Werterbüech vun dr elsassische Mundàrte

Dialäkt: Elsässisch

Ìm Werterbüech vun dr elsassische Mundàrte (dt. Wörterbuch der elsässischen Mundarten) ìsch dr Wortschàtz vun dr elsassische Bezirk Ower- un Unterelsàss wìsseschàftli beàrweitet. S dokümantiert wie s Lothrìngisch Werterbüech bsundersch d Werter un Wandunge, wie vum Schrìftditsch àbwiche. Waje dam ìsch s e Idiotikon, glich wie urspringlich s Schwizerisch Werterbüech, wie àls Muschter dient hàt fìr d Gsàmtkunzeption. D Ànordnung vun dr Stìchwerter isch nìt glàttàlfàbetisch, sùndern geht wie s Schwizer Idiotikon, s Bayrisch Werterbüech vum Johann Andreas Schmeller, s mìttelhochditsch Werterbüech vo Benecke, Müller un Zahrncke un s Àlthochditsch Werterbüech vum Graff noch eme bsundrige System, d. h. s Kunsonàntegrìscht vun dr Stàmmsìlb gìt s Màß fìr d Àlfàbetisierung. Dr Vokàl oder Diphthong vun dr Stàmmsìlb wìrd erscht noch em negschte Kunsonànte berucksichtigt. Dodrmit gìt s z. B. die Reihefolig fìr d Stìchwerter mit dr Stàmmkunsonànte F–CH: Fach – Fech – Vieh – Fuchs. Àbleitunge un Zàmmesetzungen sìn unter em jewilige Bstimmungswort ingordnet.

Verfàsst wore ìsch s Elsassisch Werterbüech vum Ernst Martin (1841–1910), sit 1877 Professeur z Stroßburi, un em Hans Lienhart (1858–1928).

D Materialgrundlàà vum Werterbüech ìsch e Sàmmlung gsìn vun rund 100.000 Zettele, wie no dr Grìndung vun dr Àrwetsstell ànne 1887, v. à. àb 1890, zàmmegetraa wore ìsch. Nawe 6000 Zettele, wie vum August Stöber (1808–1884) bigetraa wore sìn, un dr Fröjebeje, wie vum Louis Gustave Liebich (1824–1910) fìr e elsassischi Gràmmàtik àbgfröjt wore sìn, sìn s ìn dr Höiptsàch Lehrer gsìn, wie noch eme Ufrüef s Màteriàl bigetraa han.

Im Projakt „Werterbüechnetz“, wie ìm „Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften“ àn dr Üniversité Trier entsteht, isch e Online-Version vum Elsasische Werterbüech gmàcht wore, wie mit àndre Werterbiecher vernetzt isch.

Literatür

• Ernst Martin/Hans Lienhart: Wörterbuch der elsässischen Mundarten. Trübner, Straßburg 1899–1907
• Paul Adolf: Dictionnaire alsacien – anglais. Comparatif et bilingue, l’anglais par l’alsacien. Vum Elsässische züem Ënglische, learning English through Alsatian German. Univ. Populaire, Obernai 1996
• Christian Bader: Lexique des parlers sundgauviens. Editions du Rhin, Mulhouse 1997
• Claude Guizard/Jean Speth: Dialectionnaire (alsacien, français et allemand). Dreisprachiges Wörterbuch. Éd. du Rhin, Mulhouse : 1992
• Edmond Jung: Wie heist dïss uff elsässisch? Dictionnaire français-alsacien. Dialecte de Strasbourg. Vocables et tournures. Jung, Engwiller 2003
• Serge Kornmann: Elsässisch-frànzeesches un frànzeesch-elsässisches Miniwerterbüech. Yoran Embanner, Fouenant 2004
• René Klingelschmitt/Marthe Philipp: Expressions familières d’Alsace. Bonneton, Paris 2002
• Raymond Matzen: Dictionnaire trilingue des gros mots alsaciens: dialecte, français, allemand; cartes géolinguistiques et index (Elsässisches Schimpf- und Fluchwörterbuch). Le Verger, Illkirch-Graffenstaden (Bas-Rhin) 2000
• Raymond Matzen: Wie steht’s? Lexiques alsacien et français. Variantes dialectales. Grammaire. Toute la richesse et diversité des parlers alsaciens. La Nuée Bleue, Strasbourg 2000
• Raymond Matzen: Anthologie des expressions d’Alsace. Équivalents français, traductions et explications. Rivages, Paris 1989
• Lothar Wolf: Le français régional d’Alsace. Étude critique des alsacianismes. Avec la collab. de Paul Fischer. Klincksieck, Paris 1983
• KAUDERWELSCH Band 116: Elsässisch – die Sprache der Alemannen. Reise-Know-How Verlag Peter Rump GmbH, 1. Auflage 2001, ISBN 3-89416-514-6

Weblink

• Online-Version vum elsassische Werterbüech uf em Werterbüech-Netz vun dr Üniversité Trier

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Wörterbuch_der_elsässischen_Mundarten“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.