Angela Bacher

Dialäkt: Züritüütsch

D Angela Bacher (* 8. April 1951 z Domodossola; † 8. Februaar 1991) isch d Gründeri gsy vom Walserveräin Pumatt. Si hät mit irem Buech Bärulussä, wo eerscht nach irem Tood usechoo isch, au e Monografy über s Pumatt und s Pumattertüütsch gschribe.

Ires Läben und Schaffe

Für iri Abschlussaarbet a de katolischen Uniwèrsitèèt Mailand hät d Bacher e Gsamtschau vo irem Pumatter Tialäkt gschribe. Drufabe hät si a der Uniwèrsitèèt Floränz en Leeruuftraag für Spraachwüsseschaft überchoo. Lang isch si aber nöd plibe – ires Hèèrz hät wider häi wele. Niderglaa hät si sich im Wyler Staafuwald (italiänisch Fondovalle) im Pumatt, und e Stell gfunde hät si as Leereri am Agroforschtlichen Inschtituut z Crodo echli wyter unen im Eschetaal.

1983 hät si di «Associazione Walser Formazza», aso de Walserveräin Pumatt, gründet, und dèm syni Bresidäntin isch si bis zu irem vil z früene Tood 1991 plibe. Si isch au d Verträtteri vom Pumatt i der Internazionaale Veräinigung für Walsertum mit Sitz z Brig gsy. Gstützt uf iri Abschlussaarbet a der Uni vo 1975 hät si 1983 s Buech Pomatt. Una valle, una comunitа, una lingua publiziert. Daa drin gaats zum äinte drum, wèèr na Walsertüütsch redt und wèèr nüme, und zum andere gaats um d Fluernäme. 1995 isch poschtum s Buech Bärulussä. Il prato più bello dell’orso usechoo. Das isch e vollständigeri und drum au tickeri Wèrsioon vom früenerige Buech – mit Aagaabe zeerscht zur Geografy, zur Gschicht und zur Soziology, nachane chunt en groossen Abschnitt zur Spraach (Luut und Gramatik), und zletscht häts en groossen Abschnitt zu de Örtlichkäitsnäme.

De Bacher iri Publikazioone bilded zäme mit dène vom Pio Scilligo, vo de Renate Hadorn-Sarantari (läider nöd publiziert) und vo de Silvia Dal Negro, mit em literaarische Schaffe vo der Anna Maria Bacher und de Daate vom Spraachatlas vo de tüütsche Schwyz en groosse Täil vom Wüsse, wo d Gèrmanischtik hüt über s Pumattertüütsch hät. 1985 hät si de Prys Ambiente per la Storia überchoo. Ire Naalaass isch hüt Täil vo de «Biblioteca Walser “Angela Bacher”», wo im Wyler An där Mattu (italiänisch Chiesa) z finden isch.

Iri Publikazioone

Büecher:

• Contributo agli studi sul dialetto walser della Val Formazza. Magischteraarbet Katolischi Uniwèrsitèèt Mailand 1975.
• Pomatt, una valle, una comunità, una lingua. Tipolitografia Cerutti, Intra 1983.
• Bärulussä. Il prato più bello dell’orso. Suoni, nomi e luoghi nella parlata walser di Formazza. Tararà Edizione, Verbania 1995.

En Uufsatz:

• Sprachinseln germanischen Ursprungs in Norditalien. I: Wir Walser 1983, 21, 1, S. 9–14 (übersetzt vom I. Michelitsch) und 2, S. 9–16 (übersetzt vom H. Oggier). [Daa drin gaats um d Demografii, d Wiirtschaft, d Soziokultuur und d Walsermundaart vom Pumatt.]

Quäle

Dèè Artikel stützt sich hauptsächli uf der Ytraag Angela Bacher uf de Website vom Verlaag Tarara.