Wenkerboge vu Màrkelse
Dr Màrkelser Wenkerboge isch e Blatt vu dere grosse Ufnaam vu dr ditsche Sprooch, wo im 19. Joorhundert agfange hed un hit Bschdanddeil vum Ditsche Sprochadlas isch. Sällimols, wo dr Sproochforscher Georg Wenker vo 1852 bis 1911 sinner Sproochadlas vorbereitet hed, hänn alli Schuele im domolige ditsche Riich e Froogeboge mid vierzig gliche Muschdersätz vorgleit griägt, wu d Schiäler middem Léhrer in de lokal Mundart uffschriewe hänn mièn.
Hiwiis zuem Boge
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Màrkelse het domols zuem Kreis Schlettstàdt im Underélsaß ghärt.
- De Ord liegt im Gebiet vum Niideralemannische.
- Die vierzig Sätz sén dozémol in Màrkelse vun de Schieler üssgfillt worre. Léhrer war de Theodor Heintz vo Ridselz, Kreis Waisseburch.
- As Üssproch vum Ortsnamme wird im Boge „Markèlsa“ angeh.
- D Elsässer Bege sinn wie die Südditsche 1887 uffgnumme worre, der vo Màrkelse het d Nummere 36871 griägt. Üsnamwiis stoht im Boge ne Dadum: Markolsheim, den 2. November 1887. Der Hauptlehrer: Heintz
- D geografisch Lag vu Màrkelse isch in dere Karde iitrage.
- Manchi Vokal sinn im Boge understriche, z. B. bro̱cht im 37. Satz. In de Iwwertragung sinn die Vokal dopplet gschriiwe: bro̱cht = broocht.
Wenkersätz
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Èm Wèndèr fléaga d' druckana Blèddèr in der Luft èrum.
- S' hért glich uf z' schnéja, drno wurds Waddar wédder bésser.
- Mach Kohla én dr Offa, as d' Mélch ball anfangt a z' kocha.
- Der güat alt Mann ésch mét èm Roß durchs Iß broche un éns kalt Wasser kéjid.
- Èr ésch vor viér oder sechs Wuche g'schtorwa.
- S' Fiér ésch z' stark gsé, d' Küacha sin ju undè ganz schwarz brannd.
- Èr éßt d' Eiér allawill una Salz un Pfaffar.
- D' Féaß macha mèr vil wéh, i glaib, i hab se durchgloffa.
- I bé bi dr Fraji gsé un hab ér ès gsait, un sé hét gsait, sé wills in ehra Dochdar saga.
- È wills aai nia mé wider macha!
- I schlè dr glich méd 'm Kochléffèl um d' Uhra, dü Aff!
- Wu gésch anna, solla mar mét dr géh?
- S' sin schlachdi Zidda!
- Mi léab Kénd, bli do unde stéh, d' bésa Gans bissa di dod.
- Dü hésch hét am méschda g'léhrt un bésch ardli gsé, dü dèrfsch friehèr heim géh as d' Andra.
- Dü bésch no nét groß gnüa fir a Bodèll Wieh üsz'drinke, dü müasch zärschd noch a Béssel waxa un gréßèr wara.
- Géh, séi so güad un sag én dinara Schwéschdèr, si soll d'Gleider fir éjiri Méaadar fèrdik naaija un mét der Bèrschd süvèr macha.
- Hadsch a kannd drno wars anderschd kumma, un s' gad bésser um a stéh.
- War héd mar mina Korb mét Flaisch gschdola?
- Ar héd a so gmacht, as hadda si na zum Dréscha bschdéllt, sé hann's awar salwar gmachd.
- Èn wam hédr d' néji Gschicht varzéhlt?
- Mèr müas lüdd bréala, sunschd vèrschdéht ar is néd.
- Mèr sén miad un hann Durschd.
- Wu mar géschdèrd z' Owa heimkumma sén, sén d' Andra schun im Bett glaaga un hann féschd gschlofa.
- Dr Schnee ésch déa Nacht bi uns léja bliwa, aawar hidda Morija ésch ar gschmolza.
- Hénder unsèram Hüß stehn dréji schéni Épfèlbaimla mét roda Épfala.
- Kénnan ar néd noch a Augéblick uff as warda, drno géh mar méd i.
- Ér därfa néd a so Kénderéja driwa.
- Unsari Baark sén néd hoch, éijéri sén vil häächar.
- Wéavil Pfund Wurschd un wéavil Brod wéllan èr ha?
- I vèrschdéh wi néd, èr müan a bissèl lüddèr rédda.
- Hann ar ké Stickèl wissi Seif fèr mich uff mim Disch gfunda.
- Sinna Brüadar wéll sich zwei schéni néji Hieser én éjaram Garda boija.
- S' Wort ésch am vo Haarza kumma.
- Dés isch racht gsé vun anna.
- Was sitza do fir Végala owa uff dam Miérl?
- D' Büara han finf Ochsa un nin Kéa un zwélf Schéfla vors Dorf broocht, dia hann si wélla vèrkaaifa.
- D' Lid sén héd alli drüßa uf'm Fald un maaija.
- Géh numma, dr brün Hund mach dr nix.
- I bé méd da Lid do hénda iwwar d' Mad éns Korn gfahra.
Werder im Wenkerboge
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- haiß, naai, blaai, graai, haja, Hand, Hanf, Helm, Flax, ar waxt, Baasa, Pflüma, Bréaf, Hofft, jung, krumm
- Sundik, Mandik, Zischdik Midwuch, Dunschdik, Fridik, Samschdik
- élfi, fufzéh, sachzéh, fufzik