Rhybrugg Stei am Rhy
Koordinate: 47° 39′ 28″ N, 8° 51′ 32″ O; CH1903: 706684 / 279548
| Rhybrugg Stei am Rhy | ||
|---|---|---|
 | ||
| Brucht as | Strõßèbrugg | |
| Goot über | Hochrhy | |
| Ort | Stei am Rhy | |
| Gsamtlengi | 111 m | |
| Bräiti | 11 m | |
| Durchfaartshööchi | 3,6 m | |
| Bauchöste | 3,7 Mio. SFr | |
| Aafang vom Baue | 1972 | |
| Fertig worde | 1974 | |
| Lage | ||
| ||
D Rhybrugg Stei am Rhy isch è Strõssèbrugg, wo i dè Schwiz z Stei am Rhy dè Hochrhy bi Stròmkilometer 25,45 übberschpannt. D Brugg übberführt èn zweischtreifigi Gmeindsstrõss sowiè beidsitig Trottoir.
Römerbruggè
[ändere | Quälltäxt bearbeite]E Rhybrugg bi Stei am Rhy, wo d Römer baut hai, isch uffgrund vo dè dendrochronologischè Untersuèchigè a Holzpfôôl für d Johr 81/82 belait. S Bauwärch bi Eschenz hèt übber diè öschtlich Spitzè vo dè Inslè Wärd s südlichi mit èm nördlichè Rhyufer vobundè. A dèrrè Stell isch dè Rhy zwar breiter, hèt abaer wènniger Ströömig, wa bsunders für è Schiffsbrugg besser isch. S Bauwärch hèt zwǜschè Eschenz un dè Inslè Wärd uss èrè 217 Meter langè Pfaaljochbrugg bschtandè, wo e Jochabschtand vo 15 Meter un è Breiti vo 6,4 Meter gha hèt. Unter jeddem Joch sin zee Holzpfôôl mit 30 bis 45 Zentimeter Durchmesser i d Flusssollè grammt worrè. Diè aaschlièssendi, nördlichi Brugg zwǜschè dè Inslè Wärd un Arach hèt è Längi vo 220 Meter uffgwisè. Well i eim Abschnitt mit èrè Längi vo 74 Meter kein Pfòòlrèscht gfundè worrè isch, wörd aagnõ, dass dört è Schiffsbrugg gsi isch.
Èndi vom 3. Johrhundert isch im Schutz vom Kaschtell Tasgetium stròmuffobsi, i dè Nôchi vom hütigè Übbergang, è neui Brugg baut worrè, wo vomuètlich uss Stei gmacht gsi isch. Unter m Kloschter St. Georgè uff dè rächtè Rhysitè sin bi Grabigsarbètè d Fundamänt für èn Bruggèchopf gfundè worrè, wo dè Sicherig vom Rhyübbergang diènt hèn.
Mittelaalterlichi Bruggè
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Èndi vom zwölftè, Aafang vum drizeentè Johrhundert isch woll auf Wysung vom Abt vom Kloschter St. Georgè è èrschti Brugg a dè èngschtè Stell vom Rhy bi Stei baut worrè. Urkundlich belait isch d Holzbrugg im Johr 1267. S isch èn offenè Holzschteeg gsi, wo uff öppe zee Pfòljoch gruèt hèt un einschpurig befaarbar gsi isch. Witeri urkundlichi Erwäänungè vom Bauwärch sin im 14. Johrhundert uffdaucht. È umfangrychi Inschtandsetzung, yschlièsslich dè Gründung, isch ab 1520 durrègfüürt worrè.
Im Driissgjöhrigè Chrièg isch es zum Ybau von èrè Zugbrugg un zuè nèrè Voschtärkung vo dè Befeschtigung uff dè Stadtsitè chò. Aafang Septembèr 1633 hèn d Schwedè uff irem Wäg gu Konschtanz un èm Rüggzug dè Rhyübbergang bruucht. Èn Stich vom Matthäus Merian uss èm Johr 1642 zeigt è schmali Holzbrugg uff nüü Joch. Im Mitteldeil, übber èn grösseri Schifffaartsöffnig, isch s Bauwörch deggt gsi, suscht obbè offè. Diè einschpurigi Faarbaan hèt uss quer glaitè Dillè bschtandè. Door un Türm uss Stei a dè Bruggèèndè hèn s Bauwärch gsicherèt.
Umfangrychi Sanyrungè un Umbauarbètè, wo unter anderem 165 Eichèpfôôl bruucht hèn, sin zwǘschè 1738 un 1746 uusgfüürt worrè. Ys hèt am 17. Februar 1795 d Bruggèjoch beschädigt. D Reparadur hèt sich bis 1797 hy zogè. Im Johr 1799 hèn französischi Truppè uff èm Rüggzug im zweitè Koalitionschrièg d Brugg durch è Füèr Deile vo dè spòtmittelaalterlichè Rhybrugg kabutt gmacht. Fäälendi matrièlli un finanzièlli Mittel vo dè Stadt Stei hèn denõch nu è behelfsmässigi Inschtandsetzung vo dè schmalè Brugg zuè glõ, wo i dè folgendè Johr è unzuèreichendi Tragfähigkeit uffgwisè hèt.
Bruggè im 19. un 20. Johrhundert
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Im Johr 1805 isch es unter m Schafuuser Stadtwörchmeischter Andreas Widmer zum Brüggèneubau chò, druffhy hèt s 1828 èn grösserè Umbau un umfangrychi Sanyrigè gää. Deby sin d Bruggèdor abbrochè un zwǜschè dè Holzdillè un dè Pflaschterschtein sin Kupferblattè als Abdichtigsmatriaal ybaut worrè. Um d Passyrbarkeit für d Dampfschiff bi hochè Wasserschtänd z vobesserè, isch es im Johr 1857 zum Bau von èrè neuè, höcher glegènè Holzbrugg chò. Sell Bauwärch, wo 60‘000 Frankè koschtet hèt, hèt è 4,8 Meter breiti Faarbaan ghaa un beidsitig 0,9 Meter breiti Trottoir. Zwanzig Johr spôter hèn uffgrund vo dè vofùùltè Holzdillè sèbbi durch Ysèdräger ersetzt wörrè müèsè. 1922 hèn ygrisseni Pfôôl un Schäddè am Übberbau widder grösseri Inschtandsetzigè erforderlich gmacht, 1955 isch diè nägschst grösseri Sanyrig für 368‘000 Frankè chò. Deby isch unter andrem d Faarbaan mit volyymtè Holzdillè vobreiterèt un Pfôôl sowiè Pfyler reparyrt worrè. Schwerwigendi Schäddè infolg vom wachsendè Chraftfaarzüügvokeer hèn schlièsslich 1971 zum Bau von èrè Bhelfsbrugg gfüürt un i dè Johr 1971/72 zum Abrissè vo dè aaltè Brugg für èn Neubau gfüürt. S Bauwärch hèt è Breiti vo 6,5 Meter un è Gsamtlängi vo 115 Meter ghaa. S sin sechs Pfòòljoch mit maximal 15 Meter Abschtand un a beidè Bruggèchöpf Gwölbbruggè uss Stei mit èrè Öffnung als Widderlager vorhandè gsi.
D Brugg vo 1974
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
I dè Johr 1972 bis 1974 isch diè hütig Strõßèbrugg baut worrè. S Bauwärch hèt zwei Faarbaanè un beidsitig Trottoir. È Faarbaan hèt è Stygig vo 6 Brozènt gegè d Bruggèmitti, wo è minimali Durchfaartshöchi von 3,6 Meter für d Bötli uff èm Hochrhy vorhandè isch. D Baukoschtè hèn öppè 3,7 Millionè Frankè bedrait.
S Bauwärch vo 1974 isch è 111 Meter langi Spannbedongbrugg, wo bi drei Öffnungè èn Durchlaufdräger mit variabler Bauhöchi als Bauwärchssischteem in Längsrichtig uffwyst. In Querrichtig bschtòt dè 11 Meter breite Übberbau uss eim zweizelligè Hoolkaschtè mit beidsitigè Trottoirkonsolè. Diè beidè Flusspfyler sin als schmali Wandschiibè uusbildet un wiè d Widderlager uff Pfôôl gründet.
Literadur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Hans Rudolf Stierli, Erwin Stucki, Paul Wüst: Vor dem Bau der N4: Die Rheinübergänge zwischen Stein am Rhein und Eglisau. Im:Rheinbrücke N4, Hrsg. Nationalstrõssèbüro vum Kanton Schafuusè, Meier Volaag Schafuusè 1995, ISBN 3-85801-112-6
Weblingg
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Commons: Rheinbrücke Stein am Rhein – Sammlig vo Multimediadateie- Inventar vo historischè Vokeerswääg vo dè Schwiz, SH 3.1.1, Stand Januar 2001 / St (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) (PDF; 860 kB)
- Bilder der alten Rheinbrücke
| Di nögscht Brugg flussufwärts: Schänzlebrugg z Konschtanz |
Bruggene öber de Rhy | Di nögscht Brugg flussabwärts: Rhybrugg Hemmishoffè |
|
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Rheinbrücke_Stein_am_Rhein“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |