Société jurassienne d’émulation

Dialäkt: Mìlhüüserdiitsch

D’ Société jurassienne d’émulation [sɔsjete ʒyʁasjɛn demylasjɔ̃] („Jurassischa Wättiifer-Gsällschàft“, kurz SJE) ìsch a unpolitischa jurassischa Gelehrtagsällschàft, wo d’ Kültüüräärwa vum hischtoorischa Jura befäärdert. Ìhr Sìtz lììgt z’ Pruntrut.

Gschìcht

D’ Société jurassienne d’émulation ìsch àm 11. Hornung 1847 z’ Pruntrut uff dr Iniziàtiiwa vum Xavier Stockmar grìnda worra.

Obwohl d’ Gsällschàft kää politischa odd’r religiöösa Fàrb hàt, hàt sa ìm 19. Joohrhundert àn äffentliga Debàtta mìtgmàcht, zem Biischpììl ìwwer d’ Fìrsorga, d’ Umschtällung vu da Bìrgergmainda, s’ Bìldungssüschteem un d’ Ìndüschtrii. Zamma mìt àndra Verainigunga hàt sa ìm Rààhma vum Jurakonflikt d’ jurassischa Forderunga àn d’ Bärner Beheerda gschtällt. Noh dr Moeckli-Àffàra hàt sa ànna 1947 àn dr Grìndung vum Comité de Moutier mìtgmàcht. Noh da Volksbefroogunga-n-ìwwer d’ Salbschtbeschtìmmung ànna 1974 un 1975 hàt d’ SJE ìhra Rolla näi bschtìmmt, fìr d’ kültürälla un morààlischa Ainhait un d’ Idäntiteet vum hischtoorischa Jura befäärdra.

Ànna 2010 hàt d’ Gsällschàft mehr àss 2.000 Mìtglììder ghàà. Ànna 2022 sìnn 1.700 Mìtglììder gsìì.

Orgànisàzioon un Wark

D’ SJE bschteht üss 14 Sekzioona ìm Kàntoon Jura, ìm Bärner Jura sowia ìn Wäscht- un Diitschschwiizer Schtädt. Sa zeehlt mehrera-n-Àrwetskraisa züa hischtoorischa un wìssaschàftliga Schtüdia, Àltertummforschung, Màthemàtik un Füüsik, Patois (Franc-comtois) un Lìteràtüür. Sa düat Sümpoosia un Üssschtällunga orgànisiara un Priisa verlaiha.

Jeedsjoohr düet d’ Actes de la société jurassienne d’émulation ärschiina. Naawadràà hàt d’ SJE d’ Biacher Anthologie jurassienne (ànna 1964-65) un Nouvelle histoire du Jura (ànna 1984) veräffentligt. Sitter 2005 wìrd àui dr Dictionnaire du Jura vu dr SJE veräffentligt.

Lischta vu da Laiter

Zäntrààlvorsìtzenda 1847–1855: Jules Thurmann 1855–1868: Xavier Kohler 1868–1869: Joseph Durand 1869–1875: Xavier Kohler 1875–1877: Jean- Baptiste Thiessing 1877–1879: Robert Caze 1879–1882: Edouard Meyer 1882–1890: Xavier Kohler 1890–1892: Frédéric Koby 1892–1897: Arnold Droz 1897–1901: Ernest Balimann 1901–1912: Adrien Kohler 1912–1915: Théo Zobrist 1915–1926: Lucien Lièvre 1926–1927: Germain Viatte 1927–1933: Gustave Amweg 1933–1942: Jean Gressot 1942–1961: Ali Rebetez 1961–1969: Charles Beuchat 1969–1972: Edmond Guéniat 1972–1981: Michel Boillat 1981–1985: Jean-Luc Fleury 1985–1994: Philippe Wicht 1994–2002: Claude Juillerat 2002–2010: Pierre Lachat 2010–2014: Marcelle Roulet 2014–2022: Martin Choffat sitter 2022: Paul Jolissaint

Zäntrààl- bzw. Generààlsekretäära 1847–1855: Xavier Kohler 1855–1856: A. Friche 1856–1860: Louis Dupasquier 1860–1868: Alexandre Favrot 1868–1870: Constant Bodenheimer 1870–1874: Olivier Pauchard 1874–1879: Virgile Hengy 1879–1880: P. Carnal 1880–1881: Arnold Droz 1881–1899: Théo Zobrist 1899–1901: Adrien Kohler 1901–1909: E. Germiquet 1909–1924: Gustave Amweg 1924–1942: Ali Rebetez 1943–1944: Henri Juillerat 1944–1950: Paul Christe 1950–1957: François Schaller 1957–1961: Roger Ballmer 1961–1982: Alphonse Widmer 1982–1993: Bernard Moritz 1993–2001: Jean-François Lachat 2001–2009: Michel Hänggi 2009–2013: Thibault Lachat 2013–2019: Armelle Cuenat sitter 2019: Élodie Paupe

Lìteràtüür

• François Noirjean: Société jurassienne d'émulation. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz. 20. April 2010, abgruefen am 9. Oktober 2022.
• Thierry Bédat: Travailler au progrès, mais surtout donner une voix à la culture jurassienne. In: Le Quotidien jurassien. (französisch, lqj.ch [abgerufen am 9. Oktober 2022]). 
• Josué Merçay: "L’Émulation est un lieu de curiosité et de propagation de la curiosité". In: Le Quotidien jurassien. 30. Juni 2022 (französisch, lqj.ch [abgerufen am 9. Oktober 2022]). 

Weblìnks

• Offiziälla Websitta (uff Frànzeesch)