Wenkerboge vu Wàldighoffe
Dr Wàldighoffer Wenkerboge isch e Blatt vu dere grosse Ufnaam vu dr ditsche Sprooch, wo im 19. Joorhundert agfange hed un hit Bschdanddeil vum Ditsche Sprochadlas isch. Sällimols, wo dr Sproochforscher Georg Wenker vo 1852 bis 1911 sinner Sproochadlas vorbereitet hed, hänn alli Schuele im domolige ditsche Riich e Froogeboge mid vierzig gliche Muschdersätz vorgleit griägt, wu d Schiäler middem Léhrer in de lokal Mundart uffschriewe hänn mièn.
Hiwiis zuem Boge un zuem Ord
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Wàldighoffe lit im Sundgöi un het domols zuem Kreis Àltkìrech im Oberélsaß ghärt.
- De Ord lit im Gebiet vum Hochalemannische.
- Die vierzig Sätz sin dozémol in Wàldighoffe vun de Schieler zämme mit em Léhrer üssgfillt worre. De Léhrer het Meyer gheiße un war vu Zimmerbàch, Kreis Colmar.
- As Üssproch vum Ortsnamme wird im Boge „Waldighofa“ angeh.
- D Elsässer Bege sinn wie die Südditsche 1887 uffgnumme worre, der vo Wàldighoffe het d Nummere 41663 griägt.
- D geografisch Lag vu Wàldighoffe isch in dere Karde iitrage.
- Dr Nathan Katz, ne wichtige Mundartdichter vum Sundgöi isch in Wàldighoffe gebore unn uffgwachse.
Wenkersätz
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Im Winter fliaga dia trockani Blätter in dr Luft herum.
- S'hèrt glie üf zu schnéia, drno wird s' Watter wiedr besser.
- Thüa Kola in dr Ofa, daß d' Milch boll afangt chocha.
- Dr güat alt Mann isch mit am Roß durch s' Isch brocha un ins chalta Wassar gfalla.
- Ar isch vor viar äder seks Wucha gschtorba.
- s Fier wär z' stark, d' Chüacha sin unga ganz schwarz brennt.
- Ar ißt d' Eier immer ohna Salz un Pfaffer.
- D' Fiaß thian mar ganz weh, i gloib i ha sie dur glufa.
- I bia bi dar Froi gsia un ha sr gseit, un sie seit, sie will 's o ihrer Tochter saga.
- I wills o nemi thua!
- I schlo dr gli mit am Chochläffel um d' Ohra, dü Aff!
- Wo gesch hi, sella mar mit dr geh?
- s' sin schlachti Zitta!
- Mi liab King, blieb do unga stèh, d' bèsi Gans bissa di todt.
- Dü hésch hit am bèsta glèrt un bisch ortlig gsi, dü derfsch friar heim gèh als d' Angeri.
- Dü bisch no ni groß gnüag, um a Flascha Win üs z'trinka, dü müasch no mèh wagsa un grèsar warda.
- Gang, bisch so güat un sag dinner Schwéschter, sie sell s' Plunger fier ejari Müatter fährig naja un mit dr Birschda süfer macha.
- Hättsch dü ihn gchennt, drno wärs angarscht ganga un thät besser um ihn steh.
- Wär hett m'r mi Chorb mit am Fleisch gstohla.
- Ar thüts, als hatt as'n zum Drescha bschtell, sie heis aber salbr gemacht.
- Wem hett r d'neii Gschicht erzählt.
- Mr müaß lütt schreia, suscht vrsteht ar eis nit.
- Mr sinn miad un hai Durscht.
- Wo mr geschtr z'Oba zruk chu sinn, do liga d' Angari dscho im Bett un sin féscht igschlofa.
- Dr Schnee isch dia Nacht bi eis bliba liga, abr hitta morga isch ar doch vrganga.
- Hingr eisrm Hüß stèhn drèi schöni Äpfelbaim mit rotha Äpfel.
- Kénnat r nit no na Oigablick uf eis warta, drno chäma mir o mit eich.
- Dr dérfet nit sonagi Chindarèia trieba.
- Eisari Barga sinn nit so hoch, eiari sinn viel hecher.
- Wia viel Pfung Wiarscht un wia viel Brod weit ihr?
- I verstéh eich nit, dr miant a wénig lietter réda.
- Hait'r ké Stickle wiße Seifi fir mie uf mim Tisch gfunga?
- Si Brüader will sich zwei schöni Hisar in eirem Garta boia.
- Das Wort chunt ihm vo Harza!
- Das isch racht vo ihna.
- Was sitza do für Vögel oba uf dar Müra?
- D' Büra hei fèif Oksa un nin Chiai un zwélf Schèf vor's Dorf brocht, sie wei sie verchoifa.
- D' Litt sinn hit all dußa uf m Fal un maia.
- Gang numa, dr brün Hung thüat dr nit.
- I bia mit dana Litt do hinga ieber d' Matta in's Chorn gfahra.
Werder im Wenkerboge
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- heiß, nei, blai, grai, hoia, Hang, Hoift, Helm, Flaks, er wakst, Bäsa, Pflüma, Briaf, Hof, jung, chrumm
- Sunntig, Mentig, Dsischtig, Mittwoch, Dunstig, Fritig, Samstig,
- elf, fufzah, sachszah, fufzig.