Hàwenàu
Hàwenàu | |
d Halle au Houblon (Hupfahàlla) | |
Verwàltung | |
---|---|
Land | Frànkrich |
Region | Grand Est |
Département | Bas-Rhin (67) |
Arrondissement | Haguenau-Wissembourg (Unterpräfektur) |
Kànton | Hàwenau |
Kommünàlverbànd | Haguenau |
Àmtliga Nàma | Haguenau |
Maire | Claude Sturni (2014-2020)[1] |
Code Insee | 67180 |
Poschtlaitzàhl | 67500 |
Iiwohner | |
Iiwohner | 35.715 |
Flech | 182,59 km2 |
Bevelkerungsdicht | 192,3 Iiw./km2 |
Làg | |
Koordinate | 48° 49′ 00″ N, 7° 47′ 16″ E / 48.816666666667°N,7.7877777777778°EKoordinate: 48° 49′ 00″ N, 7° 47′ 16″ E / 48.816666666667°N,7.7877777777778°E |
Heche | 115–203 m |
Website | |
https://www.haguenau.fr/ |
Dialäkt: Mìlhüüserisch |
Hawenau [haːvənaʊ] oder Heujenäu [hœːjənœi] (frz. Haguenau, dt. Hagenau) ìsch e Stàdt ìm Elsàss, ungfahr 25 Kilometer ìm Norde vu Stroßburi, 50 Kilometer Südweschtlisch vu Kàrlsruh un 75 Kilometer Südeschtlisch vu Sààrbrìcke. Nooch de Bevelkerung ìsch's d viertgreescht Stàdt vum Elsàss un d zwaitgreescht Stàdt vum Unterelsàss.
D Stàdt ìsch de Sìtz vum Arrondissement Haguenau-Wissembourg un s Hauptort vum Kanton Hàwenau.
Geogràphi
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Hawenau lejt àn de Moder un het ìn sim Gebìet de Hawenauer Wàld; s Gebìet vu Hawenau ìsch àrich groß, de greescht ìm Elsàss. Der Wàld màcht e geogràphischi Granz fer d Region wi ìm Norde vum Wàld lejt: die Region heißt "Outre-Forêt" uf Frànzeesch, uf Elsassisch "Hìnter'm Wàld". (D elsassischer Dialekt, wi dert greddt ware, bìlde e Ìwergàngzone zwìsche Àlemànnisch un Südfränkisch.)
D Gare vu Hawenau ìsch ìm Nordelsàss bsondersch wichtich. Zigg fàhre rejelmassich uf Strossburi, Nederbrunn un Wisseburi. Die letscht Stàdt erlaubt, ìns Ditschlànd (Region Pfalz) ninzekumme.
D Gare ìsch zwische 2017 un 2020 totàl renoviert worre. Àm Ànfàng ìsch e Füessgangerbruck ìwer d Gleise hargstellt worre. Àb 2019 het de Uffböj vu'me neje moderne Gebej àngfànge. D Böjàrweite sìn ands 2020 fertich worre.
S naagscht làngfrìschtich Projakt isch d Zuggverbìndung zwische Hawenau un Karlsruh widder ìn Betrieb màche. De Zugg dät vor d Gare vu Ewerhoffe un Süfflum durichfàhre. D Schiene àn de ditsch-frànzeesch Granz nawe Bänem laje nooch uf de Rhinbruck, àwer sotte zeerscht ufgefrischt ware.
Gschìcht
[ändere | Quälltäxt bearbeite]D Ursprung ìsch e Jàchtgebìet uf're Ìnsel uf de Moder, wi ìm Herzogtum vu Schwowe gheert het.
Àm Ànfàng vum 12. Johrhundert het denooch do de Frìedrìch II. de Ainawich (der Einäugige) e Wàsserburi geböje. Siner Sohn, de Kaiser Frìedrìch I. Barbarossa het e Pàlàscht drüs gmàcht un het d Stàdt Hawenau gegrindt.
Zìtter 1262 ìsch Hawenau e freji Stàdt gewan. Àm 28. Augscht 1354 ìsch de Zehnstädtebund ufgstellt worre un Hawenau ìsch debii gewan, àss Hauptstàdt. Ìn 1648 ìsch de Weschtfàlisch Frìdde unterschrìwe worre; do het Hawenau siner Stàtus àss freji Stàdt verlore. D Städter vum Zehnstädtebund sìn mit dem nìtt inverschtànde gewan un hàn Wederschtànd degeje gmàcht. Ìm 1680 het's àwer de Kennich Ludwig XIV. unterworfe; do ìsch Hawenau verbrannt worre, durich d Trupp vum Generàl de Monclar, ìm 1677.
Ìm Johr 1871 ìsch Hawenau ditsch worre. Uf Ditsch schriibt m'r siner Nàmme Hagenau, d ditsch Üssproch ìsch fàscht gliich wie uf Frànzeesch.
Nooch'em eerschte Waltkrìej ìsch d Stàdt wìdder frànzeesch worre.
Verwàltung
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Dr Maire vun Hawenau ìsch dr Claude Sturni. Hawenau gheert züem Kommünàlverbànd Haguenau.
Dialekt
[ändere | Quälltäxt bearbeite]De elsassisch Dialekt vun Hawenau gheert züem Owerrhinàlemànnisch, àwer mìt'me stàrike Ìnfluss vum Frànkische.
Züem Baischpiel sprache d Hawenauer "güet" [g̊ʏːt] un "mìed" [mɪːd̥] mìt're lànge Monophthong üs, ànstàtt d klàssische Diphthongue [g̊yət] un [mɪəd̥] wi uf Elsassisch efters getroffe sìn.
Städtepàrtnerschàfte
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Hawenau het e Pàrtnerschàft mìt de Stàdt Landàu ìn de Pfàlz (Ditschlànd). Ìn 2013 hàn d zwei Städt d fuffzich (50) Johre vu de Pàrtnerschàft g'fiirt.
Berìehmti Hawenauer
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Josel von Rosheim (1476–1554), Rachtsgelehrter
- Wolfgang Capito (1478–1541), Reformàtor
- Heinrich Gran (tàtig 1489–1527), Drucker
- Caspar Bitsch (1579–1636), Rachtsgelehrter
- Philipp Friedrich Böddecker (1607–1683), Komponischt un Orgànischt
- Philippe Christophe Hallez (1778–1842), Militär un frànzeescher Politiker
- Joseph Guerber (1824-1909), Schrìftsteller un Journalischt, Vikar ìn Hawenau
- Louis Eisenmann (1867–1937), Slàwischt un Historiker
- Paul Senge (1890-1913), Flìejerpionier
- Karl Gengler (1886–1974), Politiker, Làndtàgsàbgeordneter
- Johannes Stroux (1886–1954), Philologe, Àlthistoriker
- Werner Barkholt (1902–1942), kàtholischer Geischtlicher
- Marius Schneider (1903–1982), Musikwìsseschàftler
- Roger Corbeau (1908–1995), Fotogràf
- Alfred Klein (1916–1944), het geje d Nàzis wederschtànde
- Pierre Seel (1923–2005), KZ-Ìwerlawender
- Marie-Louise Roth (* 1926), Literàturwìsseschàftler
- Sébastien Loeb (* 1974), frànzeescher Rallye-Fàhrer
- Stéphane Besle (* 1984) Füeßbàller
Sahnswìrdichkaite
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Musee
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Gschìcht Museum, ehmàlichi Kànzlei
- Elsassisches Museum, greescht Museum vum Unterelsàss nooch Stroßburi
-
Gschìcht Museum
-
Elsassisches Museum
Kìriche
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Romànischi und gotischi Kìrich St. Georg Kìrich
- Gotischi Kìrch St. Niklàus Kìrich
- Prodeschdandischi Kìrich
-
Georgkìrch
-
Niklàuskìrch
-
Prodeschdandisch Kìrch
Gebeje
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Rascht vu dr mìttelàlterliga Stàdtbefeschtigung : Wisseburjer Tor, Fìschertor, Rìtterturm
- Àltes Bìrgerschpidàl
- Àlti Scheier
-
Weißaburger Tor
-
Fìschertor
-
Rìtterturm
-
Birgerschpidal
-
Scheier
- Theàter (1842–46)
- Synagoge (1820, 1940 durich d Nàzi kàpüt gmàcht, 1959 wìeder ufgeböje)
-
Stàdttheàter
-
Synagoge
- Hopfehàlle (1867, erwitert 1881 un 1908)
- Àlti Wàssermìhle
- Brunne: Georgebrunne (Mìttelàlter), Ìmmalebrunne (18. Johrhundert), Delphinbrunne (1825)
- Àlti Zoll vum Spotmìttelàlter
- Bàrocki Bìrgerhiiser (18. Johrhundert)
Im Ortstail Mariethal stehn e Wallfahrtskirich un d ehmàlich Klosterkirch vom Kloster Mariethal.
Externi Links
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Die Sehenswürdigkeiten Haguenaus (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) (dütsch)
Referanze
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ Liste des maires au 25 avril 2014 (data.gouv.fr)