Oberharzer Werterbuech
| Dialäkt: Undermarkgreflerisch |
S Oberharzer Werterbuech (dt. Oberharzer Wörterbuch) isch e Dieläktwerterbuech, wu dr Wortschatz vu dr erzgebirgische Sprochinsle im Oberharz erfasst un bschrybt.
D Oberharzer Sprochinsle isch im 16. Johrhundert entstande, wu Bärglyt us em Erzgebirge in dr Harz yygwanderet sin. Bis hite het sich do die erzgebirgisch Dieläkt in eme niderdytsche Umland ghalte. Wel d Oberharzer Dieläkt zue dr mitteldytsche Dieläkt zelle, sin si nit in s Niidersächsisch Werterbuch, wu syter anne 1935 an dr Universitet Göttinge dra gschafft wird, ufgnuu.
Gschicht
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Dr erscht Versuech fir e Oberharzer Werterbuech het s scho vor em Zweite Wältchrieg gee. Im Wörterbuchkartell, wu in dr 1930er Johr di dytsche Dieläktwerterbiecher zämmegschlosse gsi sin, wird anne 1932 as Kontakt fir e Oberharzer Werterbuch dr Studierot Sumpf vu Clausthal ufgfiert. Des Projäkt isch aber uuvolländet blibe.
Dr Karl-Heinrich Weidemeier (* 1931 z St. Andreasberg) het sich scho syt Aafangs 1980er Johr mit Oberharzer Dieläkt bschäftigt. Är isch kei Sprochwisseschaftler, het aber anne 1994 e Mundart-Glossar vu St. Andreasberg uusegee.
Unter syyre Leitig het sich e „Arbeitskreis Oberharzer Wörterbuch“ grindet, wu (ehreamtlig) Matrial fir e Oberharzer Werterbuech zämmedrait. Sprochwisseschaftlig unterstitzt wore sin dr Weidemeier un dr Arbeitskreis vum Prof. Dr. Joachim Göschel un vum Dr. Kurt Kehr vum Forschigsinschtitut fir dytschi Sproch - Dytsche Sprochatlas an dr Universitet Marburg.
Anne 1987 isch uf Aaregig vum Rudi Barke un em Kurt Astheimer au ne „Oberharzer Mundartstammtisch“ grindet wore, wu langi Zyt rege Zuelauf gha het. Dr Kurt Astheimer het am Oberharzer Werterbuech as Organisator mitgschafft un het Gälder bsorgt fir dr Druck.
Gwährslyt
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Im „Arbeitskreis Oberharzer Wörterbuch“ hän verschideni Lyt mitgschafft as Gwährslyt fir di verschidene Gmeine vu dr Oberharzer Sprochinsle:
- Kurt Astheimer un Günter Hake fir Clausthal
- Christel Chiriatti un Elisabeth Kneistler für Wildemann
- Werner Böttcher fir Lautenthal
- Alfred Kneistler fir Altenau
- Irmgard Maaß un Günter Rosenthal fir Zellerfeld
- Käthe Mahne, Heinz Schubert, Ernst-August König un Karl-Heinrich Weidemeier fir St. Andreasberg.
Bänd
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Druckt wore isch s Oberharzer Werterbuech in acht Bänd zwische 1998 un 2004. S isch in dr „Schriftenreihe des Oberharzer Geschichts- und Museumsvereins (OGMV)“ erschine.
- Karl-Heinrich Weidemeier: Oberharzer Wörterbuch. Die Mundart der Oberharzer Sprachinsel. Oberharzer Geschichts- und Museumsverein Clausthal-Zellerfeld 1998-2004 (Schriftenreihe des Oberharzer Geschichts- und Museumsvereins) ISBN 3-9805522-5-X
- Band 1. A bis C. 1998
- Band 2. D bis F. 1998
- Band 3. G bis J. 1999
- Band 4. K bis M. 1999
- Band 5. N bis R. 2000
- Band 6. S bis T. 2001
- Band 7. U bis Z. 2002
- Band 8. Glossar, Register A bis Z. 2004
Uuszeichnig
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Dr Karl-Heinrich Weidemeier het anne 2006 fir s „Oberharzer Werterbuech“ dr Kulturpryys Harz 2006 vum Kulturuusschuss vum Regionalverband Harz e. V. Quedlinburg iberchuu.
Weblink
[ändere | Quälltäxt bearbeite]