Wikipedia:Neutrale Standpunkt

Abkürzig: WP:NS, WP:NPOV, WP:POV

Richtlinie

Dr Neutral Standpunkt (Neutrali Sichtwys, engl. Neutral Point Of View churz NPOV) isch eini vu dr vier nit veränderlige Grundprinzipie vu dr Wikipedia. Dr Neutral Standpunkt dient derzue, s Thema objektiv darzstelle, fir ass e Gsamtbild vermittlet wird un dr persenlig Standpunkt vum Wikipedia-Autor nit in dr Artikel yyfliesst. D Kriterie fir e Neutrale Standpunkt sin quällebasiert, uusgwoge un sachlig. Ass dr Neutral Standpunkt yyghalte wird, isch e Voruussetzig fir e guete Wikipedia-Artikel.

Grundsätz

Quällebasiert

Wikipedia-Artikel sin grundsätzlig quällebasiert. D Uuswahl vu dr Quälle sott no em Aasää, dr Verbreitig un dr Wichtigkeit vu däne Quälle goo. Fir des cha mer z. B. Meta-Literatur (z.B. in Form vu Iberblicksdarstellige, Rezensione un Zitationsdatebanke aaluege. Wichtig isch au, in was fir e Zytschrift oder in was fir eme Verlag e Tekscht erschine isch.
Standpinkt zum Thema, wu nit mit Literatur beleit sin, sin nit erwinscht, lueg au Kei Theoriifindig .
Bi Theme us dr Alemannische Region, wu s kei vereffentligt Wisse driber git, cha vu dem Grundsatz abgwiche wäre. Bi sonige Artikel cha Wisse, wu nume lokal tradiert wird, yyfliesse un in änge Gränze au eigeni Forschige.

Uusgwogeheit vu dr Standpinkt

E uusgwogene Artikel bschrybt dr Gegestand vum Stichwort un d Standpinkt, wu mit em verbunde sin.
Wänn s mehreri verschidene Standpinkt zue eme Thema git, wu sich villicht sogar widerspräche, no chenne die im Artikel bschribe wäre. Faktischi un interpretatorischi Darstellige sotte aber klar kännzeichnet un vun enand abgränzt wäre.
E aagmässeni Darstellig vum Stichwort un vu Argumänt het Vorrang vor em Bstrebe, Sichtwyse, wu enand widerspräche, megligscht im glyche Umfang widerzgee.
Im beschte Fall sin alli bekannte Standpinkt z nänne, wu zur Zyt vu relevante gsellschaftlige Gruppe un Organisatione oder vu dr relevante Wisseschaftler, wu in däm Fachgebiet aktiv sin, verträtte wäre.
Gsichereti wissenschaftligi Erkänntnis derfe nit relativiert wäre dur Ufzellige vu verschidene Meinige. Standpinkt mien aagmässe gwichtet wäre, sunscht chunnt e verzerrt Bild vum Forschigsstand uuse.

Sachligkeit vu dr Darstellig

E enzyklopedische Artikel isch im e sachlig-neutrale Stil gschribe, d. h. nit in eme emotional gfärbte.
E enzyklopedische Artikel bezieht kei Stellig fir oder gege ne Standpunkt. Im Artikel sott dargstellt syy, weli Standpinkt vu welene relevante Lyt, Gruppe, Religionsverträtter, Wisseschaftler usw. verträtte wäre.
Standpinkt derfe nit starch akzäntuiert un nit apodiktisch dargstellt wäre un au nit mit Formulierige, wie „S wird aagnuu, ass …“. Absolutsetzige, wu sich nit bewyse leen, sott mer nit bruche, statt „S isch so ass X ...“ sott mer ender schrybe: „Fir X spricht, …“.
Persenligi Inträsse derfe nie dr Inhalt vun eme Artikel bstimme. Autore sotte alliwyl wertfrej un uuparteiisch schrybe („sine ira et studio“).

Vorgoo

Inhaltligi Froge

Was isch e Tatsach, was isch e Wärtig?

As Fakte cha mer Uussage formuliere, wu in dr Fachwält akzeptiert sin: z B. etablierti naturwisseschaftligi Erkänntnis oder mathematischi Uussage (Satz des Pythagoras, Chemischi Elemänt, Gravitation) un statistischi Date wie d Yywohnerzahl vun eme Land oder dr Gschäftsverlauf vun eme börsenotierte Unternämme. (Bemerkig: au Yywohnerzahle chenne us politische Grind umstritte syy.)

Wärtige sin Uussage, wu nit bschrybe (deskriptiv), sundere vorschrybe (präskriptiv oder normativ). Sonigi Urteil sin immer subjektiv, wel kei Schluss vum Syy uf s Solle meglig isch (naturalistischer Fehlschluss, Gsetz no Hume). Mer cha nume dr Inhalt vu empirische Uussage iberpriefe, aber nit dää vu normative. Fir e Lexikon sin Urteil wäge däm immer problematisch. Je nochdäm wie wichtig d Instanz isch, wu ne Urteil abgee het, cha s aber as Information (Fakt) sälber wider zum Gegestand vun eme Artikel wäre. In allene Fäll mien Urteil aber vu dr Fakte trännt wäre un as sonigi uusgwise syy.

Wie soll mer Standpinkt schildere?

Wärturteil mien uubedingt ere relevante Inschtanz zuegordnet wäre (dr Autor derf nie sälber e Urteil abgee). Bsundersch bi umstrittene Theme isch s wichtig, Standpinkt zuezordne. Bi me Thema us dr dytsche Politik will dr Leser villicht wisse, weli Position d CDU un weli d SPD het. Do cha mer au bsundersch prägnanti Meinige wertlig zitiere.

Wichtig isch, ass Meinige konkret widergee un in dr Zämmehang yygordnet wäre. Byschpil: Dr Satz: Softwarepatänt wäre vu vyl Mänsche abglähnt isch nit konkret. – Wär sin die vyle?, frogt sich dr Läser do villicht. Besser isch s eso ne Uussag in dr Zämmehang yyzordne: Softwarepatänt wäre vu vyl Programmierer – vor allem us dr Open-Source-Bewegig – abglähnt, derwylscht großi Konzärn wie Microsoft fordere, ass si in ere EU-Richtlinie verankeret wäre.

Was isch e uuparteiischi Darstellig?

Go dr neutral Standpunkt wahre, mien Wärtige uusgwoge syy un alli relevante Standpinkt repräsentiere (s derf kei versteckt Wärturteil dur d Uuswahl oder d Gwichtig vu einzelne Sichtwyse zum Uusdruck chu). Zuen ere uuparteiische Darstellig ghert vor allem, ass d Sichtwyse un Argumänt vu allene Syte aagmässe gschilderet wäre. Vum Umfang här muess d Uusgwogeheit gwahrt blybe un au vu dr Wortwahl här derf kei (impliziti) Wärtig uusdruckt wäre. Fir d Neutralität isch s au nit guet, wänn in eme Artikel Pro- un Kontralischte yyböue wäre go ne schynbari Uuparteiligkeit erzyge, wel v. a. in politische Froge vyl Argumänt vu bode Syte brucht wäre unter Berucksichtigung vu verschidene Näbeaschpäkt. D Kunscht bstoht do in dr Konzentration uf s Wesentlig.

Sälbschtdarstellige vu Behörde, Inschtitutione, Parteie, Unternämme, Verein, Person usw., wu nume uf Ussewirkig uus sin, sin in dr Wikipedia nit gwinscht. Des giltet au fir Darstellige, wu e Ruefschädigung vu Dritte dur falschi Tatsachebehauptige, Verbreite vu Grücht un Spekulatione, Zitalwahl, wu dr Sinn entstelle, u. ä. zum Ziil hän. Esoonig Verhalte wird in schwäre Fäll as Vandalismus gwärtet un verfolgt.

Soll mer Minderheitemeinige nänne?

Wänn z. B. e wisseschaftligi Theorii in dr Fachwält nume vu eim Profässer un syne drej Assischtänte verträtte wird, derf d Darstellig vu däm abwychende Standpunkt nit in glychem Umfang gschilderet wäre wie di etablierte Meinige. Des giltet aber natirli nume bi Minderheitemeinige un nit bi Theme, wu d Meinig vu eim Autor di einzig wisseschaftlig Meinig iberhaupt zue däm Thema isch.

Wänn Minderheitemeinige scho eso ne historischs Gwicht hän, ass si in dr Effentligkeit vyl diskutiert wäre, no sotte die Standpinkt, d Diskussione driber un au ihri gsellschaftlige, politische, wirtschaftlige un sunschtige Uuswirkige gnännt wäre.

Byspil: Di theoretisch un praktisch Forschig iber d Meglichkeite un Bedingige vu usserirdischem Läbe gegeniber dr Uussage iber UFO-Sichtige un Kontakt mit Usserirdische: di beide letschte sin fir d Wisseschaft nit relevant aber durchuus fir di gsellschaftlig Diskussion.

Wortwahl un Formulierig

D Uuswahl vu dr Wort isch wichtig. Scho ne einzeln Wort in eme Satz cha d Sachligkeit kaputt mache un dr Satz zuen ere tendenziöse Uussag mache. E Byschpil: Im Satz Er het s versumt, d Effentligkeit z informiere isch es s Wort versumt. Dodermit wird e nochlässige Haltig unterstellt, wu zue däm aagäblige Versumnis gfiert het. Dr Satz cha au ohni s Wort versumt gschribe wäre. D Formulierig Er het d Effentligkeit nit informiert isch neutraler, wel kei Wärtig din isch. Noch e Byschpil: In Si informiere all nonig wird uusdruckt, ass si s lengscht hätte miesse mache. Si informiere nit isch neutraler. S goht um Nuance.

Mit dr Wortwahl cha dr Autor dr Läser manipuliere. S cha syy, ass dr Autor des uubewusst macht, s cha syy, ass er des bewusst yysetzt. S git Läser, wu z wenig Sprochgfiel hän zum die Nuance z gspyre, Läser, wu sich derno manipuliert fiele, un Läser, wu manipuliert wäre ohni s z merke.

Werter wie vylmol, sälte, vyl, wenig sin nit gnau, un was wenig isch, hangt vylmol vum Standpunkt ab. Byspil: Isch s Glas halb voll oder halb läär? Neutraler sin numerische Quantifizierige (Zahleaagabe): S Glas het e Fassigsvermege vu 2 dl un isch mit 1 dl Flissigkeit gfillt. Au Statischtike: S Glas het e Fassigsvermege vu 2 dl un d Mässige im 10-Minute-Abstand hän ergee: 1,4 dl, 1,3 dl, 1,1 dl, 1,0 dl, 0,9 dl, 0,7 dl, 1,7 dl. Dr Läser cha sich eso sälber e Bild vu dr Wirkligkeit mache.

Strukturierig

In vile Fäll git s e Chärn vu dr Sach, wu vu (fascht) allne glych gsää wird, dezue Aschpäkt un Bewärtige, wu umstritte sin. In sonige Fäll sotte zerscht die Aschpäkt dargstellt wäre, wu nit umstritte sin, un derno in eme neje Abschnitt di verschidene Sichtwyse vu verschidene relevante Lyt zeigt wäre. In däm Abschnitt sotte uusdrickli nit numme negativi Bewärtige ufzeigt wäre sundere alli relevante Stimme. Natirli cha s au syy, ass do alli relevante Stimme negativ uusfalle wie z. B. bi dr NSDAP.

Statischtike un Zahleaagabe

Statischtike zeige Sachverhalt in Zahle, si sin aber wäge däm nit grundsätzlig sachlig. D Probläm fange aa bim Feschtlege, was iberhaupt gmässe soll wäre, un here uf bi dr Uuswärtig, dr Zämmefassig un dr Kommentierig vu dr Mässwärt.

Grundsätzlig giltet: Wänn e Statischtik in e Artikel yygfiegt wird, sott immer au e Quälleaagab derzuegsetzt wäre.

Was soll mer mache bi Tekscht, wu nit neutral sin?

Fir des git s mehreri Megligkeite:

Wär bim Thema Bscheid weiß, cha dr Artikel umschrybe, verbessere oder ergänze. Lueg au in dr Artikelrichtlinie zue Dialäktänderige.
E anderi Megligkeit isch s, uf dr Diskussionsyte die Teil vum Artrikel, wu nit neutral sin, zur Diskussion z stelle, e Grund derfir aazgee un am beschte no Vorschleg z mache, wie s chenne gänderet wäre.
Guet isch s in sonige Fäll in dr Artikel d Vorlag {{Neutralität}} yyzsetze. Des siht derno eso uus:

Achtung!

D Neutralität vo dem Artikel oder Abschnitt isch umstritte. Lueg dodeför d Diskussionssiite aa.

Im schlimmschte Fall cha mer e Leschaatrag stelle. Do sott mer derno aber im Aatrag e Grund derfir aage, wurum e Iberarbeitig nit meglig oder sinnvoll isch.