Wenkerboge vu Leembàch
Dr Wenkerboge vu Leembàch isch e Blatt vu dere grosse Ufnaam vu dr ditsche Sprooch, wo im 19. Joorhundert agfange hed un hit Bschdanddeil vum Ditsche Sprochadlas isch. Sällimols, wo dr Sproochforscher Georg Wenker vo 1852 bis 1911 sinner Sproochadlas vorbereitet hed, hänn alli Schuele im domolige ditsche Riich e Froogeboge mid vierzig gliche Muschdersätz vorgleit griägt, wu d Schiäler middem Léhrer in de lokal Mundart uffschriewe hänn mièn.
Hiwiis zuem Boge un zuem Ord
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Leembàch lit im Dal vu dr Sauer ìn dr Nordvogese un het domols zuem Kreis Wisseburi im Underélsaß ghärt.
- De Ord lit im Gebiet vum Niideràlemànnische un isch e Gränzort zuem Rhinfränkische.
- Die vierzig Sätz sin dozémol in Leembàch vun de Schieler üssgfillt worre. Léhrer war de Wilhelm Rupprecht vo Hàtte, Kreis Wisseburi.
- As Üssproch vum Ortsnamme wird im Boge „Léémmbach“ angeh.
- D Elsässer Bege sinn wie die Südditsche 1887 uffgnumme worre, der vo Leembàch het d Nummere 32927 griägt.
- D geografisch Lag vu Leembàch isch in dere Karde iitrage.
Wenkersätz
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Im Winder flieje („die“ wird ausgelassen) drukene Blédder in d'r Luft rum.
- Es losd glich noch mit schnéje, no werds Wadder widder bésser.
- Du Kohlen in d'n Offe, daß d'Milch ball ze koche anfangt.
- D'r gud ald Mann isch mid d'm Roß durch's Iß gebroche unn ins Wasser gfalle.
- arr isch vorr vier odder sechs Wuche gstorwe.
- 's Fier isch ze schdark gewann, d'Kuche sinn jo unnde ganz schwarz verbrannt.
- arr aßt d'Ēier allfurt ohne Salz unn Pfaffer.
- D'Fieß dun m'r wéh, ich glab, ich habb se durchgeloffen
- Ich bin bi d'r Frāu gewann unn habb's erā gsagt, un sie het gsagt, sie wills a ihre Dochder sauje.
- Ich will's a nimmi duhn.
- Ich schlach d'r glich mid d'm Kochléffel um d'Ohre, dü Aff
- Wu gésch anne, solle m'r mid d'r gehn?
- As sinn schlachde Zidde.
- Min liewes Kind, bli do unde schdehn d'bése Gans bisse dich dod.
- Dü hésch hidd smènnschd gelèhrd unn bisch brav gewann, dü dèrrfsch friejer hām géhn aß d'Andere.
- Dü bisch noch nid groß genunk, fèrr a Budāll Winn lèhrzedrinke, dü musch zérschd noch a bissel wagse unn gréser ware.
- Géh, séj so gud unn sag diener Schwéschder, sie séll d'Glader fèrr ejer Mudder ferdich näje unn mid d'r Birschd süfer mache.
- Hädd'sch ne gekannt no wär's andersch komme, unn es däd besser um ne stehn.
- Wer had m'r miene Korb mid Flasch g'schdohle?
- arr had gedoohn wie wann se ne zum Drésche bschdelld hädde; sie hanns awer salwer gedohn
- Wémm had 'r d'néj Gschichd verzéhld?
- M'r muß lüdd brille, schunsch verschdéhd 'r 's nidd.
- M'r sinn mied unn hann Durschd.
- Wie m'r géschd Zowe zerik komme sinn, sinn d'Andere schunn im Bédd gelaje un hann féschd gschlofe.
- D'r Schnee isch nächde bi es léja gebliwe, awer dénne Morje isch 'r vergange.
- Hinder unserm Hüß schdehn dréj schéne Apfelbamle mid rode Apfele
- Kénne n'r nid noch a Aujeblickel uff es wahrde, no geh m'r mid ich.
- Ihr dèrfe nid so Kinderéje driewe.
- Unser Barch sinn nid so arch hoch, èjeri sinn viel hécher.
- Wie viel Pfund Wurschd unn wieviel Brod wénn er?
- Ich verschdeh ich nid, ihr mien a bissel lüdder rédde.
- Hann 'r kann Stieckel wissi Saf fèrr mich uff mim Disch gfunde?
- Sin Bruder will sich zwei schéne néje Hieser in éjerem Garde böje
- Des Word isch 'm vunn Harze komme!
- Des isch racht gewann vunn 'm.
- Was sitze do fèrr Véjele owe uff dem Mierel?
- D' Büre hann finf Ochse unn nien Kieh unn zwélf Schéfle vor's Dorf gebrocht, die hann se wélle verkafe.
- D' Lidd sinn hidd alle drüsse uff 'm Fald unn mäje.
- Geh numme, d'r brün Hund dud d'r nix.
- Ich bin mid dénne Lidd do hinde iwer d'Madd ins Korn gfahre.
Werder im Wenkerboge
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- haas, nah, bloh, groh, hauje, Hand, Hanf, Helm, Flachs, arr wagst, Bāse, Pflüme, Brief, Hof, jung, grumm
- Sunnda, Ménda, Dienschda, Middwuch, Dunderschda, Fridda, Samschda
- élfe, fuffzéh, sachzéh, fuffzig.