Lischte vo de Bischöf vom Wallis

Bischöf im Wallis

Dr erscht Bischof vo de Diözese im Wallis isch ane 381, also scho i dr Zyt vom spoote Alterdum, erwäänt. Es isch de Theodor gsi, wo i däm Joor zäme mid 31 anderne Bischöf vom Römische Riich a der Chilesinode z Aquileia derby gsi isch. Als Sankt Theodul oder au Sankt Joder isch eer dur verschidnegi Gschichte i der Tradizion vo der Kaddolische Chile bekannt und bsunders im dütschsproochige Alperuum bis hüt populär. Er gilt als Landespatron vom Wallis und vom Bischtum Sitte und bedütet au de Walser vil.

Am Afang het dr Bischof vom Wallis z Octodurus, i dr alte römische Stadt im Piet vom hütige Martinach, gwoont und det e chlyni Kathedrale gha. Der Bischof vo octodurus isch für di öschtlechi Helfti vo dr römische Alpeprovinz Alpes Graiae et Poeninae zueständig gsi. Us em früene Middelalter und no bis am Afang vom 12. Joorhundert isch nid jede Bischof vom Wallis bekannt, und vo vilne weiss me nid genau, vo wenn bis wenn si im Amt gsi sind.

Dr Bischof Heliodor het öpe um s Joor 585 s Zäntrum vom Bistum Wallis uf Sitte verleit. Me vermuetet, er heig d Gebei vom Bischof Theodor vo Martinach a dä neu Ort mit gnoo und bi Sitte wider begrabe, und zwar a dere Stell, wo hüt d Chile Sankt Theodul stoot.

Ane 999 het der Bischof Hugo vo Sitte vom Chönig vo Burgund au s Amt vom Graf im Wallis übercho. D Bischöf vo Sitte sind den bis ane 1798 als Fürschtbischöf d Landesherre a dr Roone bis an Gämfersee gsi. Die poltischi Macht isch allerdings zytewys mee bi Persone usem Walliser Adel und bi de Zäände gläge, und s Underwallis het vo 1260 bis ane 1475 zu Savoie ghört.

I der Zyt vo dr grosse Oobeländische Chiletrennig, wo z Avignon Gägepäscht gsi sind, het au s Bischtum vo Sitte immer zwee Bischöf gha, wo gägen enander kämpft hend, die wo vom Papscht z Rom ygsetzt worde sind und d Gägebischöf under am Gägepapscht z Frankriich.

d Reie vo de Bischöf

• Theodor, erwäänt 381 bis 393
• Salvius, erwäänt um 450
• Prothais, erwäänt um 490
• Konstantius, erwäänt 515 bis 517
• Rufus, erwäänt 541–549
• Agricola, erwäänt 565
• Heliodor, erwäänt 585
• Rusticus, öpe 602/603
• Leudemond, erwäänt 613 bis 614
• Dracoald, Bischof noch 614
• Prothias, 647/653
• Amé, 673/691
• Willicaire, 762–765
• Altheus, öpe 786 bis 798
• Adalongus, Bischof am Afang vom 9. Joorhundert
• Heyminus, 825–857
• Walter, öpe 877 bis 910
• Asmundus, 932
• Vulfinus
• Manfred, um 940
• Vultcherius
• Amizo, 983–984/985
• Hugo, 993 bis öpe 1020
• Eberhard
• Aymon, 1034–1053
• Ermenfroi, öpe 1054 bis 1092
• Gausbert
• Vilencus, 1107–1116
• Boson, 1135–1138
• Guarinus, 1138–1150
• Louis, 1150 bis öpe 1162
• Amedeus de La Tour, 1162–1168
• Guillaume de Blonay, 1176–1177
• Kono, 1179–1181/1184
• Wilhelm, öpe 1184 bis 1196
• Nantelmus vo Ecublens, 1196–1203
• Wilhelm vo Saillon, 1203–1205
• Landri de Mont, 1206–1236
• Boso vo Granges, 1237–1243
• Heinrich I. vo Araro, 1243–1271
• Rudolf vo Valpelline, 1271–1273
• Heinrich II. vo Araro, 1273–1274
• Petrus vo Oron, 1274–1287
• Bonifav vo Challant, 1289–1308
• Aymo vo Châtillon, 1308–1323
• Aymo vo Turn, 1323–1338
• Philipp de Chambarlhac, 1338–1342
• Witschard Tavelli, 1342–1375
• Eduard vo Savoie-Achaia, 1375–1386 (vom Papscht Clemäns em Sibte z Avignon bestätiget)

Bischöf mit de Gägepäpscht z Avignon

• Guillaume de La Baume-Saint-Amour, 1386
• Robert Chambrier, 1387
• Humbert de Billens, 1388–1398
• Aymon Séchal, 1398–1404
• Antoine de Challant, 1404–1417

Bischöf mit em Papscht z Rom

• Girard Tavelli, 1387–1388
• Henri de Blanchis de Vellate, 1389–1391
• Wilhelm (I.) vo Araro, 1391–1402
• Wilhelm (II.) vo Araro, 1402–1418

Bischöf noch em Ändi vom Oobeländische Schisma

• Andreas dei Benzi, 1418–1437
• Wilhelm III. vo Araro, 1437–1451
• Guillaume-Hugues d'Estaing, 1451–1454
• Heinrich Asperlin, 1451–1457
• Walter Supersaxo, 1457–1482
• Jost vo Silenen, 1482–1496
• Nikolaus Schiner, 1496–1499
• Matthäus Schiner, 1499–1522, Kardinal ab 1511
• Philipp de Platea, 1522–1529
• Adrian vo Riedmatte, 1529–1548
• Johann Jordan, 1548–1565
• Hildebrand vo Riedmatte, 1565–1604
• Adrian vo Riedmatte, 1604–1613
• Hildebrand Jost, 613–1638
• Bartholomäus Supersaxo, 1638–1640
• Adrian vo Riedmatte, 1640–1646
• Adrian vo Riedmatte, 1646–1872
• Adrian vo Riedmatten, 1672–1701
• Franz Joseph Supersaxo, 1701–1734
• Johann Joseph Blatter, 1734–1752
• Johann Hildebrand Roten, 1752–1760
• Franz Friedrich Ambüel, 1760–1780
• Franz Joseph Melchior Zen Ruffinen, 1780–1790
• Joseph Anton Blatter, 1790–1807
• Joseph Franz Xaver de Preux, 1807–1817
• Augustin Sulpiz Zen Ruffinen, 1817–1829
• Moritz Fabian Roten, 1830–1843
• Peter Joseph de Preux, 1843–1875
• Adrien Jardinier, 1875–1901
• Jules-Maurice Abbet, 1901–1918
• Viktor Bieler, 1919–1952 († 1952)
• François-Nestor Adam, 1952–1977 († 1990)
• Henri Schwery, 1977–1995, Kardinal 1991–2021 († 2021)
• Norbert Brunner, 1995–2014
• Jean-Marie Lovey, sid 2014