Doktor Johannes Faust

Wärkdaate
Ditel:	Doktor Johannes Faust
Originalditel:	Doktor Johannes Faust
Form:	Sengschbiil
Originalsprooch:	Deitsch
Muusig:	Hermann Reutter
Libretto:	Ludwig Andersen
Literarischi Vorlaag:	S Pubbaschbiil „Doktor Faust“
Uruffüerig:	26. Mai 1936
Ort vo dr Uruffüerig:	Frankfurt am Main
Lengi vo dr Opere:	rond 2 ¼ Stond
Ort und Zit vo dr Handlig:	Mainz ond Parma em 16. Jôhrhondert
Persoone
Dr Doktr Johannes Fauscht (Bariton) Dr Wagner, sei Hilfskraft (Tenor) Dr Mefischdo, dr Firscht vo dr Hell (Bass) Dr Herzog vo Parma (Tenor) D Bianca, em Herzog sei Frau; em dridda Uffzug als Venus (Sopran) Dr Hans Wurscht, zeitweis em Fauscht sei Diiner (Tenorbuffo) D Gretl, em Hans Wurscht sei Vrlobda (Sopran) A guadr Goischt, em zwoida Uffzug s Mädle, em dridda Uffzug a anders jongs Mädle (Sopran) Dr Seneschall am herzoglicha Hof vo Parma (Tenor) Viir Zecher (zwoi Teneer ond zwoi Bäss) Viir Marktweiber, d Fraua vo de Zecher (zwoi Sopran, zwoi Alt) Drei Studenda vo Krakau (Tenor, Bariton, Bass) Dr Auerhahn, a hellischer Goischt (Tenor) Dr Krumpschnabl, nomôl a hellischer Goischt (Bariton) Hofleit, Studenda, Kendr, Volk, guade ond schleachde Goischtr (Chor, Ballett ond Schdadischda)

Dialäkt: Schwäbisch

So soll dr hischdorische Fauscht ausgsäa han.

Doktor Johannes Faust ischt a Opr en drei Uffziig vom Stuegerter Kombonischda Hermann Reutter. S Libreddo hôt-em dr Ludwig Andersen gschriiba. Des gôht zruck uff des alde Pubbaschbiil Doktor Faust vo-ma obekannda Dichter en dr Fassong vom Karl Simrock us-em Jôhr 1846. S erscht Môl uff d Bihne komma isch dui Opr am 26. Mai 1936 z Frankfurt am Main. A Neifassong dô drvoo hend dr Reutter ond dr Andersen 1955 fir s Stuegerter Opernhaus gschriiba. Deet isch des Werk noh em gleicha Jôhr am 8. Juni zom erschda Môl ibr d Bihne ganga. A Auffihrong dauret rond zwoi Stonda ond 15 Menuda.

Firs Orkeschtr braucht mr

Drei Fleeda, zwoi Oboa, zwoi Klarinedda, viir Saxofon, zwoi Fagodd, viir Herner, drei Trombeeda, drei Posauna, oi Harf, Schlagwerk, Klavier ond Streicher

Handlong

Ort ond Zeit

Dui Opr schbiilt z Mainz ond z Parma (Italiâ) en dr erschda Hälfde vom 16. Jôhrhondert.

Erschdr Uffzug

S Bihnabild zeigt a Studiirzemmer em Fauscht seira Wohnong z Mainz

Drei Studenda vo Krakau brenget em Fauscht a Zaubrbuach, wo-mr draus lerna kôô, wia-mr d Hellagoischtr beschweert. Kaum send em Fauscht seine Bsuacher wiidr ganga, probiirt’r’s au glei aus. Dô druff erscheint dr Mefischdo. Mit sellem schliaßt’r an Pakt, wo erscht nôch 24 Jôhr auslaufa soll. Solang seller Vrtrag abr gilt, muaß dr Mefischdo em Fauscht äll seine Wensch erfilla. Zom Loh dô drfir soll’r nôch deane 24 Jôhr em Fauscht sei Säl kriaga.

Vorwandlong: A Feschtsaal em herzoglicha Schloss vo Parma

Dr Mefischdo fihrt da Fauscht an da herzoglicha Hof vo Parma. Deet ondrhelt dr Fauscht dia adlige Leit mit ällerloi Zaubrbilder. Uff da Wonsch vo dr Herzogin Bianca zeigt’r-en des schenschde Liibespaar vo dr Welt: d Helena mit-em Paris. Uff oimôl glaubt dr Herzog, r dät en selle zwoi Liibende sei Weib ond da Fauscht erkenna. Drom packt-en au saumäßich d Eifersucht. Er ziagt sein Dega ond gôht uff da Fauscht los. Wia-nr nô zuasticht, vrwandlet sich dr sell ganz pletzlich en-a Strohpubb. So nôch ond nôch vrblasst des magische Bild, ond dr Fauscht ischt mit dr Herzogin vrschwonda.

Zwoidr Uffzug

S Bihnabild zeigt s Ennre vo-ma Wirtshaus en Mainz

Sechs Jôhr send vrganga, seit dr Fauscht mit dr Hell an Pakt eiganga ischt. Sei Diiner Hans Wurscht hôt sich enzwischa mit dr Wirtin Gretl vrlobt. Bald soll d Hochzeit sei. Dô kommt’s em Hans Wurscht grad gleaga, dass d Stell vo-ma Nachtwächdr frei wôrra ischt, wo-mr jetzt ehm ôôbodda hôt. So kô-nr wenischdens sesshaft werra, was-em besser gfellt, als emmr mit seim Denscht-Herra en dr Weltgschicht romzreiset.

Viir Zecher kommet ens Lokal ond vrzehlet s Neieschde vom Doktr Fauscht. Der selbr lôôt au et lang uff sich warda. Kaum hôt’r d Gaschtstub betredda, wuud’r vo de Zecher uffgfordret, ois vo seine Zaubrkonschtstickla vorzofihra. Nix leichtr als des, denkt dr Fauscht, ond lôôt deane ihre Weibr en dr Wirtschaft erscheina. Wia de selle abr ihre Manna beim Saufa vrwischet, fanget se laut ôô zom schempfa ond jaget ihre Manna naus us dr Boiz.

Weil dr Hans Wurscht s grauße Glick bei seira Gretl gfonda hôt, wuud’r arg beneidet vom Fauscht. Am gernschda dät’s-em dr sell des gleichdua, traut sich abr noh et so richdich. Uff oimôl kommt a Mädle en d Wirtschaft ond will an Wei kaufa. Dr Fauscht vrwicklet-se en-a langs Gschbräch ond erfehrt dô drbei, dass’r bei de meischde Leit emma schleachda Ruaf stôht. Jô et bloß dees, d Leit hend reglreacht Angscht vor-em. Wia-nr sich nô deam Mädle zo erkenna geit, kriagt dui an Mords-Schrecka. Dr Fauscht vrstôht’s abr, sich bei-ra eizoschmeichla ond mit siaße Sätz ihre Bedenka gegan-en zo vrtreiba. S kommt sogar so weit, dass sich boide om da Hals fallet ond sich kisset. Abr uff oin Schlag stôht dr Mefischdo drneabet, lôôt d Herzogin vo Parma ond a baar Danzmädla erscheina, wo an wilda Trubl entfachet. Au des Mädle wuud vo dera Orgie ergriffa ond danzt feschde mit, zerscht langsam ond nô emmr schneller ond schneller. Wia-se nô schbiirt, dass-ra des viile Danza et guad duat ond se aussteiga will, stachlet se dr Fauscht ôô, weidr zo macha. Schliaßlich senkt-se em Fauscht seine Ärm ond haucht ihr Leaba aus. Dr Deifl abr triompfiirt.

Driddr Uffzug

S Bihnabild zeigt an Friidhof en Mainz

Wiidr sechs Jôhr schbätr. Am Grab vo seira Muadr schwätzt dr Fauscht a Gebet, wo-nr Gott drom biddet, r meeg-en doch vo sellem furchtbara Hellafirschda erleesa. Abr kaum schwätzt mr vom Deifl, stôht der au scho dôô ond gauklet-em wiidr môl a Draumbild vor. Desmôl isch-es d Venus, a prachtvolla Frauagschdalt, wo em Fauscht sei Bluat en Wallong brengt. Dr sell ischt so vrsessa uff des Weibsbild, dass’r uff-em Mefischdo sein Befehl zom zwoida Môl Godd abschweert. Grad wia-nr d Venus en seine Ärm schliaßa will, lôôt-se dr Mefischdo au scho wiidr vrschwenda. Zynisch weist’r da Fauscht druff nô, dass-em bloß noh a baar Stendla uff dr Welt vrgennt send. Dr Fauscht ischt ganz baff ond moint, vo dr ausgmachda Zeit wär erscht d Hälfde rom, ehm dädet schliaßlich nomôl zwelf Jôhr zuastanda. Abr dr Deifl rechnet halt andersch: Er häb-em jô et bloß dagsibr seine Wensch erfillt, sondern au en dr Nacht. Drom komm’r uff 24 Jôhr. Heit om Middrnacht sei dui Zeit rom. Kaum hôt dr Mefischdo sei ledschts Wertle gsait, isch’r au scho wiidr vrschwonda.

Vorwandlong: A Marktblatz mit-ma Bronna

Es send bloß noh a baar Menuda bis Middrnacht. D Goischdrstemma kendiget em Fauscht ôô, dass bald sei ledschds Stendle gschlaga häb. Dia drei Studenda vo Krakau kommet wiidr zom Fauscht ond saget-em, se heddet s Zaubrbuach wiidr an sich gnomma; r dät’s jô jetzt nemme braucha. Au dr Hans Wurscht suacht nomôl sein frihera Denschtherr auf ond moint, r dät-em noh sein reschtlicha Loh schulda. Dô schlegt-em dr Fauscht vor, zom Ausgleich kennt’r sei vornehma Kloidong kriaga, wenn’r ehm drfir sei billigs Wams ibrlassa dät. Ensgeheim hofft’r, uff dui Art ond Weis em Deifl noh entkomma zo kenna. Dr Hans Wurscht abr riacht da Brôôda ond gôht et uff-em Fauscht sein Vorschlag ei.

Vom Durm her heert-mr d Glock zwelf môl schlaga. Jetzt kommt dr Mefischdo mit seine Helfrshelfer. De selle packet da Fauscht ond zerret-en durch Fuier ond Dampf naa en d Hell. Des Ganze macht so an Heida-Krach, dass d Leit en de Heiser us-em Schlôf gweckt werret. Se stirmet uff d Strôß ond senget ond danzet da Kehraus, froh driber, dass seller vermaledeide Fauscht nemme ondr-en weilt.

Musik

„Doktor Johannes Faust“ ischt em Reutter sei dridda Opr. Fir dui Zeit, wo des Werk entstanda ischt, klengt sei Musik bloß ganz leicht modern ond hôt a baar scheene Melodia. Drom schbricht se au soddiche Leit ôô, wo mit dr „nuia“ Musik sonscht et viil am Huat hend. Als musikalische Heheponkt kennet gelda: S Finale vom erschda Uffzug, wo dr Herzog vo Parma da Fauscht vrfluacht: Fluch dir, Johannes Faust! Wo du auch gehst und stehst, Verzweiflung, Qual und Not! Am Ôfang vom zwoida Akt sengt dr Hans Wurscht en dr Gretl ihrem Wirtshaus a frehlichs Liadle zo-ma flodda Danzritmus: Hei, nun geht ein Leben an! Hans und Gretel Frau und Mann – morgens froh und abends froh wie der Mops im Haberstroh! Packend ischt au dui Stell, wo dr Mefischdo des jonge Mädle drzua zwengt, an wilda Danz uffzfihret. Wia se nô – dodal erschepft – uffheera will, wuud-se vom Fauscht ôôgschdachlet, weidrzomacha: Tanze, Mädchen, um dein Leben, das in dir zur Stund‘ erblüht. Deiner Glieder süßes Beben zeigt, welch Sehnen in dir glüht! En dr Friidhofsszene vom dridda Uffzug beeidruckt em Mefischdo sei zynischer Gsang em Fauscht gegenibr: Armer Schlucker! Kennst so wenig du die List der Hölle? Hab‘ ich nicht auch die Nächte dir gedient, und du willst nur die Tage zählen? Heut um Mitternacht ist der Vertrag erfüllt! Dô druff folgt bald dr Chor vo-de Goischdrstemma: Faust, bereite dich zu sterben … Kurz vôr-em Finale heert mr nomôl sellen Goischtrchor: Faust, Faust, du bist verdammt in Ewigkeit! Em Finale selbr wendet sich dr Hans Wurscht ans Publikom mit seim Liad: Hätt‘ er wie ich beizeit ein Weib genommen, wär‘ sicherlich auch alles anders kommen. Em Kehraus ischt’s Volk froh, dass dr Fauscht sei gerechda Strôf kriagt hôt, ond sengt: Was nützt das Gold, Verstand und alles Wissen, wenn wir am End‘ damit zur Hölle müssen.

Quell

Clemens Wolthens: Oper und Operette, Tosa Verlag Wien, 1967

Lueg au

Abraxas, a Handlongsballett ibr da Fauscht-Stoff vom (boirisch-)schwäbischa Kombonischda ond Libreddischa Werner Egk.