Matterhorn

Matterhorn
	Ost- und Nordwand vom Matterhorn, an dr Liecht-/Schattugrenza vom Hörnligroot Ost- und Nordwand vom Matterhorn, an dr Liecht-/Schattugrenza vom Hörnligroot
Hechi	4'478 m ü. M.
Lag	Grenze Kanton Wallis (Schwiiz) / Brovinz Aosta (Italie)
Gebirg	Walliser Alpe
Dominanz	13,7 km → Liskamm-Westgipfel
Schartehechi	1'031 m ↓ Col Durand
Geografischi Lag	617049 / 91670Koordinate: 45° 58′ 35″ N, 7° 39′ 31″ O; CH1903: 617049 / 91670
	Matterhorn (Schweiz) Matterhorn
	Matterhorn (Schweiz) Matterhorn
Erschtbstygig	14. Juli 1865 dur e Edward Whymper

Dä Artikel beschäftigt sich mit dum Matterhoru ine Walliser Alpe; zu andere Bärga mit dem Namu lüeg Matterhorn (Begriffsklärung).

fpd5

S Matterhorn (walliserdütsch ds Hore oder ds Horu, italienisch Monte Cervino oder Cervino, französisch Mont Cervin oder Le Cervin) isch 4'478 Meter hoch und eine vo de höchstu Bärga in de Alpe. Wägu schiiner markantu Form und schiiner Bestiigigsgschicht isch z Matterhorn eine vo de bekannteschtu Bärga ufe Wält. Fer d Schwiiz isch es es Wahrzeichu und d Touristuattraktion, wo meh als jedi anderi fotografiert wird.

Geografii[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dr Bärg isch ine Walliser Alpe zwischu Zermatt und Breuil-Cervinia. D Ost-, d Nord- und d Westwand sind uf schwiizerischem, d Südwand uf italienischum Staatsgebiet.

Gschicht vom Namu[ändere | Quälltäxt bearbeite]

1581 isch z Matterhorn zum erschtu mal als Mont Cervin erwähnt wordu, später öi als Mons Silvanus und Mons Silvius. üsum Jahr 1682 isch dr Namu Matterhorn uberliefrut. Dr ditsch Namu Matterhorn leitet schich vermüwtli vo «Matte» ab, also vo dr Matta im Tal unerhalb vo dr Gornerschlucht, wo hittu fast komplett vom Dorf Zermatt («zur Matt») bedeckt isch.

D Lokalbevölkrig seid dum Bärg öi ds Hore (= s Horn, Zermatter Dialäkt) oder ds Horu (= s Horn, Oberwalliser Dialäkt).

Geologii[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Z Matterhorn kehrt zer Dent Blanche-Decki vom Unter-Ostalpin, also eme Drümmerstuck vora ostalpine Decki, wo wit gäge Westu uf die penninische Deckene vo de Westalpe gschobu wordu sind. D Basis vom Matterhoru, also bis zur Hörnlihitta, bis uf der Matterhorugletscher und der Furgggroot, isch penninisch, also westalpin. Z Horu sälber kehrt zur Dent-Blanche-Decki – und zwar der uner Teil bis zer «Achsle» zur Arolla-Serii und dr oberst Teil zer Valpelline-Serii vo der Dent-Blanche-Decki. Die beidu geologische Trennlinie aner Basis und an der Achsla cha mu ufum Hauptfoto obena gseh, wemm mu schich mit Geologii üskennt. En Laie gseht uf dem Bild d Wald- und d Schneegrenza und sust nid vil.

Erstbestiigig[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Ab 1857 häts mehreri Versüech gee, s Matterhorn zbestiige, meischtens vo de italienische Site här.

Im Johr 1862 sind Bärgstiiger (de Brit John Tyndall mit de Füerer Johann Josef Benet, Anton Walter, Jean-Jacques und Jean-Antoine Carrel) erstmols bis uf d Südwestschultere ufe gstige und sind de Meinig gsi, as me witer ufe nüme chön.

Am 14. Juli 1865 isch enere 7ner-Seilschaft öber de Hörnligrot ufe d Erstbestiigig glunge. De Engländer Edward Whymper hät als erste de Gipfel erreicht. Ihm isch de Bärgfüerer Michel Croz (us Chamonix), de Reverend Charles Hudson, de Lord Francis Douglas, de D. Robert Hadow (alli us England) und die beede Zermatter Bärgfüerer Peter Taugwalder Vater und Peter Taugwalder Sohn gfolgt. De Carrel und sini Gruppe sind uf de italienische Site zu däm Zitpunkt no underhalt vo de Südwestschultere gsi (si händ d Bestiigig drü Täg spöter au no gschafft). Bim Abstiig vo de Erstbestiiger sind di vordere vier vo de Seilschaft (de Croz, de Hadow, de Hudson und de Douglas) no oberhalb vo de sogenannte „Schultere“ über d Nordwand tödlich abgstürzt. A de folgende Täg hät e Rettigsmannschft under de Leitig vom Josef Marie Lochmatter de Verunglückte Hilf gleischted und versuecht di Tote am Matterhorngletscher zbärge. D Liich vom Lord Francis Douglas isch nie gfunde worde.

Varia[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D markant pyramideform vom Matterhorugipfel het vilicht d Firma Chocolat Tobler z Bäru inspiriert fer d Form vom Toblerone-Schoggola. Z Matterhoru teucht erst i de 1960er uf der drieggig Sita vo der Verpackig üf.

Galerii[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Z Zmutt-Tal bi Zermatt. Z Matterhoru (lings) und d Dent d’Hérens (rächts)
Südsita vom Skigebiet Breuil-Cervinia üs gseh
Blick uf zMatterhoru vo der Talstation Furi-Seilbahn z Zermatt
Blick uf z Matterhoru während dum Üfstiig zer Hörnlihitta unerhalb vom Hörnligrat
Nordsita mit Zermatt im Vordergrund
Westwand mit Pic Tyndall und Galleria Carrel (üsum Helikopter)
Typischi Wolkeformation am Matterhoru
Blick uf z Matterhoru und d Dent d'Hérens vo dr Tête Blanche
Panorama Matterhoru und Monte-Rosa-Gruppe
Matterhoru, vom Gornergrat üs gseh