàssung gaa. Zitter därt hàt d Zàhl vu da Mìtàrweiter regelmaßig àbgnumma. Ands 2013 han noch, ìn dr gànza Walt, numma noch 320 Beàmta fer DMC gschàft, dervu 240 ìm Frànkrìch, un dervu 235 z Milhüüsa un z Ìllsi; trotzdam blibt d Màrka DMC dr greescht Verkàuifer vu Stìckfàda[8].
Gebäi
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Erschta Produktionsànlàga vu 1812
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Ànna 1812 ìsch a riesiga Spìnnarèi-Fàwrìk bàuia worra; 138 m làng, 12 m breit, mìt 4 Stäck un 47 Reiha Fanschter, sa ìsch d längschta Spìnnarèi ìn kontinàntàl Europa (dàs heißt: üsser da Verreinigta Keenigreich)[9][10]. Do sìn 107 „mule-jenny“ gloffa (Màschina erfunda ìn Angland vum Samuel Crompton).
Vorna dràà ìsch a kleiner Gebäi gstànda, wo a Dàmpfmàschìna enthàlta hàt; zerscht a „Peel & Williams“ (1812), noochhar a Rissler & Dixon (1825), un eina üs dr Firma André Koechlin & Cie (1834)[11]. Sina hàlb-runda Fanschter hatta besser sotta hewa àls viareckiga Fanschter, wenn's ìm Fàll ìnnawandig explodiart hatt. Dr Àbrìss vu dam Gebäi hàt àm 19. Àwril 2011 ààgfànga[12].
200 Johr noh ìhrem Bàui, ìsch d Spìnnarèi ìmmer noch gstànda, àls letscht un einzigàrtig Zeuignis vu dara Gebäi-Àrt. Sa ìsch ìn'ra àndra Firma verkàuift worra gsìì, un zitter Juni 1998 ìsch kè Àktivität meh dìnna gloffa[13]. Ohna großa Unterhàltung un waga mehrera Brand, ìsch sa numma noch a Ruina gsìì un schliaßlig hàt dr Àbrìss vu dam lànga Gebäi àm 27. Dezamber 2013 ààgfànga[14].
-
Dàmpfmàschìna-Gebäi (ìm Juni 2010, zersteert dur a Brànd) -
Riesiga Spìnnarèi un Dàmpfmàschìna-Gebäi vorna dràà (ìm Septamber 2010) -
Riesiga Spìnnarèi (ìm Septamber 2013, noh-n-em Àbrìss vum Dàmpfmàschìna-Gebäi) -
Àbrìss vu dr riesiga Spìnnarèi (ìm Dezamber 2013)
.JPG)
_(2).JPG)
.JPG)
Speetera Produktionsgebäi
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Vu 1870 àb, sìn Produktion-Gebäi noh-n-em Modell vu da anglisha „sheds“ bàuia worra. Vu 1876 àb, wara Gleis fer Zìg ìn dr Unternamma ànaglìgt.[15]
Zwei Gebäi fàlla uf dur ìhr scheen Üssah: dr „Réfectoire“ (Speisasààl) bàuia ànna 1886 un s Hàuiptbüro bàuia ànna 1899.
Zwìscha 1902 un 1931, sìn viareckicka Gebäi bàuia worra; üs rota Bàchstei un mìt großa Fanschter, sa gliicha sìch zìmlig, s Bàuiwark hàt hàuitpsachlig pràktisch müeßa sìì. S greeschta dervu, bàuia ànna 1913, ìsch 229 m làng, 35 m breit, un 4 Stäck hooch; 2000 Àrweiter han àls dìnna gschàfft.
Meischta vu dana Gebäi sìn jezt laar, àwer ìn'ma güeta Züestànd, noh kààt ma sa noch bhàlta un brüücha. D Stàdt Milhüüsa hàt sa àbkàuift un ìhra Zukunft z erfìnda ìsch jetz a großa Ufgàb fer d Àrchitekta.[16]
-
Sheds -
Sheds un Kàmii -
Réfectoire (vu 1886) -
Hàuiptbüro (vu 1899) -
Viareckiga Gebäi üs rota Bàchstei -
Staga ìm Igàng vu'ma Gebäi üs Bàchstei -
Greeschta ìnduschtriella Gebäi ìm Elsàss
.JPG)
.jpg)
.jpg)
.JPG)
Àrweiterviartel: d „cité“
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Nawesbii hàt's Gebäi gaa wo nìt direkt ìn dr Unternamma gheera, àwer wo dur ìhra Entwìcklung entstànda sìn. D milhüüser Ìnduschtrieller han sìch um s Wohl vu da Àrweiter bekìmmert, nìt unbedìngt wial sa großharzig gsìì sìn, àwer hàuiptsachlig wial sa güeta un trèia Igstellta brüücht han, noh-n-em Pàternàlischmus-Prìnzip.
Àss d Fràuia riahwig han känna schàffa, ìsch ànna 1850 a „salle d'asile“ bàuia worra, wo d Kìnder empfànga hàt wahrend àss ìhra Miatra uf dr Fàwrìk gsìì sìn.
Àss d Àrweiter gsund un ààstandig bliiwa, hàt dr milhüüser Ìnduschtrieller Jules Siegfried ànna 1868 dr „cercle mulhousien“ grìnda, a Ort wo ìn Sport un Kültür gewìdmet gsìì ìsch[17]; do sìn zum Beipiel d Theàterstìckla vum Auguste Lustig gspìelt worra.
Zwìscha 1853 un 1897, ìsch a Viartel fer d Àrweiter nawa dr Unternamma bàuia worra. S Modell ìsch a Hüss, mìt'ma Gàrta drum umma, wo ìn viar verteilt gsìì ìsch: jedes vu dana viar Teil ìsch a Wohnung gsìì wo-n-a Fàmìlia hàt känna wohna. Àm Ààfàng sìn d Iwohner ìm Hüsszìns gsìì, àwer noh mehrera Johra hàn sa d Meegligkeit ghàà, ìhra Teil vum Hüss àbzkàuika. Ìm gànza gìtt's 1243 so Wohnunga. Uf Frànzeesch heißt dàs Viartel „(la) cité“, un uf Elsassisch hàt ma da Nàmma ìwernumma.
S ìnduschtriella Viartel vu Beefert
[ändere | Quälltäxt bearbeite]D Gebäi vu Beefert, wo noh 1872 bàuia worra sìn, sìn ànna 1960 vu dr Firma Bull àbkàuift worra. Dia hàt do viarzig Johr làng ìnformàtik Màteriàl produziart. Noh dam gheera jetz d Gebäi zum Projakt „Techn'hom“, sa wara renoviart fer nèia Firma oder Gschafter z empfànga.[18]
-
Beeferter Technopole -
Gebäi mìt dr Schrìft „DMC 1880“ -
Nèia Gschafter ìn'ma àlta Gebäi
.JPG)
.JPG)
.JPG)
Externa Links
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Commons: DMC (Mulhouse) – Sammlig vo Multimediadateie- Gschìcht, uf em offiziella Websitt www.dmc.fr (fr)
- Mulhouse, ville de la Révolution industrielle, uf www.crdp-strasbourg.fr (fr)
- Gliederung Stamm Dollfus in / aus Mülhausen (de)
Referanz
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ Ältera Gschìcht vu DMC, uf www.stitchbook.net dur archive.org (fr)
- ↑ Noochrìchta ìwer „Dollfus-Vetter & Cie“, uf em Websitt histoire-lutterbach.com (fr). Archiviert vom Original am 27. Mai 2016; abgruefen am 5. Januar 2014.
- ↑ Thérèse de Dillmont, uf em Websitt vum „Musée DMC“ (fr)
- ↑ DMC z Beefert ànna 1872, uf www.ville-belfort.fr (fr). Archiviert vom Original am 25. März 2016; abgruefen am 28. November 2018.
- ↑ Gschìcht vu dr Beeferter Fàwrìk, uf em Websitt vum Verein „Fédération des Equipes Bul“ (fr)
- ↑ Gschìcht vu DMC, uf em Websitt vu Thiriez-Cartier-Bresson
- ↑ Loisirs créatifs: DMC précurseur, uf prodimarques.com (fr)
- ↑ D Firma DMC, ìn dr Zittung L'ALSACE vum 08/11/2013 (fr)
- ↑ Websitt ìwer d Gebäi vu 1812, dur d Université de Haute-Alsace (fr)
- ↑ DMC, uf www.alsace-histoire.org (fr). Archiviert vom Original am 30. Oktober 2013; abgruefen am 5. Januar 2014.
- ↑ Büech „DMC patrimone mondial ?“, vum Pierre Fluck, Sitta 73 - Dàmpfmàschìna (fr)
- ↑ Àbriss vum Dàmpfmàschìna-Gebäi, Sitta 15 - Conseil Consultatif du Patrimoine mulhousien (fr). Archiviert vom Original am 27. Dezember 2016; abgruefen am 5. Januar 2014.
- ↑ Meinunga, noh-n-em Àbrìss vu dr riesiga Spìnnarèi-Fàwrìk, ìn dr Zittung DNA vum 08/01/2014 (fr)
- ↑ Dr Àbrìss vu dr riesiga Spìnnarèi-Fàwrìk, uf www.lalsace.fr àm 28/12/2013 (fr)
- ↑ Büech „DMC patrimone mondial ?“, vum Pierre Fluck, Sitta 81 - Sheds un Gleis (fr)
- ↑ Sitta ìwer d Züekunft vu da laara Gebäi, uf mulhouse.fr (fr)
- ↑ Büech „MULHOUSE L'esprit d'une ville“, vum André Heckendorn, Sitta 132 - Le cercle mulhousien (fr)
- ↑ D Züekunft vum ìnduschtriella Viartel vu Beefert, uf www.technhom.com (fr)
