Wenkerboge vu Bischwiller
Dr Bischwiller Wenkerboge isch e Blatt vu dere grosse Ufnaam vu dr ditsche Sprooch, wo im 19. Joorhundert agfange hed un hit Bschdanddeil vum Ditsche Sprochadlas isch. Sällimols, wo dr Sproochforscher Georg Wenker vo 1852 bis 1911 sinner Sproochadlas vorbereitet hed, hänn alli Schuele im domolige ditsche Riich e Froogeboge mid vierzig gliche Muschdersätz vorgleit griägt, wu d Schiäler middem Léhrer in de lokal Mundart uffschriewe hänn mièn.
Hiwiis zuem Boge
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Bischwiller het domols zuem Kreis Hàwenàu im Underelsaß ghärt.
- De Ord liegt im Gebiet vum Niideralemannische.
- Die vierzig Sätz sin vu Schueler mit Hilf vum Hautpléhrer B. Boehler vun Bàrr bi Schlettstàdt notiert worre.
- As Üssproch vum Ortsnamme wird im Boge „Béschwiller“ angeh.
- D Elsässer Bege sinn wie die Südditsche 1887 uffgnumme worre, der vo Bischwiller het d Nummere 85043 griägt.
- D geografisch Lag vu Bischwiller isch in dere Karde iitrage.
d Wenkersätz
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Im Wéndèr flèje die drogene Blädder én der Luft erom.
- Es hérd glich of ze schnèie, dernoch words 's Wädder wédder besser.
- Mach Kohle én de n' Offe, daß d'Mélch bal anfangd ze koche.
- s'Is ésch méddem guedé alde Mann, on méddem Roß gebroche, on 'r ésch in 's kalde Wasser gfalle.
- 'r ésch for vier oder sechs Woche g'schdorwe.
- S' Fier ésch ze groß g'sen, d' Kueche sén jo onde ganz verbrennd.
- Der esst d'Eier allewill ohne Salz on Pfeffer.
- D'Fièß düen mer so wéh, i mein, i spirse némm.
- Ich bén bi der Frau g'sén, on habsere gseid, on sie hét g'seit, sie wélls au èhrer Tochter saue.
- Ich wélls némm mache.
- Ich schla d'r glich méddem Kochlèffel of d' Ohre, dü Aff.
- Wo géhsch anne, solle m'r mid d'r gehen
- Es sén schlèchti Zidde.
- Min lièb's Kénd, blie do onde stehn, d' bése Gäns bisse dich dod.
- Dü hesch hidd am meischde geléhrd on bésch ardlich gsén, dü derfsch friher heim gehen aß d` Andere.
- Dü bésch noch nét groß genüe, for e Bodèl Win üszedrinke, dü müèsch zerschd noch e béssel wachse.
- Geh sei so güed on sah dinnere Schweschder, sie soll die Gleider for eueri Müeder ferdi näje un méd der Bérschd süfer mache.
- Hättsch dü né gekènnt, no wuèrd's andersch gange, un s' wèrem besser.
- Wer hèt mer min Fleisch mèddem Korb g'schtohle.
- Er hèt so gemacht wie wemmere züem dresche b'schdellt hädd, sie hàn's awer selwer gemacht.
- Wem hèt er diè nèi Gschichd verzèllt.
- Mer müeß lüt briäle, schonsch verschdéder on nét.
- Mer sén mièd un hèn Durschd.
- Wie mer gèschd zowèds zurék komme sén, sénn d'Andere schon im Bett geléie, und hènn gschlofe.
- Der Schnee ésch dè Nacht bi ons lèie gebléwe, awer dène morje ischer vergange.
- Hénder unserem Hüs stehn drei schéni Apfelbaimle, mit rote Äpfele.
- Kenne ér nétt noch e Béssel off ons warde, noh gehen mer métèich.
- Er derfe kenn so Kénderdéngs mache.
- Unseri Bèri sénn nédd so groß, èieri sénn viel gréßer.
- Wiefiel Pfond Wérschd on wiefiel Pfond Brod welle n'r hann?
- Ich verschdéh èich nédd, er miän n béssel lüdder rèdde.
- Hènner kenn Stéckel wissi Seif' of mim Désch g'funde?
- Sin Brüèder wéll zwei nèddi Hiser én èierä Garde böje.
- Dés Wort kommt mer von Herze.
- Déß èsch schén von éhne.
- Was setze do for Véjelle offm Mirèle.
- D'Büre hénn fenf Ochse, on nin Kiè, on zwelf Schéfele férs Dorf gebrōchd, on hän se welle verkaufe.
- Die Litt sénn hitt alli offem Feld on mäje.
- Géh nor, dér brǖn Hond mach der nix.
- Ich bénn méd denne Litt do hénde, éwer d'Madde én s'Korn g'fahre.
Werder im Wenkerboge
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- heiß, nein, blöi, gröi, hauen, Hand, Hanf, Helm, Flachs, er wächst, Besen, Pflulme, Brièf, Hof, jung, grumm,
- Sonnda, Monda, Dsischdi, Métwoch, Donnersta, Frida, Samsda
- elf, fofzahn, sechzahn, fofzich