Gothic Rock

Bauhaus 2006

Dr Gothic Rock, hüfig au nur als Gothic bezeichnet, isch e Stil vo dr Rockmusik, wo Ändi 1970er Johr us em Post-Punk-Umfäld usegange isch und in de 1980er und früehe 1990er Johr innerhalb vo dr Dark Wave-Bewegig populär gsi isch. Wäge sine zahlriche Verwurzelige im Punk-, Glam- und Psychedelic Rock sin d Usdrucksforme mannigfaltig. Schtilprägend für das Genre sin Bands wie Bauhaus, Siouxsie & The Banshees oder die früehe Sisters of Mercy gsi. Zwüsche 1994 und 1998 isch dr Gothic Rock - bis uf wenigi Künschtler - praktisch vollschtändig usgschtorbe. Är het aber nach dr Joortuusigwänd e Revival erläbt, wo sich durch starki Verschränkige zum amerikanische Death Rock üsseret. Dr Gothic Rock het am Afang vo de 1980er d Entwicklig vo dr Gothic-Kultur provoziert.

Stilistischi Merkmool

The Cure 2007

Dr Gothic Rock isch dur si Bass- und Gitarreschpiel und sini - in dr Regel mit elektronische Sound-Effäkt unterlegte - Klangfarb kennzeichnet, zahlriichi Gothic-Rock-Song sin psychedelisch aghuucht. Typischi Effäkt sin Flanger, Delay (Verzögerig) oder Reverb (Hall-Effäkt), meischtens im Zämmespiel mit warme Overdrive- oder klare Gitarre-Sounds (so gnannti "moody slide guitars"). Das ka me vor allem bi Bands wie Bauhaus, Siouxsie & The Banshees, The Cure und de Früehwärk vo de Cocteau Twins und de Sisters of Mercy ghöre. Vieli vo de früehe Gothic-Songs hän ihri Wurzle uf dr Schpiilwiese vom Punk. Si verwände hingäge klari Melodieböge und verzichte uf dr permanänti Isatz vo ganze Akkörd. In schpötere Johr, bsunders in de 1990er, sin verschtärkt extensivi Fuzztone-Effäkt derzuekoh, wo schpeziell bi dr Musik vo amerikanische Gothic-Rock-Bands wie Mephisto Walz odr Trance to the Sun zur Gältig kömme, aber au bi britische Bands wie Vendemmian (unter anderem uf däne ihrem Album "Transition") z höre gsi sin und dr Psychedelic-Effäkt gstüzt hän.

Dr Gothic Rock isch e semitonal bedingte Musikschtil, das heisst, är läbt vorrangig dure Isatz vo Halbtön und wird üblicherwiis im Moll (Äolische odr Phrygische Modus) gschpielt. Aber au Tonarte in Dur sin präsänt. D Bassgitarre wärde meischtens abegschtimmt, zum e tiefe, dunkle bzw. schwere Klang z erzüüge und dodrmit dr gwünschti Effäkt z erziile. Im Kontrascht doderzue wärde hüfig mi ere E-Gitarre hochi Töön agschlage oder zupft (s so genannte "picking"). Charakteristisch isch au dr Isatz vonere Rhythm-Box bzw. vomene Drumcomputer, wie ihn Bands wie The Sisters of Mercy, Clan Of Xymox, The Garden of Delight oder Lady Besery`s Garden benutzt hän.

D Schtandartbsetzig vonere Gothic-Rock-Band beschränkt sich meischtens uf Gsang, Gitarre, Bass und Schlagzüüg bzw. Drumcomputer. Uf e zweite Gitarrischt - wie är zum Bischpiel im Metal zum Isatz kunnt - wird nit sälte verzichtet. Vieli Gothic-Songs befasse sich mit de Gothic Novels (unter anderem Edgar Allan Poe) und dr schpötere Horrorliteratur (H. P. Lovecraft, bsunder mit em Cthulhu-Mythos), aber au mit philosophische, politische, gsellschafts- und mediekritische Theme.

Gschicht

Als wichtigi Vorläufer und Hauptinschpiratione vo dr Gothic-Musik sin dr David Bowie, The Doors, The Velvet Underground und d Rolling Stones wie au d Künstler Lou Reed und Nico, aber au dr Leonhard Cohen z nenne.

Scho 1967 het die amerikanischi Psychedelic-Rock-Band The Doors ihr gliichnamigs Debüt, weles sowohl thematisch als au lyrisch dr spöter als Gothic betitelte Musik gähnelt het, veröffentlicht. So verwunderets nit, dass The Doors scho 1967 die erschti, als Gothic Rock titulierti Band gsi sin. Es het aber no über ei Johrzähnt sölle vergoh, bevor dr Begriff Gothick Rock im britische Ruum an Bedütig gwunne het. Öppe gliichziitig isch s erschte Album vo dr vom Andy Warhol unterschtütze, experimentelle Rockband The Velvet Underground erschiine, weli sich gliich wie die dra mitwirkendi Solischtin Nico für Bands wie Siouxsie & The Banshees odr Bauhaus als wägwiisend erwiise het. Bsunder die urschprünglich für nur ei Uftritt gründeti Band Siouxsie & The Banshees het sich uf dr Andy Warhol bezoge, vor allem uf sini Idee vo de 15 Minute Ruhm. D Nico sälber het mit ihre als düschter und sälbstzerschtörerisch empfundene Solowärk "Marble Index" (1969) und "The End" (1973) verschiedene Gothic-Bands e noochhaltig beeiflussends Vorbild glieferet. Als witeri Quellene vo dr Inschpiration wärde schtellewiis The Rolling Stones gnennt. So het unter anderem d Gothic-Rock-Band Mephisto Walz dr Song "Paint It, Black" unter em Titel "Painted Black" coveret. Im Joor 1976 hän The Doctors of Madness mit em Album "Late Night Movies, All Night Brainstorms" als eini vo de erschte Bands e Mixtur us Punk und Glam Rock veröffentlicht, weli damols zwar erfolglos bliibe isch, de Sex Gang Children oder Alien Sex Fiend aber musikalisch wie au visuell einigi Grundidee gäh het. E kurzzitigs Mitglied vo de Doctors of Madness isch dr David Letts alias "Dave Vanian" gsi, wele au mit sinere Punk-Band The Damned Massstäb gsetzt het und scho in dr zweite Hälfti vo de 1970er in sim Vampir-Outfit für Ufsehe gsorgt het:

"Scho lang bevors e klar definiterte Gothic-Look gäh het, sin Fans zu unsere Konzärt ko,

wo wie dr Dave azoge gsi sin. [...] Bi andere Bands sin Sicherheitsnoodle, Spöizi und

Bondage-Hose agseit gsi, aber wenn me zunere The Damned-Show gange isch, isch dr halbi

schtädtischi Friidhof vor dr Bühni gschtande"

– (Brian James, britische Musiker und Gitarrist vo The Damned)

Au musikalisch hän The Damned vieli Bands, wie The Deep Eynde, Ex-Voto oder Stone 588 inschpiriert, weli schpöter im Gothic-Umfäld bekannt worde sin. Im Umfäld vom Glam Rock und em Punk sin 1977 Künschtler wie dr David Bowie und dr Iggy Pop ufträte und hän mit de in Kooperation entschtandene Wärk "Low" (Davied Bowie) und "The Idiot" (Iggy Pop) dr schpötere Musikszene dr Wäg geebnet. Bsunders em Iggy Pop sy "The Idiot" isch vo Joy Division, Bauhaus, Siouxsie & The Banshees und de Sisters of Mercy als das für ihre eigene Wärdegang prägende musikalische Wärk bezeichnet worde.

Witeri thematischi und viesuelli Iflüss hän vieli Gothic-Künschtler us B-Movie-Horror-Film wie de Hammer-Filmproduktione zoge. An ihre Konzärt hän sich Bauhaus vo am Bode befeschtigte Schiinwärfer aschtrahle lo und hän reduzierts Liecht verwändet, zum dr gliichi Effäkt z erziele, wie är in divärse Gruselklassiker us de 1960er Joor bruucht worde isch.

Urschprung und Witerentwicklig

Als Gothic Rock bezeichnet me e em Post-Punk-Umfäld entwachsene Musikschtil, wo Iflüss us em Glam- und Psychedelic Rock ufwiist. Dä Schtil isch Ändi 1970er Joohr in Ängland entschtande, in dr allgemeine Tendänz vo dr damalige Punk-Szene wo sich in neui Genres ufschpaltet het. Usschlaggäbend sin Bands wie Bauhaus, Siouxsie & The Banshees oder The Sisters of Mercy gsi. Vieli vo däne Bands hän aber zerscht keini reini Gothic-Albe veröffentlicht. D Übergäng vom Post-Punkt zum Gothic sin schtark fliessend, innerhalb vomene Album sin no unterschiedlichi Schtilforme mitenand verknüpft worde. Au e Schtilwächsel innerhalb vomene Titel isch nit sälte gsi. In erschter Linie sins d Hits gsi, wo dr Gothic Rock zu eme eigeschtändige Genre gformt hän, wie zum Bischpiel The Passion of Lovers, Bela Lugosi`s dead und She`s in Parties vo Bauhaus; Spellbound, Arabian Knights und Cascade vo Siouxsie & The Banshees oder Alice, Marian und Temple of Love vo de Sisters of Mercy. Vor allem dr Song Bela Lugosi`s Dead gültet hüt als dr erschti Gothic-Rock-Song in dr Gschicht.

Dr früehi Gothic Rock, wele wäg sine Wurzel im Post Punk au als Gothic Punk bezeichnet wird, isch vielne Hörer unter em name "Batcave" vertraut, benennt nach eme Londoner Nachtlcub, wele als Wiegi vo dr Gothic-Szene in Ängland gültet. S US-amerikanische Pendant vom "Gothic Punk" isch dr Death Rock, au wenn beidi Schpielarte schtilistisch nit mitenand identisch sin. Das liegt vor allem an de Hard-Rock-Iflüss, weli dr Death Rock vo Afang a ka het. Em früehe Gothic hingäge sin die Iflüss prinzipiell fremd.

Ab dr Mitti vo de 1980er het sich dr Gothic Rock mehr und mehr vo sine Post-Punk-Wurzle glöst und bedütendi Verträtter vom Genre, wie zum Bischpiel Bauhaus, sin trennti Wäg gange. Während däre Ziit isch dr Psychedelick Rock dütlich füreträtte. Näbebii hets einigi Künstler, wie Field of the Nephilim gäh, wo sich em Hard Rock vo de spote 1970er Joor agnöcheret hän. Die Schpiilwiese het ihri Blüeteziit in de früehe 1990er ka, wo Musikgruppe wie Love Like Blood, Two Witches, Rosetta Stone oder Dronning Maud Land probiert hän, in d Fuessstapfe vo ihrne Idol z trätte. Field of the Nephilim sin sit ihrer Debüt-Veröffentlichig "Burning the Fields" und unter Beiflussig durch Gruppe wie Motörhead schtuefewiis ins Hard-Rock-Umfäld grutscht. Schpöteschtens uf em 1990er Wärk "Elizium" sin sämtlichi gothic-typische Schitmerkmool, wie si uf Tracks wie Secrets, Darkcell, The Sequell, Laura oder Trees Come Down no z höre sin, verschwunde.

Dr Ifluss durch Motörhead isch au bi de Sisters of Mercy do gsi, weli gliichzitig mit "Vision Thing" e relativ hard-rock-laschtigs Wärk veröffentlicht hän, bevor si zämme mit de Fields of the Nephilim us em Rampeliecht trätte sin. Ihre Leitfigure folgend hän si in de Joor 1994 bis 1997 zahlriiche Bands us em Gothic Rock dr Rucke zuekehrt und hän ihri Ufmerksamkeit vermehrt uf Genres wie em Synth Rock oder Gothic Metal grichtet. Dämgegenüber het s Interässe am Gothic Rock bim Publikum merklich nochegloh, so dass etlichi Newcomer-Bands über e Demo-Status fascht nit usekoh sin und wäge fählende Platteverträg ihri Aktivitäte schliesslich igstellt hän.

"Schlussändlich isch s Gothic untergange wie e sinkends Schiff, nur unter verdreihte Bedingige.

Dr Kapitän und d Crew sin zerscht vo Bord gange, während däm ihne d Passagier und d Ratte nur

zögernd gfolgt sin. Wo d Schwimmweschte zum Isatz ko sin, isch nur no e Hand voll blinde

Passagier an Bord gsi, und die hän nit emol gwüsst, wele Kurs das Schiff igschlage het. Also

hän si dr Bug entegegsetzt zu dr Sunne dreiht und hän de Geziite dr Räscht erledige loh."

– (Dave Thompson, britische Musikjournalischt und Buechautor)

Mit dr simultan awachsende Popularität vom Gothic Metal isch dr Gothic Rock am Änd vo de 1990er Joor vollschtändig us de Auge vo dr Öffentlichkeit verdrängt und vo de Medie nur no begränzt wohrgnoh worde.

Entschtehigsgschicht noch Länder

Grossbritannie

Siouxsie Sioux 1980

Als Initiatore vom Gothic Rock gälte schpeziell Siouxsie & The Banshees und Bauhaus. Zämme mit Gruppe wie Joy Division hän si öppe 1979 dr Prototyp für das, was in dr erschte Hälfti vo de 1980er Joor zumene eigeschtändige Musikschtil anegwachse isch, entwicklet.

D Albe vo Siouxsie & The Banshees wo zwüsche 1979 und 1983 dr Märt eroberet hän, hän dütlich Ifluss uf d Entschtehig vo dr Gothic-Bewegig gno. S 1979-Album "Join Hands", weles Siouxsie Sioux sälber als "gothic" beschriebe het, schtellt do dr Übergang vom Post Punk zum Gothic Rock dar. Bsunders s vierte Wärk "Juju" bsitzt alli nötige Schtilelemänt und gültet als "unafächtbare Archetyp" für s Gothic-Genre. Zahlriichi nochfolgendi Bands wie d Cocteau Twins (Schottland), Skeletal Family (Ängland), Mephisto Walz (USA), Corpus Delicti (Frankriich) oder Stone 588 (USA), beruefe sich uf d Musik vo de "Banshees". Nach dr Veröffentlichig vo ihrem Live-Doppel-Album "Nocturen" (1983) hän Siouxsie & The Banshees ihri Gothic-Phase hinter sich glo.

D Gruppe Bauhaus het 1979 mit ihrer Single Bela Luosi`s Dead gschtartet, eme improvisierte, live im Schtudio igschpielte Song, weles trotzdäm gschafft het, am 26. Januar 1980 in die britische Independent-Chart izschtiige und hüt zu de Klassiker vom Genre zellt. Beiflusst durch Glam-Rock-Grössene wie dr David Bowie und T. Rex und schpeziell mit em Album "Mask" vo 1980 sin Bauhaus in de 1980er zu de "Godfathers of Goth" avanciert. Dr letschti grossi Erfolg hän si 1983 mi em Hit She`s In Parties gfiirt. Nach dr Uflösig vo dr Band het dr verbliibendi Teil, dr Gitarrischt Daniel Ash und dr Schlagzüüger Kevin Haskins, unter em Name Tones on Tail si Glück probiert und het no im gliiche Johr d 4-Track-Single "Burning Skies" veröffentlicht, weli musikalisch e expermientelli und psychedelisch durchtränkti Form vom Gothic Rock botte het. Tones on Tail hän sich 1984 wäge band-intärne Differänze ufglöst.

Die dritti Band, weli dr Gothic-Bewegig wichtigi Impuls gäh het, isch Joy Division gsi. Au wenn sie kei typischi Gothic-Band gsi sin, hän ihri beide Wärk "Unknown Pleasures" (1979) und schpeziell "Closer" (1980) s Genre noohhaltig beiflusst. Nach em Tod vom Sänger Ian Curtis hän sich die verbliibene Bandmitglieder zur Gruppe New Order zämegschlosse. Ihr 1981er Debüt "Movement" het sich no im Post-Punk-Rahme bewegt und und het Bands wie The Danse Society oder Clan Of Xymox als Inschpiartionsquelle dient. New Order sälber hän sich schpöter em Synthpop zuegwändet.

Zwüsche 1980 und 1981 hän sich witeri Gruppe gründet, wie die vorhär erwähnte The Danse Society, The Sisters of Mercy, Theatre of Hate, The March Violets oder Play Dead. Zur gliiche Ziit hän sich UK Decay und The Cure, beidi urschprünglich Formatione usem Punk- und Post-Punk-Umfäld dr wachsende Gothic-Bewegig zuegwändet. Dr Wandel vo UK Decay ka unter anderem ufe Bauhaus-Song Bela Lugosi`s Dead zruckgfüehrt wärde, vo welem sie sich begeischteret zeigt hän. Dä Wandel trättet mit dr 1980 veröffentlichte Single "Black 45" ii. The Cure hän ihre Stil veränderet, nochdäm si 1979 zämme mit Siouxsie & The Banshees e paar Uftritt absolviert hän und dr Robert Smith ziitewiis als Ersatz füre Banshees-Gitarrischt John McKay igschprunge isch. Die Veränderig het sich knapp ei Joohr schpöter uf dr Singel "A Forest" und em Album "Seventeen Seconds" bemerkbar gmacht und het in dr Veröffentlichig "Fait" (1981) und "Pornograhpy" (1982) gipfelet.

Düütschland

Anderscht als in Ängland isch dr Gothic Rock in andere Teil vo dr Wält nie kommerziell erfolgriich gsi. Är het immer als Untergrundbewegig agiert.

In Düütschland hän die erschte Bands im Gothic-Stil scho 1979 gschtartet und sin somit fascht gliichzitig zur britische Szene gsi. Insbesundere Bands wie Geisterfahrer (1979), Xmal Deutschland (1980), Leningrad Sandwich (1980), Belfegore (1982), Asmodi Bizarr (1983), Marquee Moon (1984) oder die kurzläbige Calling Dead Red Roses (1985) sin Ushängeschilder vo dr dütsche Untergrundbewegig gsi.

1980 het sich in Hamburg d Band Xmal Deutschland formiert, weli vor allem im änglische Ruum Erfolg gfiirt het. Ihre Hit Incubus Succubus füllt hüt no d Tanzflächene. Näbe dr au us Hambur schtammende band Geisterfahrer und de Düsseldorfer Belfegore hän sie zu de erschte dütsche Gothic-Bands während dr Zit vo dr Neuen Deutschen Welle zellt.

Die in Berlin asässige Leningrad Sandwich sin vor allem durch ihri beide Albe "Heat" (1982) und "Steps" (1983) bekannt worde. Dr Bassischt vo dr Band isch dr Dimitri Hegemann gsi, wele in de 1990er Joor im Techno-Umfäld als Bsitzer vom Tresor-Club Ufmerksamkeit kriegt het.

In dr zweite Hälfti vo de 1980er Joor sin vieli vo däne Bands verschwunde oder sin fürs Genre uninteressant worde. Nur wenigi Gruppe, wie d Girls Under Glass, weli öppe um 1986 umme us de Calling Dead Red Roses usegange sin und 1988 ihre Erschtling "Humus" veröffentlicht hän, s Quartett Stimmen der Stille, weles 1987 mit dr LP "Morgenstern" si einzigs Album usebrocht het, oder d Combo Arts & Decay, weli 1988 mit "Trail of Tears" ihr Debüt vorglegt hän, sin zu däre Zit aktiv und überregional bekannt gsi.

1989 het sich e Ufschwung adütet, wele e paar Joor schpöter e Blüeteziit erläbt het: unzähligi Newcomer wie Love Like Blood, Swans of Avon, The Garden of Delight, Catastrophe Ballet, The Tors of Dartmoor, Dronning Maud Land, The House of Usher, The Merry Thoughts, Head on Fire oder Moonchild hän dr dütschi Gothic-Untergrund fürs kommende halbe Joorzähnt beherrscht.

Zwüsche Mitti und Änd vo de 1990er isch e schtarki Zruckbildig vom Gothic Rock uf globaler Ebeni verzeichnet worde, au Düütschland isch vo däm nit verschon bliibe. Nur einzelni Gruppe, wie Lady Besery`s Garden, hän no Albe ufe Märt broch. Anderi Bands, wie Cadra Ash, hets an Möglichkeite gfählt, zum d Veröffentlichig vomene Album z finanziere. Dodrmit isch d Gothic-Ära in Düütschland vorerscht z Änd gange.

Im neue Joortuusig het sich überraschend e Revival im alte Schtil zeigt: Gruppe wie Zadera oder Bloody Dead and Sexy hän sich uf d Wurzle vom Genre im Punk beruefe und verknüpfe dr früehi Gothic Rock mit de Produkionsmöglichkeite vo dr hütige Ziit.

Iifluss

Dr Gothic Rock het d Usebildug vom Gothic Metal initiiert. Die Form vo dr Musik isch in dr erschte Hälfti vo de 1990er Joor entschtande, nochdäm verschiedeni Bands usem Doom- und Death-Metal-Umfäld Elemänt vom Gothic Rock ufgriffe hän. Wägwiisend drfür sin Paradise Lost, My Dying Bride und Tiamat gsi, weli mit Frauegsang, Growling und filmscore-ähnliche Keyboard-Kläng gschafft hän. Umkehrt hän Bands us em Gothic-Rock-Umfäld, wie Love Like Blood, Dreadful Shadows oder The Nefilim, e Nochfolgeprojäkt vo de Fields of the Nephilim, ähnlichi Versüech unternoh, indäm si Metal-Elemänt mit konventionellem Gothic Rock verknüpft hän.

Amerkige zum Begriff

Urschprung

Dr Urschprung vom Begriff "Gothic" in Bezug uf e Musikschtil us em Post-Punk-Umfäl isch nit ganz klärt, unterschiedliche Quelle zfolg söll s dr Martin Hannet, dr Produzänt vo dr Gruppe Joy Division, oder Siouxsie Sioux, Sängerin vo dr Gruppe Sioxsie & The Banshees, gsi si, weli in Interview in Bezug uf die Bands zerscht dr Begriff "Gothic" als Beschribig vo de Musikschtil vo ebe däne Bands benutzt hän.

Andere Quellene zfolg söll d Bezeichnig scho1974 in Zämmehand mit em Album "Diamond Dogs" vom David Bowie uftaucht si. Luut Ussage vom Abbo (Sänger vo dr Band UK Decay) isch "Gothic" in London in de früehe 1980er e Insiderbegriff vonere kleine Szene rund um die Bands UK Decay, The Southern Death Cult, Gloria Mundi, Sex Gang Children und Bauhaus gsi. Es beschtoht aber au d Möglichkeit, dass dr Begriff "Gothic" si Urschprung imene Jounalischtekommentar het, wele d Fans vo dr Band Sex Gang Children als Goths bezeichnet het, wil dr Sänger vo dr Band unterem Name "Count Visigoth" bekannt gsi isch.

Etablierig

Bis ind Mitti vo de 1980er Joor isch Gothic e Begriff bliibe, wele hauptsächlich in Änland schporadisch zum Isatz ko isch. In andere wescheuropäische Länder sin Bands wie Joy Division oder Siouxsie & The Banshees primär unter dr Bezeichnig New Wave vermarktet worde, öppe gliichzitig zum Gothic het sich au dr wiitumfassendi begriff Dark Wave etabliert, wele dunkli Rockmusik und Elektronik gliichermasse abdeckt het.

Literatur

• Mick Mercer: Gothic Rock Black Book. Omnibus Press (30. Januar 1989), ISBN 0-7119-1546-6.
• Mick Mercer: All You Need to Know About Gothic Rock. Pegasus Publishing (21. Oktober 1991), ISBN 1-873892-01-2.
• Mick Mercer: Gothic Rock. Cleopatra Records (Januar 1993), ISBN 0-9636193-1-4.
• Mick Mercer: Hex Files. The Goth Bible. Overlook TP (1. Mai 1997), ISBN 0-87951-783-2.
• Dave Thompson, Kirsten Borchardt: Schattenwelt – Helden und Legenden des Gothic Rock. Hannibal (März 2004), ISBN 3-85445-236-5.
• Dave Thompson: The Dark Reign of Gothic Rock. Helter Skelter Pub (13. März 2008), ISBN 1-900924-48-X.

Weblink

• England Fades Away: Stylus Magazines Guide to Goth (englisch)
• Pete Scathes History of Goth (englisch)