Die alpiidischi Orogeneese

Charte vom alpiidische Gebirgsgürtel

Dr alpiidisch Gebirgsgürtel im Middelmeerruum

Charte vo de tektoonische Browinze vo Öiropa. D Gebiet, wo wääred dr alpiidische Faltig gformt worde si, si orangsch (  ).

Mit dr Alpiidischi Orogeneese mäint mä e globaali Faase vo dr Bildig vo Gebirg in dr Gschicht vo dr Ärde, wo bis hüt die letschti gsi isch. Iiiri Bezäichnig chunnt drvoo, dass denn au d Alpe bildet worde si.

Dr Brozäss vo dere Orogeneese (Bildig vo Gebirg) het in dr Chriidezit agfange, isch im Miozän vor öbbe 20 Millioone Joor am sterkste gsi und het bis in d Nöizit duurt. Er umfasst e Zit vo öbbe 100 Millioone Joor, und wird sit öbbe 5 Millioone Joor immer schwecher. D Iiszite vom Pleistozän in de letzte 2 Millioone Joor häi denn s Ussee vo de hütige Gebirg wääsentlig brägt.

Bi deere Gebirgsbildig isch dr Alpiidisch Gebirgsgürtel (oder s Alpiidische Gebirgssüsteem) entstande mit em Atlas, de Püreneeä, de balearische Insle, de Alpe, de Karpaate, de Apennine, em Dinarische Gebirg, de Rhodoope, em Balkaan, Taurus, Kaukasus, Zāgros, Kuhrud, Elburs-Gebirg, Kopet-Dag, Suleiman-Gebirg, Hindukusch, Karakorum, Himalaya bis zu de westlige Gebirg vo Indochina und Malaysia. Die Amerikanische Kordillere isch ebefalls dur blattetektoonisch Vorgäng in deere Zit entstande. Iiri Bildig wird aber als en äigeständigi Orogeneese aagluegt.

Gstäi

S Gstäi in den zentralalpiinen Hoch- und Middelgebirgsregioone bestoot vor allem us äiförmige Para-Gnäis, das si metamorfosierti doonigi und sandigi Sedimänt, Grauwacke und Tuff. In deene findet mä hüfig Amfibolite, wo us Basalt entstande si. In deene Gstäigsellschafte si au magmatischi Orthognäis seer hüfig.

D Chalchsedimänt, wo mariin abglaageret worde si und d Schelfkarbonaat vo dr Tethys findet mä as Gstäi vom Helvetische Süsteem im Weste und vo dr höggste tektoonische Äihäit vo de Nördlige Chalchalpe vom Ostalpiin und de Dolomite vom Südalpiin.

Kwelle

Dr Ardikel «Alpidische Orogenese» uf dr dütsche Wikipedia

Literatur

• Hans Heierli: Geologischer Wanderführer Schweiz. Teil 1: Die geologischen Grundlagen. 2. Auflage. Ott Verlag, Thun 1983, ISBN 3-7225-6282-1. 
• S. M. Schmid, B. Fügenschuh, E. Kissling, R. Schuster: Tectonic map and overall architecture of the Alpine orogen. In: Eclogae Geologicae Helvetiae. Band 97. Birkhäuser Verlag, 2004, ISSN 0012-9402, S. 93–117.  PDF
• Reinhard Schönenberg, Joachim Neugebauer: Einführung in die Geologie Europas. 4. Auflage. Verlag Rombach, Freiburg 1981, ISBN 3-7930-0914-9. 

Weblingg

 Commons: Alpidische Orogenese – Sammlig vo Multimediadateie

• Die Welt vor 100 Mio. Jahren: An der Stelle der Alpen ist Tiefsee
• Die Erde vor 50 Mio. Jahren: Die europäischen Gebirge und der Himalaya begannen sich zu bilden.
• Die Welt vor 14 Mio. Jahren: Die Paratethys hat sich ausgebildet und beginnt zu verlanden.
• Entstehung der Ostalpen Geologische Bundesanstalt Wien (archivierte Webseite)
• Schatten alter Kontinente – die ältesten Teile Österreichs (Memento vom 28. Augschte 2011 im Internet Archive)
• Gebirgsbildungen Europas
• Die geologische Entwicklung der Zentralalpen vom A. Ebert, 2001