Wenkerboge vu Bànzene
Dr Bànzener Wenkerboge isch e Blatt vu dere grosse Ufnaam vu dr ditsche Sprooch, wo im 19. Joorhundert agfange hed un hit Bschdanddeil vum Ditsche Sprochadlas isch. Sällimols, wo dr Sproochforscher Georg Wenker vo 1852 bis 1911 sinner Sproochadlas vorbereitet hed, hänn alli Schuele im domolige ditsche Riich e Froogeboge mid vierzig gliche Muschdersätz vorgleit griägt, wu d Schiäler mid dem Léhrer in de lokal Mundart uffschriewe hänn mièn.
Hiwiis zuem Boge
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Bànzene het domols zuem Kreis Mehlhüsa im Oberélsaß ghärt.
- De Ord liegt im Gebiet vum Niideralemannische.
- Die vierzig Sätz sén dozémol in Bànzene vun de Schieler zämme mit em Léhrer üssgfillt worre. Léhrer war de Josef Herrbach us Dàwiller im Underelsàss.
- As Üssproch vum Ortsnamme wird im Boge „Bānzènè“ angeh.
- D Elsässer Bege sinn wie die Südditsche 1887 uffgnumme worre, der vo Bànzene het d Nummere 41231 griägt.
- D geografisch Lag vu Bànzene isch in dere Karde iitrage.
Wenkersätz
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Em Wentr fliaga trockéni Blättr in dr Luft umma.
- S' hert glie uf met schnéja, drno werds Wattr wedr béssr.
- Tüa Kohla in dr Ofa, daß d' Melch boll afangt z'koche.
- D'r güat alt mann esch mètém Roß durs Is brocha un ins kalta Waßr ksunke.
- Dr esch vor viar odr sechs Wochà gstorba.
- S' Fier esch z' stark, d' Küacha sén untà ganz schwarz brannt.
- Er esst d' Eier allawill ohna Salz un Pfaffer.
- D' Fiaß tiammer ferm weh, i glaub i ha si allaweg durgloffa.
- I bé bittr Frau gse un hanàres gsaid un seh said seh wells ehrer Tochtr sagá.
- I wells ao nemma meh thüa.
- I schlah dr glie mètem Kochläffl um d'Ora düh Aff.
- Woh gesch dü hè sällamr medr gèh
- Sén schlachti Zitta.
- Mi liab Kend blieb do unta schtèh, d'bèsi Ganz bissati dod.
- Dü hésch hitt am meischta g'lehrt un besch artig gseh, dü derfsch hitt friar haim àß d' andri.
- Dü bésch no nett gross gnüa um a Flascha Wieh us ds'trenka. Dü müasch nammeh waxa un grèsér wara.
- Gang besch so güat un sah diner Schweschter seh säll d'Klaidr fer äiari Müattr fährig naya un metr Berschta süfr macha.
- Hättsch dü n'en kannt, drno wars andrs ganga uns stat beßer umn schteh.
- War her mr dr Korb med 'm Fleisch gschtohla
- D'r tüat soh aß hattahsen züam dräscha bschtellt si hanns awr salbscht g'macht
- Wamm hätt'r d'näi Gschecht vrzählt
- Ma müaß lütt schreia sunscht vrschteht'rs nèt
- M'r senn miadt un hann Durscht
- Wom'r geschtr zruchkoh sènn leja d'andri scho em Bétt féscht em Schlof.
- D'r Schnee esch z'nacht léja bleba un am Morga eschr g'schmolza
- Hènt'r unsrm Hüss schtèhn dräi schèni Äpfelbäimli met rota Äpfl
- Kanannr net n'a Augablick uf uns warta, d'rnoh gèhmr mit
- Dr dérft kenni Kènderäia triiwa
- Unsri Bàrg sènn nèt so hoch aiàri sènn viel hech'r
- Wiaviel Pfund Werscht und wiaviel Brod wànn'r hah
- I verschtand'ch nit d'r mian n'a bètzali lüttr rèda
- Hann'r kä Schtèckli wißi Saifi fèr mèh uf min'm Desch gfunda
- Si Brüad'r well'm zwai näi Hieser en äiàrà Garta bòjà
- S' Wort kuntm vom Harz
- S' esch rächt vò èhna
- Was sètza do fer Végalè owa uf d'r Mühra
- D' Büra hann femf Oksa un ninn Kia un zwölf Schéhflè vors Dorf brocht sè wann sì vrkaüfa
- Dlitt senn hètta alle düßa ufm Fald un mahia
- Gang numma d'r brünn Hund mach d'r nitt
- I bè mè d'a Litt hènta ewr d'Matta ens Korn gangà
Werder im Wenkerboge
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- haiß, nai, blaü, hauen, Hand, Hamf, Helm, Flaks, er wäkst, Bäsi, Pflumà, Briaf, Hof, jung, kromm
- Suntig, Mantig, Dschischtig, Mettwoch, Dunnerschtig, Frittig, Samschtig
- elfi, fofzeh, sachzeh, fofzig
- Suntig, Mantig, Dschischtig, Mettwoch, Dunnerschtig, Frittig, Samschtig