Schàmpànier

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
a Glààs vun’ra Cuvée Réserve mìt’ma „Pärlakrànz“ àm Glààsrànd. Wänn dr Schàmpànier a hoocha Kwàliteet hàt, nooh gìtt’s ìm Glààs a fiiner Perlage, wo làng blibbt.
Dialäkt: Mìlhüüserdiitsch

Dr Schàmpànier ìsch a Schàuimwii, wo-n-üss Triiwel ìm Wiibàuigebiat Champagne (frz. la Champagne) ìm Frànkrììch hargschtällt wìrd. Maa trìnkt’na maischtens, wänn maa-n-äbbis Wìchtigs fiirt. D’ Koohlasiira (→ Koohladioxid), wo-n-ìm Wii gleest wìrd, äntschteht bii’ra zwaita Gäärung ìn dr Flàscha (méthode traditionnelle odd’r méthode champenoise). Dr Schàmpànier hàt dr Schtàtüss vun’ra „Appellation d’Origine Protegée“ (AOP), àui wänn dàs nìt uff’m Etikättla gschrììwa wìrd.

dr Nàmma[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Ìm Frànzeescha ìsch dr Nàmma Màschkuliinum (le champagne LL-Q150 (fra)-Lunagrouh-champagne.wav [ʃɑ̃paɲ]). Maa kààt àui le vin de Champagne LL-Q150 (fra)-Mathieu Kappler-vin de Champagne.wav [vɛ̃ də ʃɑ̃paɲ] („Champagne-Wii“) sààga.

Uff Elsässisch kààt maa-n-àui kurz Tschämpes sààga.[1] Uff Bààseldiitsch schriiwa m’r Schampanier odd’r Schampannier, kurz àui Schämpis odd’r Tschämpis.[2][3] D’ Schriiwung Schämpis fìnda m’r àui ìm Züüridiitscha.[2] Uff Hoochdiitsch ìsch dr Nàmma Champagner De-Champagner.ogg [ʃamˈpanjɐ] ìm 18. Joohrhundert äntschtànda.[4] Dr kurza Nàmma Schampus De-Schampus.ogg [ˈʃampʊs] hann Schtüdanta-n-ìm 19. Joohrhundert ärfunda.[5] Ìm Anglischa wìrd dr Nàmma champagne en-us-champagne.ogg [ʃæmˈpeɪn] üssgschproocha.[6]

d’ wìschtigschta Schàmpànierhiiser[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Hüüs Grìndungsjoohr Ort Cuvée de prestige Joohrgàng Gruppa
Henri Abelé 1757 Reims Sourire de Reims
Freixenet Schpàània
Alfred Gratien 1864 Épernay Cuvée Paradis ja Henkell & Co. Sektkellerei KG
AR Lenoble 1920 Damery Cuvée Gentilhomme
Cuvée Les Aventures
ja
nai
unàbhangig
Ayala 1860 Aÿ Grande Cuvée ja Bollinger
Bauget-Jouette 1822 Épernay Cuvée Jouette/
nai Fàmìliahüüs mìt äbba 150.000 Flàscha pro Joohr
Beaumet/Jeanmaire 1878 Épernay Cuvée Malakoff/
Cuvée Elysée
ja Laurent-Perrier
Beaumont des Crayères 1953 Mardeuil Nostalgie joohrgàngs­àbhangig Gnossaschàft mìt 240 Wìnzer, wo dràà mìtmàcha
Besserat de Bellefon 1843 Épernay Cuvée des Moines Groupe Boizel Chanoine Champagne
Billecart-Salmon 1818 Mareuil-sur-Ay Grande Cuvée ja unabhängig
Binet 1849 Rilly-la-Montagne Cuvée Sélection ja Groupe Binet, Prin et Collery
Château de Bligny 1911 Bligny Cuvée Joohr 2000 ja Groupe G. H. Martel & Co.
Chartogne Taillet 1515 Reims Fiacre ja unàbhangig
Henri Blin et Cie 1947 Vincelles Cuvée Joohr 2000 ja Gnossaschàft mìt 31 Wìnzer, wo dràà mìtmàcha
Bollinger 1829 Aÿ Vieilles Vignes Françaises ja unàbhangig
La Grande Année, (R. D. – Récemment Dégorgé, ìsch d’ Bezaichnung fìr d’ „Œnothèque“ vu Bollinger, àlso d’ Kreenung vu dr Grande Année) ja
Boizel 1834 Épernay Joyau de France ja Boizel Chanoine Champagne
Ferdinand Bonnet 1922 Oger Groupe Rémy Cointreau
Raymond Boulard 1952 La-Neuville-aux-Larris Vieilles Vignes unàbhangig
Canard-Duchêne 1868 Ludes Grande Cuvée Charles VII Alain Thiénot
De Castellane 1895 Épernay Commodore ja Laurent-Perrier
Cattier 1918 Chigny-les-Roses Clos du Moulin/
Armand de Brignac
unàbhangig
Charles de Cazanove 1811 Reims Stradivarius Groupe Rapeneau
Chanoine Frères 1730 Reims gamme Tsarine
joohrgàngs­àbhangig Boizel Chanoine Champagne
Deutz 1838 Aÿ Amour de Deutz, Cuvée William Deutz ja Louis Rœderer
Drappier 1808 Urville Grande Sendrée ja Fàmìliaunternamma
Duval-Leroy 1859 Vertus Femme de Champagne joohrgàngs­àbhangig unàbhangig
Gauthier 1858 Épernay Grande Réserve Brut Boizel Chanoine Champagne
Paul Goerg 1950 Vertus Cuvée Lady C. ja
Gosset 1584 Aÿ Celebris ja Rémy Cointreau
Heidsieck & Co. Monopole 1785 Épernay Diamant Bleu ja Vranken-Pommery Monopole
Charles Heidsieck 1851 Reims Blanc des Millénaires ja Rémy Cointreau
Henriot 1808 Reims Cuvée des Enchanteleurs ja unàbhangig
Krug 1843 Reims dr Nàmma hàngt vum Joohrgàng àb ja LVMH
Clos du Mesnil, Clos d’Ambonnay joohrgangs­àbhangig
Charles Lafitte 1848 Épernay Orgueil de France joohrgàngs­àbhangig Vranken-Pommery Monopole
Lanson Père & Fils 1760 Reims Noble Cuvée ja Boizel Chanoine Champagne
Larmandier-Bernier 1956 Vertus Vieille Vigne de Cramant ja Fàmìliahüüs
Laurent-Perrier 1812 Tours-sur-Marne Grand Siècle „La Cuvée“ Laurent-Perrier
Mercier 1858 Épernay Vendange ja LVMH
Moët & Chandon 1743 Épernay Dom Pérignon ja LVMH
G. H. Mumm 1827 Reims Mumm de Cramant Pernod Ricard
Bruno Paillard 1981 Reims N. P. U. (Nec Plus Ultra) ja unàbhangig
Perrier-Jouët 1811 Épernay Belle Époque ja Pernod Ricard
Philipponnat 1910 Mareuil-sur-Ay Clos des Goisses joohrgàngs­àbhangig Boizel Chanoine Champagne
Piper-Heidsieck 1785 Reims Rare Rémy Cointreau
Pommery 1836 Reims Cuvée Louise ja Vranken-Pommery Monopole
Robert Moncuit 1889 Le Mesnil-sur-Oger Cuvée réservée brut, Cuvée réservée extra brut, Grande Cuvée Grand Cru Blanc de Blancs nai unàbhangig
Louis Rœderer 1776 Reims Cristal ja unàbhangig
Pol Roger 1849 Épernay Winston Churchill ja unàbhangig
Ruinart 1729
ältester noch aktiver Hersteller
Reims Dom Ruinart ja LVMH
Salon 1921 Le Mesnil-sur-Oger S ja Laurent-Perrier
Marie Stuart 1867 Reims Cuvée de la Sommelière Alain Thiénot
Brut Millésimé ja
Taittinger 1734 Reims Comtes de Champagne ja Taittinger
Thiénot 1985 Reims Grande Cuvée ja Alain Thiénot
Cuvée Stanislas
de Venoge 1837 Épernay Grand Vin des Princes ja Boizel Chanoine Champagne
Veuve Clicquot Ponsardin 1772 Reims La Grande Dame ja LVMH
Vranken 1979 Épernay Demoiselle, g’folgt vu joohrgàngs­àbhangiga Nàmma joohrgàngs­àbhangig Vranken-Pommery Monopole

Lìteràtüür[ändere | Quälltäxt bearbeite]

uff Diitsch
  • Champagner. In: Brockhüüs Enzüklopädii. Brockhüüs (brockhaus.de [abgerufen am 31. Januar 2024]).
  • Peter von Becker: A votre santé! In: Der Tagesspiegel. 29. Dezember 2007, S. 27 (tagesspiegel.de).
  • Michael Brückner: Pocket Guide Champagner. Gentlemen’s Digest, Berlin 2005.
  • Frederique Crestin-Billet, Dominique Pascal: Champagner. Moewig, Rastatt 2001, ISBN 3-8118-1708-6.
  • Gerhard Eichelmann: Champagne 456. Mondo, Heidelberg 2023, ISBN 9783938839409.
  • Don und Petie Kladstrup: Champagner. Die dramatische Geschichte des edelsten aller Getränke. Klett-Cotta, Stuttgart 2007, ISBN 978-3-608-94446-4.
  • Klaus Rädle: Champagner: Fakten, Daten, Hintergründe. Pro Business, Berlin 2009, ISBN 978-3-86805-327-2.
  • Tom Stevenson: Champagner. Gräfe und Unzer, München 1988, ISBN 3-7742-5044-8.
  • Serena Sutcliffe: Große Champagner. Hallwag, Bern/ Stuttgart 1989, ISBN 3-444-10359-X.
uff Frànzeesch
  • Georges Chappaz, Baron P. Le Roy (Vorw.): Le Vignoble et le Vin de Champagne. Louis Larmat, Pàriis 1951 (französisch, 434 S., cld.bz).
  • Samuel Cogliati: Champagne, le Rêve fragile. Éditions Possibilia, Sesto San Giovanni 2013 (französisch, 336 S.).
  • Jacques-Louis Delpal: Merveilels de Champagne. Éditions de la Martinière, Pàriis 1993 (französisch, 191 S.).
  • Claire Desbois, Werner Paravicini, Jean-Pierre Poussou (Hrsg.): Le Champagne, Une histoire franco-allemande (= Roland Mousnier). PUPS, Pàriis 2011 (französisch, 372 S.).
  • René Gandilhon: Naissance du champagne : Dom Pierre Pérignon. Hachette, Pàriis 1968 (französisch, 287 S.).
  • André Garcia: Les Vins de Champagne (= Que sais-je ? Nr. 2258). Presses universitaires de France, 1997 (französisch).
  • Éric Glâtre: Chronique des vins de Champagne. Chassigny, 2001 (französisch, 488 S.).
  • Jean-François Gautier: Abécédaire sélectif et critique du champagne à l'usage de l'amateur curieux. Éditions Les Presses du Midi, 2014 (französisch).
  • Le Monde (Hrsg.): Le Monde des vins. 15. Dezember 2020 (französisch, 22 S.).
  • Yann Harlaut, Fabrice Perron: Les Révoltes du champagne. Éditions Dominique Guéniot, Langres 2010 (französisch, 115 S.).
  • G. Liger-Belair: La physique des bulles de champagne. In: Annales de Physique. Band 27, Nr. 4, 2002, S. 1–106 (französisch).
  • Gérard Liger-Belair: Le Champagne : Effervescence : la Science du champagne. Éditions Odile Jacob, 2009 (französisch, 207 S.).
  • Julles Camille Moreau-Bérillon, Léon Bourgeois (Vorw.): Au pays du champagne : le Vignoble, le Vin. Librairie Michaud, Reims 1925 (französisch, 470 S., bnf.fr).
  • Somogy, Musée des Beaux-Arts de Reims (Hrsg.): Champagne ! Les Arts de l'effervescence. 2012 (französisch, 223 S.).
  • Benoît Musset: Vignobles de Champagne et Vins mousseux – 1650-1830 : Histoire d’un mariage de raison. Fayard, Pàriis 2008 (französisch, 789 S.).
  • Jean-Marie Pinçon: Le Champagne dans l’art. Thalia Édition, 2007 (französisch, 174 S.).
  • Michel Rachline: Un certain art du champagne (= Encyclopédie 3000). Éditions Atlas, 1995 (französisch, 95 S.).
  • Cathéerine Rivière, Jacques Rivière, Pierre-Emmanuel Taittinger: Coteaux, maisons et caves de Champagne : Un monde illustre et inconnu. Hrsg.: François Henrion. Reims 2017 (französisch, 213 S.).
  • Claudine Wolikow, Serge Wolicow: Champagne ! Histoire inattendue. Les Éditions de l’Atelier, Pàriis 2012 (französisch, 297 S.).
uff Anglisch
  • Champagne (alcoholic beverage). In: Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, Inc. (britisches Englisch, britannica.com [abgerufen am 31. Januar 2024]).
  • Mark Cartwright: The History of Champagne. In: World History Encyclopedia. 22. Dezember 2021 (englisch, worldhistory.org [abgerufen am 31. Januar 2024]).
  • Champagne. In: J. Robinson (Hrsg.): The Oxford Companion to Wine. 3. Auflage. Oxford University Press, 2006, ISBN 0-19-860990-6, S. 150–153 (britisches Englisch, archive.org [abgerufen am 31. Januar 2024]).
  • Gerhard Eichelmann: Champagne – Edition 2017. Mondo, Heidelberg 2017, ISBN 978-3-938839-28-7 (englisch).
  • Kolleen M. Guy: When Champagne Became French: Wine and the Making of a National Identity. Johns Hopkins University Press, 2003, ISBN 978-0-8018-8747-5 (amerikanisches Englisch, archive.org).
  • Gérard Liger-Belair: Uncorked: The Science of Champagne. Princeton University Press, Princeton (New Jersey) 2004, ISBN 0-691-11919-8 (amerikanisches Englisch).
  • Gérard Liger-Belair, Daniel Cordier, Robert Georges: Under-expanded supersonic CO2 freezing jets during champagne cork popping. In: Science Advances. Band 5, Nr. 9, 20. September 2019, doi:10.1126/sciadv.aav5528 (englisch).
  • Tom Stevenson: World Encyclopedia of Champagne and Sparkling Wine. Wine Appreciation Guild, 2003, ISBN 1-891267-61-2 (englisch).
  • Serena Sutcliffe: Champagne: The History and Character of the World's Most Celebrated Wine. Mitchell Beazley, 1988, ISBN 0-671-66672-X (englisch, archive.org).
  • Robert Walters: Bursting Bubbles: A Secret History of Champagne and the Rise of the Great Growers. Bibendum Wine Co, Abbotsford (Victoria, Àuischtrààlia) 2016, ISBN 978-0-646-96076-0 (australisches Englisch).

Weblìnks[ändere | Quälltäxt bearbeite]

 Commons: Schàmpànier – Sammlig vo Multimediadateie

Ainzelnoohwiisa[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  1. champagne. In: André Nisslé, Association Culture et Patrimoine d’Alsace (Hrsg.): Dictionnaire français alsacien / Wärterbüach elsassisch franzesch. JdM Éditions, Mìlhüüsa, ISBN 978-2-36702-058-7, S. 85 (französisch, elsassisch.eu [abgerufen am 31. Januar 2024]).
  2. 2,0 2,1 Schampanier. In: Schwyzerisch Idiotikon. Band 8, S. 782 (Schweizer Hochdeutsch, idiotikon.ch [abgerufen am 31. Januar 2024]).
  3. Champagner. In: Dominik Holeiter (Hrsg.): Baseldeutsch Wörterbuch. (Schweizer Hochdeutsch, floatleft.ch [abgerufen am 31. Januar 2024]).
  4. Friedrich Kluge, Elmar Seebold: Champagner. In: Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache. 24. Auflage. Walter de Gruyter, Berliin/Näi York 2001, ISBN 978-3-11-017473-1, S. 167.
  5. Schampus. In: Digitales Wörterbuch der deutschen Sprache. Abgruefen am 31. Januar 2024.
  6. champagne. In: Cambridge Dictionary. Abgruefen am 31. Januar 2024 (britischs Änglisch).