Hochdütsch
Under Hochdütsch verstoot mer zwei verschidni Sache:
- In de Dialektologi meint mer mit Hochdütsch die hochdütsche Dialäkt, wo südlig vo de Benrather Linie (machen/maken-Gränz) gsproche werde. Zwüschem 5. und 14. Johrhundert hät s im dütsche Sprochruum e Lutverschiebig ge, wo sich im 14. Johrhundert bis ins Gebiet vo de Benrather Linie ußbreitet hät. D Dialäkt nördlich devo werde als Niderdütsch bezeichnet, die südlich devo als Hochdütsch (Mitteldütsch un Oberdütsch). Die Begriff hen nyt mit hoch = besser un niider = schlächt z due, sundern si sin vo de Geographi inspiriert (s Flachland im Norde, im Gägesatz zum gebirgigere Süde).
- Hüt meint mer mit Hochdütsch meischt d Standardsprooch vum Dütsche, s Standarddütsch oder Schriftdütsch. S Standarddütsch bassiert zumene grosse Deil uff de Grundlag vo de süddütsche Dialäkt. Mer het also d Bezeichnig für di süddütsche Dialäkt uff d Standardsprooch übertrait.
Wyl de Süde vom dütsche Sprochgebiet wirtschaftlig stärker gsi isch wie de Norde, hät de Martin Luther d Bible uff eine vo denne Dialäkt übersetzt, wo hütt Hochdütsch gnännt werre. S Hochdütsch isch also nöcher an de südlige Mundarte gsi. Während dem hän aber die Norddütsche Hochdütsch als Fremdsproch lerne mieße und sin nöcher an dem dra gsi, was de Luther als Schriftsproch gnoh hät. In de Grammatik git s aber größeri Underschyd. Dodezüe ghört d Verwändig vo de Zite; s Hochdütsch hät do die latynische Regle übernoh. In Norddütschland wird oft s Plusquamperfekt anstell vom Perfekt/Präteritum brucht. Wit verbreitet isch d Ufffassig, dass s Hochdütsch, wo mer in de Region Hannover schwätzt, Standard isch. Säll trifft aber numme uff d Ussproch züe.
Nochdem de Martin Luther d Bible übersetzt hät, isch sälli ball im ganze dütsche Sprochgebiet gläse worre. D Standardsproch vom Luther hän au Zitige und Biecher übernoh. De Theodor Siebs hät 1898 e Büech über di Bühnedütschi Ussproch verfasst, wo di norddütschi Ussproch als Basis gha hät. Grund dodefür isch gsi, dass ab 1800 vyli dütschi Theater e eiheitligi Sproch verlangt hän.
Lüeg au
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Quelle
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Hochdeutsch – Und Dialekte Wissens-Lexikon uf br-online.de