Zum Inhalt springen

Beschäftigungslenkung

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

D Beschäftigungslenkung (in Leesige zum Dail mit „BL“ abgekürzt; alemannisch Bschäftigungslänkig) isch e Teema vu dr Schachkumpesizoon. Bi re Beschäftigungslenkung wääre schwaarzi Schtai nume us aim Grund zum Zie zwunge („glänkt“): go si „bschäftige“, ass Schwaarz nyt mache chaa geg e Verbesserig vu dr Stellig vu Wyss. Bschäftigungslänkige hän Äänligkait mit Maneever, wu mer us em Partyschach chännt, zum Byschpel s Duurschach oder d Zuugwiderhoolig.

Dr dytsch Uusdruck „Beschäftigungslenkung“ isch vum Erich Brunner anne 1930 yygfiert woore. Ufgaabe vu däm Typ sin aber elter, au soonigi vum Brunner sälber. Si wääre nit sälte mit spektakuleere Schachprovokazioone verbunde (Lepuschütz-Teema): Wyss setzt si em Schach uus go sy Blaan umsetze. S Teema het si im Brobläämschach as seli fruuchtbaar gwiise, dr Uusdruck sälber isch aber us prinzipiälle Grind kritisiert woore. Hite sait mer vylmol aifach Beschäftigung vu Schwaarz.

Wie dr Uusdruck breegt wooren isch

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

S Motiv dr Schwaarz z bescheftige git s in Schachkumpesizioone scho lang. D Encyclopedia of Chess Problems fiert as Byschpel e Posizioon vum Giambattista Lolli aa, wu 1763 vereffetligt wooren isch.[1] As aigestämndi Teemaa isch s aber eerscht mit dr Grindig vu dr „Neidytsche Schuel“ vu dr Schachkumpesizioon im 20. Joorhundert in s Blickfäld gruckt, wu as Hauptinträssi di loogisch Struktuur vu Schachbroblääm ghaa het (si wird au „loogischi Schule“ gnännt). Schachkumpenischt vu dr neidytsche Schuel wie dr Friedrich Palitzsch hän d Maneever sischtematisiert, wu Wyss dermit Beweegige vu schwaarze Stai zwingt go em Schwaarze schaade un dodermit zum Matt chuu in dr Zaal vu dr Ziig, wu voorgee sin. Die Maneever wääre syterhär indiräkti Maneever oder Länkige vu schwaarze Stai gnännt.[2] S git aber au Länkige vu schwaarze Stai, wu kai Schaade, nai, nit emool e Stelligsveränderig bringe, wu blyybe, aber ainewääg fir s Matt d Entschaidig bringe. Dr Erich Brunner, wu dr Neidytsche Schuel noogstande isch, het scho syter 1910 Ufgaabe kumpeniert, wu s Teemaa vu soonige Beschäftigungslenkungen im Voordergrund stoot. Formuliert het er s aber zum eerschte Mool im Zuug vu dr Uusschryybig vun eme Teemaaturnier fir Schachkumpesizioone anne 1930.

Im 6. Internazionaale Brobläämturnier vum Dresdner Anzeiger 1930 isch yyglaade woore, Schachufgaabe yyzsände, wu „diräkti Maneever in 3-, 4- oder 5-ziigige loogische Kumbinazioonsbroblääm“ zaige.[3] Dr Bryysriichter isch dr Erich Brunner gsii. Är het in eme Byydraag, wu in dr Wiener Schachzeitung abdruckt wooren isch, Hiiwyys derzue gee, wie dr Foorderig vum Turnier z interpretiere sei. In däm Artikel het er au uf „eine besondere Art von Lenkungen“ aanegwiise, wun er as „reine Beschäftigungs-Lenkungen“ definiert ghaa het.[4] Är het die Aart vu Länkige mit ere Aigekumpesizioon illuschtriert, wun er scho anne 1914 vereffetligt ghaa het.

Erich Brunner
Deutsche Schachblätter, 1914
David Przepiorka gwidmet
  a b c d e f g h  
8 8
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 1
  a b c d e f g h  
Matt in vier Ziig



Leesig:

Dr wyss Mattblaan isch 1. Dh8 matt, aber des goot nit, wel dr wyss Duurn h5 im Wääg stoot. Aifach 1. Thg5? (droot 2. Dh8 matt) deet uf d Widerleegig 1. … b1S+! dräffe, un Wyss cheem nimi zum Matt. Au s Ruumingsopfer 1.Txd5+? fiert nit zum Zyyl, wel des Schwaarz no 1... Txd5 2.Dh8+ d Verdaidigung 2... Te5 meegli macht.

Go s Hindernis us em Wääg ruume, mueß mer di wysse Stai besser stelle, also wyssi Stai fiere un nit schwaarzi Stai länke, Soonigi Fierige oder au diräkti Maneever sin s, wu in dr Uusschryybig gfrogt gsii sin. In däm Fall mueß Wyss e Funkzioonswägsel vu dr wysse Diirn beifiere. Bi däm diräkte Maneever mueß mer dr Schwaarz bscheftige, ass er nit der Zyt fir Steermaneever het.

1. Th5–h3! S droot 2. Txd3+ Lxd3 3. Txd3 matt. Wäg dr zuesätzlige wysse Chraft uf dr 3. Zyylede längt jetz 1. … b1S+ nimi: 2. Dxb1 Lxb1 3. Txd3+ Lxd3 4. Txd3 matt oder 2. … Ta3 3. Db2+ Tc3 4. Dxc3 matt. Also mueß si dr schwaarz Duurn yyschalte. Des chaan er si grad laischte, wel dr Wyss im Schlisselzuug dr Druck uf d5 ufgee het.

1. … Ta5–a3 2. Tg3–g5. Wel dr schwaarz Duurn sy Poschte uf dr 5. Zyylede verloo het, droot jetz aifach 3. Txd5 matt, dr Duurn mueß retuur.

2. … Ta3–a5. Mer isch wider in dr Uusgangsstellig, mit em ainde Unterschiid, ass jetz dr ander wyss Duurn uf d3 ziilt, nämli dr Duurn uf dr h-Linie, wu aafangs im Wääg gstanden isch. Där cha mer jetz mit eme Ruumigsopfer zum Verschwinde bringe:

3. Th3xd3+ Lc2xd3 4. Dh1–h8 matt.

Definizioone

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dr Brunner het kummentiert, ass in dr oobige Ufgaab dr schwaarz Duurn zwaimool glänkt woore isch: im eerschte Zuug ewäg vu dr 5. Zyylede Reihe (Deckig vu d5), im zweete Zuug wider ewäg vu dr 3. Zyylede (Deckig vu d3). S Ergeebnis isch aber nit, wie bi re äächte Länkig, e Schaade, wu Wyss chent uusnutze. „Durch die Lenkungen ist Schwarz nur ‚beschäftigt‘ worden, während Weiß inzwischen die wertschaffende Umschichtung seiner Kräfte vollziehen konnte.“[5] E soonigi Länkig, wu uusschließli zum Bschäftige dient, het dr Brunner as Bschäftigungslänkig definiert. In däm Fall isch s Teemaa vu dr Bschäftigungslänkig mit em Teemaa vu dr (wysse) Wägseldiirn verbunde, wu au vum Brunner stammt.[6]

In sym Buech iber dr Erich Brunner druckt dr Hans Klüver d Idee vu dr Bschäftigungslänkig eso uus: „Schwarz wird […] ‚beschäftigt‘, wodurch er an der gewünschten Entfaltung seiner Kräfte gehindert wird. Schwarz wird ‚niedergehalten‘, ohne daß ihm daraus ein direkter Schaden erwächst. Die Schädigung ist eine indirekte: Weiß kann seine Stellung verbessern, ohne daß Schwarz Zeit hat, Weiß daran zu hindern. Das Wesen der BL liegt also in Störungsverhinderungen.“ Är het an dr nämlige Stell au di vylmol voorbroocht Kritik am Uusdruck uf dr Ounkt broocht: E Länkig diei alliwyl diräkti Schääde veruursache, im Grund gnuu geeb s also kai Räächt, d Bschäftigungslänkig iberhaupt e „Länkig“ z haiße. Dr Klüver het si wäg däm unter d „Schwääbfoorme“ zwische Fierog un Länkig yygoornet.[7]

Dr Werner Sidler het in sym Brobläämschachlexikon unter em Stiichwoort „Beschäftigungslenkung“ dr Tämpogwinn ins Spiil broocht: „Ein im Endziel direktes Manöver einer Tempogewinnkombination: durch bloße ‚Beschäftigung‘ […] erwirkt Weiß die Zurechtstellung einer eigenen Figur.“[8] Oder, wie dr Herbert Grasemann gschriibe het: „Weiß will ein entscheidendes Tempo gewinnen und muß zu diesem Zweck […] ihm [dem Schwarzen] Zeit stehlen, indem er ihn an anderer Stelle beiläufig ‚beschäftigt‘.“[9]

Die Definizioone setze lycht unterschiidligi Akzänt, leege aber alli uf ais Wäärt: Bschäftigungslänkige hän uusschiließli dr Zwäck, dr Schwaarz z bschäftige, im „Zyt z stääle“. Sobald di schwaarze Ziig e Veränderig bewiirke, wu bim Mattsetze hilft, zum Byschpel dr Wägschlaag vun eme wyyse Stai, wu steert, oder d Verringerig vu dr schwaarze Chraft, sin s äächti Länkige unk ai Bschäftigungslänkige me. Verglyycht mer dStellig voor un noo dr Bschäftigungslänkig, sin s nume di wysse Ziig, wu ne Veränderig beigfiert hän, derwylscht die vum Schwaarze im Ergeebnis „völlig irrelevant“ sin.[10]

Wel s Teemaa in dr neidytsche Schuel entstanden isch, wird dr Germanismus „Beschäftigung“ vylmol au in änglische Täxt bruucht.[11] In dr Encyclopedia of Chess Problems wird e Umschryybig as Stiichwoort bruucht: „Decoy, to keep the opponent busy“,[12] also eppe: „Länkig go dr Geegner bschäftige“.

Verbraitig

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D Idee vu dr blooße Bschäftigung vum Geegner isch prinzipiäll nit seli sälte, sälbscht im Partyyschach nit, au wänn si deert hyfig mit Nääbewäck verbunden isch. Scho dr Brunner het in dr bekante Remis-Maneever vu dr Zuugwiderhoolig un vum Duurschach dr „rainscht Uusdruck“ vu däm Gedanke gsääne.[13] Uugweendli isch s aber, soonigi Kumbinazioone z isoliere un si in Rainfoorm in eme sträng loogisch ufböuene Schachbroblääm as weesetlige Inhalt daarzstelle. As untergoorneti Zuedaat het s es si dergeege relativ vyyl. Byyschpel cha mer in Stuudie (so eppe in ere bekante Stuudie vum Paul Heuäcker), aber au in Broblääm vylmol finde, bsundersch im Zämehang mit Blambermaneever.

Dr Herbert Grasemann het anne 1981 gschriibe, d Bschäftigungslänkig sei fir di doodmool Dryssg- bis Vierzgjeerige scho „zum Gemeingut geworden“ un diei „kaum noch als tragende Idee in Erscheinung“ drätte, wool aber as Kunschtrukzioonshilf fir d Daastellig vu andere Teeme, as „wichtiges konstruktives Randmotiv“.[14] S git aber Wyterentwicklige vu dr Bschäftigungslänkig, wu des Teemaa alsfuurt dr weesetli Inhalt vun ere Schachkumpesizioon uusmachet.

Wyterentwicklige

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Anne 1958 het dr Hans Küver feschtghalte, ass d Bschäftigungslänkig in dr Schachkumpesizioon reegelräächt e Mooditeemaa woore sei.[15] Dooderrfir sin nit zletscht d Kumpesizioone vum Hans Lepuschütz verantwoortli, wu s Teemaa mit Schachprovokazioon verbunde het, e Uusgstaltig vu dr Bschäftigungslänkig, wu dr Hans Peter Rehm en aigene Name derfiir vorgschlaa het: s Lepuschütz-Teemaa. Em Rehm sy Definizioon: „E bstimmti Fierig wäär erfolgryych, wän Schwaarz nit der Zyt zur Verdaidigung hätt. Doodrum losst Wyss e Schach zue, un as Reakzioon uf des Schach isch d Fierig derno erfolgryych.“[16] Är ergänzt, des paradox Teemaa sei nume realisierbaar, wänn dr Zuug, wu Schach dermit bote wird, e Schwechi bi Schwaarz iibrig losst. Schwaarz mießt wäge däm noch em Schach zeerscht no däre Schwechi luege, vylmol indäm er dr Zuug wider retuur nimmt, wun er Schach dermit bote het, un heeb sällewääg nit der Zyt fir d Widerleegig vu dr Fierig.

Hans Lepuschütz
Deutsche Schachzeitung, 1940
  a b c d e f g h  
8 8
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 1
  a b c d e f g h  
Matt in fimf Ziig



Des Broblääm isch noch em Rehm as sensazionäll woorgnuu woore, wel d Leeser si schwäär due hän, di schyymber sinnloos Yylaitig mit Opfer un Schachprovokazioon z verstoo. Des lyt au am Hauptblaan mit syne zwai Rossopfer, wu sicher nit noo lyt.

Leesig: Wyss mecht mit 1. Tf7+ Kxe6 2. Sd5! („Hineinziehungsopfer“, droot dopplet 3. Sc7 un 3. Sf4 matt) Kxd5 3. Tf4 mattsetze. Des funkzioniert aber noonig, wel dr schwaarz Cheenig no s Fluuchtfald c6 het. Dr Versuech 1. Kb7? (Fierig vum Cheenig no b7) deet des Hindernis us em Wääg ruume, Schwaarz het aber jetz der Zyt, s Maneever z verhindere, zem Byschpel dur 1. … d5 oder 1. … Th8. Wäge däm fangt Wyss mit ere spektakuleere Bschäftigungslänkig aa.

1. Ta2–a1! Droot aifach 2. Txh1 un 3. Th6 matt. Di temaatisch Hauptvariant isch jetz:

1. … Th1xa1+ 2. Ka6–b7 Ta1–h1. Dr Duurn mueß retuur, wel Wyss sunscht mit 3. Sd5+ Kf5 4. Tg5+ Ke4 5. Lh7 mattsetzt, di entstande Schwechi isch also, ass dr Duurn nimi s Fäld h7 deckt. Doodermit het Schwaarz Zyt verloore. Ass Schwaarz doderby au dr wyss Duurn gschlaa het, het fir dr wyss Blaan kai Bedytig. S ainzig relevant Ergeebnis vu dr Bschäftigungslänkig bstoot doodin, ass dr wyss Cheenig mit Tämpo no b7 het chenne gfiert wääre. Dodermit losst si jetz dr Hauptblaan realisiere:

3. Tg7–f7+ Kf6xe6 4. Se7–d5! Ke6xd5 5. Tf7–f4 matt. E Muschtermatt, wu alli nit im Mattbild bruuchte wysse Stai abgruumt wääre.

Nääbespiil: 1. … g2 2. Sd5+ Kf5 3. Tg5+ Ke4 4. Te1+! Txe1 5. Lh7 matt; 1. … Th5 2. Te1 (droot 3. Tf7 matt) Te5 3. dxe5+ dxe5 4. Sd5+ Kf5 5. Tg5 matt.

Dr Rehm meerkt aa, ass d Hauptblaankumbinazioon mit em Rossopfer uf d5 us eme eltere Broblääm vum Walter Grimshaw stamme diei.[17] Gmaint isch doo allwäg e hyfiger noodruckti Ufgaab vum Grimshaw, wu anne 1854 zum eerschte Mool vereffetligt wooren isch un wu s Rossopfer uf f3 dinämlig Funkzioon het wie bim Lepuschütz.

Noch em Zweete Wältchrieg het dr Herbert Grasemann no däm Teemaa gluegt un e Raie vu Kumpesizioone voorglait, wu d „Beschäftigungslenkung im Dreizüger“ zaige (eso dr Titel vun eme Ufsatz vum Grasemann 1947), also mit ere spaarsaamere Zaal vu Ziig, wel em ufgfallem isch, ass friejeri Ufgaabe alliwyl vier- oder meeziigig gsii sin.[18] Iim isch unter anderem en au vum Matriaal häär aarg reduzierti, buureloosi Daarstellig in Miniatuur glunge, mit nume siibe Stai. Dodin het s au d Schachprovokazioon à la Lepuschütz.

Herbert Grasemann
Schach-Express, 1947
Version[19]
  a b c d e f g h  
8 8
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 1
  a b c d e f g h  
Matt in drei Ziig





Leesig:

1. Ke4? (ruumt s Fäld e3 fir d Cheenigi) droot 2. De3 matt. 1. … Ld2! oder aa 1. … Lc3! deckt des Matt un bhaltet derzue s ander Mattfäld a5 im Aug. Aber wänn dr wyss Cheenig en Umwääg weelt, chaan er dr schwaarz Laifer bschäftige:

1. Ke3–d4! Droot 2. Dc5 matt un 2. Da6 matt.

1. … Le1–f2+. No 1. … Lc3+ 2. Kxc3 isch wiider s Matt uf a5 nit z verhindere. Dur s Schach isch dr Laifer im Momänt nit vu dr Deckig entlaschtet.

2. Kd4–e4! Nu droot 3. Da5 matt. Dr Laifer mueß retuur chuu.

2. … Lf2–e1 3. Da3–e3 matt. Au ne Muschtermatt.

Inträssant isch, ass dr Schlissel s temaatisch Matt De3 zeerscht uusschließt, wel dr Cheenig uf d4 im Wääg stoot. S Zyylfäld vum zweete Zuug cha nume e4 syy, wel alli andere Cheenigsziig e zwait Schach meegli mache.

Dr Umwääg vum wysse Cheenig (e3–d4–e4) het Äänligkait mit eme Dreiecksmaneever, het aber grad dr entgeegegsetzt Zwäck: Im Dreiecksmaneever ziilt dr Umwääg uf dr Verluscht vun eme Tämpo, dodermit cha Wyss d Zuugbfliicht an Schwaarz abgee. D Bschäftigungslänkig ziit dergeege uf dr relatiiv Gwinn vun eme Tämpo: Wyss macht zwar en Zuug mee, wie neetig wäär fir uf s Zyylfäld, Schwaarz verliert aber sogar zwaimol Tämpo, wel er dur di wysse Ziig bschäftigt wird.

Dr Eeschtryycher Stefan Schneider het in ere vylmool noodruckte Kumpesizioon s Teemaa vu dr Bschäftigungslänkig in Lepuschütz-Foorm mit dr wysse Schnittpunktkumbinazioon vum Loyd-Turton verbunde. D Ufgaab zaigt au dytli, wie si d Bschäftigungslänkig vun ere äächte Länkig unterschaidet.

Stefan Schneider
Länderkampf Eeschtryych–Schwyz 1977
1. Platz
  a b c d e f g h  
8 8
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 1
  a b c d e f g h  
Matt in fimf Ziig


Di staarke schwaarze Chreft chenne si in däre verrammlete Stellig chuum riere, vor allem mueß dr Duurn h2 ständig g2 deckt halte, go s Resslimatt uf däm Fäld verhindere. S isch aber nit eso aifasch, die schwaarz Feschtig ufzbräche. Dr Fäälversuech 1. Te7? mit dr Idee 2. Dxe2+ Lxe2 3. Txe2+ Kd1! zaigt, ass di wysse Schwäärfiguure in dr falsche Raiefolg ufgstellt sin. Dr Duurn, also dr schwecher Stai mießt voorbe stoo, ass am Änd d Cheenigi uf e2 mattsetzt. Doderzue chent mer mit dr Metood Loyd-Turton chuu, also di wyss Cheenigi iber dr Schnittpunkt e7 zrugstooße, ass dr Duurn si cha voor si stelle. 1. De8? entlaschtet aber di schwaarz Cheenigi un git ere Zyt, Geegemaaßnaame z mache, eppe 1. … Db2! 2. Te7 De5! Wie cha Wyss dr Schwaarz bschäftige go die Umgruppierig mit Tämpo schaffe?

Leesig:

1. Kb7–a8! Däär uuwaarschyynli Zuug droot 2. Th7! Dr schwaarz Duurn isch an d Deckig vu g2 bunde un deerf nit schlaaa. Schwaarz chent nyt geege 3. Txh2 un 4. Sg2 due. Sofort 1. Th7? schyteret doodraa, ass in däm Fall 1. … Txh7 mit Schach deet chuu un dr Duurn aifach wider chent retuur cheere. Wäg däm mueß dr wyss Cheenig fiirschi luege un us em Schach goo. Dooderfir isch s Schach biete jetz, wie bim Lepuschütz, sofort meegli, aber aa nootwändig, go d Drooig pariere:

1. … Th2–h8+ 2. De2–e8! Drooig: 3. Sg2 matt. Wänn Schwaarz des iberraschend Opfer vu dr Cheenig aanimmt, chunt dr Duurn nimi räächtzytig retuur go g2 decke: 2. … Txe8+ 3. Ka7! (nit 3. Kb7 wääge 3. … Tb8+ 4. Kxb8 Lh2! un s Ross isch gfesslet) Ta8+ 4. Kxa8 un 5. Sg2 matt isch nume no mit eme Zuug vum Ross f2 z verhindere zu verhindern, aber derno chunt 5. Sd3 matt.

2. … Th8–h2. D Cheenigi isch mit Tämpo uf e8 chuu un Wyss cha sy Blaan uusfiere:

3. Td7–e7, un geg 4. Te7xe2+ Ld1xe2 5. De8xe2 matt git s kai Verdaidigung me.

Nääbespiil: 1. … f5 2. Th7 Db2, Da1 3. Txh2 Dh8+ 4. Txh8 Sf2 ziet 5. Sd3 matt; 1. … b3 (mit dr Idee 2. Th7 Da3 3. Txh2 Df8+) 2. Dg3! (droot 3. Sd3 matt) Th8+ 3. Ka7 Ta8+ 4. Kxa8 un 5. Sg2 oder Sd3 matt.[20]

In dr Hauptvariant isch des e Bschäftigungslänkig. Schwaarz het mit dr Duurnziig nume Zyt verloore, wu Wyss fir d Umstellig het chene bruuche. D Nääbevariante2. … Txe8+ dergeege zaigt e äächti (zämegstetzi) Wääglänkig: Dr Duurn mueß eso wyt ewäg vu g2, ass er dr Rugwääg nimi schafft. Derwyylscht in dr Hauptvariant dr wyss Cheenigizuug d Veränderig isch, wu entschaidet, un di schwaarze Ziig nyt bringe, sin s in dr Nääbevariant du schwaarze Duurnziig, wu dr Unterschiid zue dr Uusgangsstellig uusmache.

Dr Erik Zierke un dr Ralf Krätschmer mache uf d Uuswaal im 1. Zuuf ufmeerksaam: Wyss mueß „vorausschauend jedwede Fesselung entlang h2–b8 vermeiden“. So längt 1. Kb8? wäg 1. … Th8+ 2. De8 Lh2! nit, 1. Kc8? wäg 1. … Th8+ 2. De8 Txe8+ 3. Kb7 Tb8+ 4. Kxb8 Lh2! oder 3. Kc7 Lh2! un 1. Kc6? wäg 1. … f5! 2. Th7 Db2, Da1 3. Txh7 Df6+! Si halte där „Klassiker des Lepuschütz-Themas“ fir gaignet, Partyschachspiiler fir s Brobläämschach z gwinne, „denn ihnen müssen die ersten beiden weißen Züge auf den ersten Blick vollkommen absurd vorkommen“.[21]

Ass s Teemaa vu dr Bschäftigungslänkig nit nume im Zämehang mit Schachprovokazioon yydrucksvolli Daarstellige erlaubt, zaigt e bryysgchreenti Ufgaab vum Grasemann vu 1963. „Eine dreimalige Turm-Opposition als Verfolgungsmotiv erweist sich als raffinierte Beschäftigungslenkung zur Durchsetzung einer Temporäumung“, kommentiere dr Wolfgang Dittmann, dr Armin Geister un dr Dieter Kutzborski in irem Grasemann-Buech.[22]

Herbert Grasemann
Deutsche Schachzeitung, 1963, 1. Preis
Hans Klüver gwidmet
Version Arnold Beine[23]
  a b c d e f g h  
8 8
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 1
  a b c d e f g h  
Matt in segs Ziig



Leesig:

Ooni dr wyss Duurn Turm f1 gieng e Matt in zwee Ziig: 1. Dg1 (droot 2. Dg5 matt) Kxf4 3. Df1 matt. Uf d Baanig 1. Th1? git s d Antwoort 1. … e2! 2. Dg1 e1D+, äämli siit s uus bi 1. Td1? (mit dr Idee vum Ruumigsopfer uf d5) e2 2. Td5+ Txd5 3. Dg1 e1D+. Dr wyss Duurn mueß dr schwaarz Duurn bschäftige, gnaugnuu verfolge, ass Schwaarz nit zue Verdaidigungszigenwie e2 oder a Lxg7 chunt, un des nit nume aimool, nai, dreimool.

1. Tf1–b1! S droot 2. Txb5+ axb5 3. De5 matt oder 2. … Kf4 3. Df1 matt.

1. … Tb5–c5! Dr Duurn mueß di 5. Zyylede gaume (Fäld e5), uf 1. … Ta5 het s Ruumigsopfer scho funktioniert: 2. Tb5+! un 3. Dg1. 1. … e2 längt jetz nimi, wel Wyss dr Duurn cha schlaa: 2. Txb5+ Kxf4 (2. … axb5 3. De5 matt) 3. De1 (droot 4. Df2 matt) e3 4. Te5 un uudeckbaar Matt dur 5. Dg3; wänn imfall 3. … Ke3, so 4. Tb3+ Kf4 5. Df2 matt. Uf 1. … Lxg7 chunt 2. Dxg7 (droot 3. Dg5 matt) Kxf4 3. Tf1 matt.

2. Tb1–c1! Tc5–d5 Uf 2. … e2 3. Txc5+ goot s wyter wie doobe, d Matt cheme derno eebe im 6. Zuug.

3. Tc1–d1! Td5–b5 (oder 3. … Tc5, Ta5). Dr Duurn cha nimi wyter no räächts (3. … Te5 4. Dxe5 matt). Wänn imfall 3. … e2, no 4. Txd5+ Kxf4 5. De5+ Ke3, Kf3 6. Dg3 matt. Doo längt s in dr Zaal vu dr Ziig, wel dr Duurn uf d5 scho d Fluucht iber d d-Linie verhinderet.

Verglyycht mer die Stellig mit dr Uusgangsstellig, no git s nume ai ainzigi Veränderig: Dr wyss Duurn isch vu f1 uf d1 chuu, ooni ass Schwaarz hättchene derzwische funke. Di schwaarze Duurnziig hän fir de sergeebnis iberhaupt kai Roll gspiil. Ainewääg hän si mieße zwunge wääre, wel Schwaarz sunscht der Zyt ghaa hätt di wyss Fierig z verhindere.

Nu funktioniert dr Hauptblaan mit em Ruumigsopfer:

4. Td1–d5+ Tb5xd5 5. Da1–g1! Kf5xf4 6. Dg1–f1 mit Muschtermatt.[24]

In dr Leesigsbsprächig het dr Werner Speckmann, dr doomoolig Brobläämredakter vu dr Dytsche Schachzytig, vun ere „oft gelobten Aufgabe“ gschriibe, het aber Bedänke wäg dr „gedanklichen Ökonomie“ ghaa un e Chiirzig uf fimf Ziig (mit sTb5 no c5) empfoole. Dr nomoolig Druck uf dr schwaarz Duurn sei en „bloß äußerlicher Effekt, der nichts Neues bringt“. Dr Bryysriichter Josef Breuer het dergeege ne anderi Mainig verdrätte: „Der Zwang, der über dem sT liegt, läßt sich nur durch die gegensätzliche Bewegung der beiden Akteure vollkommen ausdrücken: ‚Du mußt es dreimal sagen!‘ Hier begleitet außerdem jeden Turmzug die Angst: Geht es nach e2 weiter?“ Dr Bryys, wu dr Breuer verliie het, isch mit ganze 30 Maark dotiert gsii.[25]

Literatur

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  • Erich Brunner: Zur Theorie der direkten Manöver. Erläuterungen zum 6. Internat. Problemturnier des „Dresdner Anzeigers“ 1930. In: Wiener Schachzeitung, 1930, Nr. 11, S. 174–176. Online
  • Hans Klüver: Schwebeformen. In: Hans Klüver: Erich Brunner. Ein Künstler und Deuter des Schachproblems. Siegfried Engelhardt Verlag, Berlin-Frohnau 1958, S. 101–110
  • Herbert Grasemann: Beschäftigungslenkung im Dreizüger. In: Schach-Express, Jg. 1 (1947), S. 246–248
  • Werner Sidler: Beschäftigungslenkung. In: problemschach. Alphabetisch geordnete Begriffsübersicht. Selbstverlag, Luzern 1968, S. 18
  • Herbert Grasemann: Die „Beschäftigungslenkung“. In: Herbert Grasemann: Eines Reverends Einfall, der Geschichte machte. Selbstverlag, Berlin 1981, S. 27–29
  • Hans Peter Rehm: The Lepuschütz Theme. In: Mat plus, Nr. 15 (1997), S. 73. Online
  • Milan Velimirović, Kari Valtonen: Decoy, to keep the opponent busy. In: The definitive book. Encyclopedia of Chess Problems. Themes and Terms. Chess Informant, Neuauflage, Belgrad 2018 (uurspringli 2012), S. 131
[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Fueßnote

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  1. ↑ Milan Velimirović, Kari Valtonen: The definitive book. Encyclopedia of Chess Problems. Themes and Terms. Chess Informant, Neiuflaag, Belgrad 2018, S. 131. Vgl. au Kari Valtonen: Modenan koulukunta – modernin tehtävätaiteen edelläkävijä. In: Tehtäväniekka 4–5/2013. Online, S. 4.
  2. ↑ Friedrich Palitzsch: Die Ablenkung, das Element der indirekten Kombination. Riemann, Coburg 1917.
  3. ↑ Thema-Turnier. In: Wiener Schachzeitung, Jg. VIII (XXVII) 1930, Nr. 8, S. 128. Online.
  4. ↑ Erich Brunner: Zur Theorie der direkten Manöver. Erläuterungen zum 6. Internat. Problemturnier des „Dresdner Anzeigers“ 1930. In: Wiener Schachzeitung, 1930, Nr. 11, S. 174–176, hier: S. 175. Online.
  5. ↑ Erich Brunner: Zur Theorie der direkten Manöver. Erläuterungen zum 6. Internat. Problemturnier des „Dresdner Anzeigers“ 1930. In: Wiener Schachzeitung, 1930, Nr. 11, S. 174–176, doo: S. 175. Online.
  6. ↑ Zum Teemaa vu dr Wägseldiirn lueg z. B. Manfred Zucker: 60 Jahre Wechseltürme, in: Die Schwalbe, 1974, Heft 30, S. 240–242, online; Arno Tüngler: 85 Jahre Wechseltürme, in: Die Schwalbe, 1999, Heft 180, S. 277–283, online.
  7. ↑ Hans Klüver: Erich Brunner. Ein Künstler und Deuter des Schachproblems. Siegfried Engelhardt Verlag, Berlin-Frohnau 1958, S. 109.
  8. ↑ Werner Sidler: problemschach. Alphabetisch geordnete Begriffsübersicht. Säblschtverlaag, Lozäärn 1968, S. 18.
  9. ↑ Herbert Grasemann: Eines Reverends Einfall, der Geschichte machte. Selbstverlag, Berlin 1981, S. 27f.
  10. ↑ Herbert Grasemann: Eines Reverends Einfall, der Geschichte machte. Selbstverlag, Berlin 1981, S. 28.
  11. ↑ So zum Byschpel in s Hans Peter Rehms Bschyybig vum Lepuschütz-Teemaa: „A sequence of moves which just loses time but does not leave other vital effects after its completion is called ‚Beschäftigung‘ in German. So we are concerned in our theme with a specific kind of Beschäftigung which makes a Führung successful“ (Hans Peter Rehm: The Lepuschütz Theme. In: Mat Plus, 15, 1997, S. 73. Online uf berlinthema.de).
  12. ↑ Milan Velimirović, Kari Valtonen: The definitive book. Encyclopedia of Chess Problems. Themes and Terms. Chess Informant, Neiuflaag, Belgrad 2018 (uurspringli 2012), S. 131.
  13. ↑ Brunner-Zitaat no Hans Klüver: Erich Brunner. Ein Künstler und Deuter des Schachproblems. Siegfried Engelhardt Verlag, Berlin-Frohnau 1958, S. 107.
  14. ↑ Herbert Grasemann: Eines Reverends Einfall, der Geschichte machte. Selbstverlag, Berlin 1981, S. 28.
  15. ↑ Hans Klüver: Erich Brunner. Ein Künstler und Deuter des Schachproblems. Siegfried Engelhardt Verlag, Berlin-Frohnau 1958, S. 110.
  16. ↑ Lueg Hans Peter Rehm: The Lepuschütz Theme. In: Mat Plus, 15, 1997, S. 73. Online uf berlinthema.de. Zitat im Orginaal uf Änglisch: „A specific Führung would be successful if black had not time to defend. So white allows a check, and the Führung is successful as an answer to this check.“ „Führung“ erschyynt doo as dytsche Terminus, wu s kai adequaati Ibersetzig derfiir git.
  17. ↑ Hans Peter Rehm: The Lepuschütz Theme. In: Mat Plus, 15, 1997, S. 73. Teil II. Online.
  18. ↑ Wolfgang Dittmann, Armin Geister, Dieter Kutzborski: Logische Phantasien. Herbert Grasemann und seine Schachaufgaben. De Gruyter, Berlin/New York 1986, S. 30. Em Grasemann sy Ufsatz isch erschiine in: Schach-Express, Jg. 1 (1947), S. 246–248.
  19. ↑ D Aagaab „Version“, abgchiirzt „V.“, maint bi re Schachkumpesizioon, ass die noch em Eerschtdruck (Uurdruck) no veränderet wooren isch, zem Byyschpel go Nääbeleesige z verhindere oder d Stellig optimiere. Die optimiert Stellig isch derno di zaigt Version. In däm Fall het dr Uurdruck (alli Stai sin ai Fäld wyter räächts gstande, lueg di uurspringli Ufgaab uf em PDB-Server) e Nääbeleesig ufgwiise, wu dur di korrigiert Version verhinderet wooren isch.
  20. ↑ Vgl. d Analys vum Broblääm bim Hans Peter Rehm: The Lepuschütz Theme. In: Mat Plus, 15, 1997, S. 73, online un Erich Zierke, Ralf Krätschmer: Die Schachaufgaben Stefan Schneiders. Februar 2013, Fassig vum 1. Dezämber 2018, S. 96. Online.
  21. ↑ Erich Zierke, Ralf Krätschmer: Die Schachaufgaben Stefan Schneiders. Februar 2013, Fassig vum 1. Dezämber 2018, S. 96. Online.
  22. ↑ Wolfgang Dittmann, Armin Geister, Dieter Kutzborski: Logische Phantasien. Herbert Grasemann und seine Schachaufgaben. De Gruyter, Berlin/New York 1986, S. 144 (Nr. 109).
  23. ↑ Dr Uurdruck (+sSa8, –sBc7) het in dr Hauptvarian e alternatiivi wyssi Fuurtsetzig noch em 2. Zuug erlaubt: 1. Tb1 Tc5 2. Tc1 Td5 3. Txc8 fiert au in segs Ziig zum Matt. Där entwäärtend Dual isch nit in dr Leesigsbsrpächig un au nit im Bryysbriicht ufgfalle, nai, eerscht anne 1988, wu ne Leeser sy Computer uf d Ufgaab aagsetzt het (Hans Peter Rehm, Karl-Heinz Siehndel: Ergänzungen und Berichtigungen zu Logische Phantasien, Wolfgang Dittmann, Armin Geister, Dieter Kutzborski, de Gruyter, 1986. In: Die Schwalbe, Heft 243 un 245, 2010, online). Di doo zaigt Version, wu dr Dual verhinderet, stammt vum Arnold Beine, wu d Määrlischachrubrik vu dr Schwalbe gschriibe het. Är het si im Heft 253 vu dr Schwalbe (Augschte 2011) vereffetligt. D Korräktuur findet mer online doo.
  24. ↑ Kommentar in dr Hauptsach no Wolfgang Dittmann, Armin Geister, Dieter Kutzborski: Logische Phantasien. Herbert Grasemann und seine Schachaufgaben. De Gruyter, Berlin/New York 1986, S. 144 (Nr. 109).
  25. ↑ Deutsche Schachzeitung, 1964, Heft 2, S. 78 (Leesigsbsprächig); Heft 11, S. 379 (Bryysbriicht).
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Beschäftigungslenkung“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.
Vun "https://als.wikipedia.org/w/index.php?title=Beschäftigungslenkung&oldid=1013784"